An difríocht idir athruithe ar: "Croí"
Content deleted Content added
MacCambridge (plé | dréachtaí) mNo edit summary |
No edit summary |
||
Líne 1:
[[Íomhá:Heart numlabels.png|mionsamhail|200px|1 Aitriam deas <br /> 2 Aitrium clé<br /> 3 Vena cava uachtarach<br /> 4 Aorta<br /> 5 Artaire scamhógach<br /> 6 Féith scamhógach<br /> 7 Comhla bheannach<br /> 8 Comhla aortach<br /> 9 Méadailín clé<br /> 10 Méadailín deas<br /> 11 Vena cava íochtarach<br /> 12 Comhla thríchuspach<br /> 13 Comhla scamhógach]]
Is [[orgán]] [[Matán|matánach]] i ndaoine agus in ainmhithe eile é an '''croí''' a bhíonn ag pumpáil [[Fuil|fola]] thart ar an [[Corp an duine|chorp]], trí
Tá croí an duine thart fán mhéid chéanna le dorn druidte. Tá sé suite idir na scamhóga, sa spás meánchliabhraigh. Tugtar an matán cairdiach ar an chroí.
I ndaoine, mamaigh eile, agus éin, tá an croí roinnte i gceithre sheomra: na [[Aitriam (bitheolaíocht)|haitriamaí]] clé agus ar dheis uachtaracha, agus na [[Méadailín (bitheolaíocht)| méadailíní]] clé agus ar na dheis íochtaracha. Tugtar, go coitianta, ''an croí deas'' ar an aitriam agus an mhéadailín ar dheis agus ''an croí clé'', ar a gcontrapháirt ar an taobh éile. I gcodarsnacht leo, bíonn dhá sheomra sna héisc, aitriam agus méadailín, cé go mbíonn trí sheomra sna reiptílí. I gcroí folláin, sreabhann an fhuil ar bhealach amháin tríd an chroí, as siocair na gcomhlaí croí a chuireann cosc ar sreabhadh droim ar ais. Bíonn an croí faoi chosaint sa [[peireacairdiam|pheireacairdiam]] (sac cosanta), ina mbíonn roinnt beag sreabháin. Tá balla an chroí comhdhéanta de trí shraith:. an [[eipeacairdiam]], an [[miócairdiam]], agus an [[ionchairdiam]].▼
▲I ndaoine, mamaigh eile, agus éin, tá an croí roinnte i gceithre sheomra: na [[Aitriam (bitheolaíocht)|haitriamaí]] clé agus ar dheis uachtaracha, agus na [[Méadailín (
I gcroí folláin, sreabhann an fhuil ar bhealach amháin tríd an chroí, as siocair na gcomhlaí croí a chuireann cosc ar sreabhadh droim ar ais. Bíonn an croí faoi chosaint sa [[Peireacairdíteas|pheireacaird]]<nowiki/>iam (sac cosanta), ina mbíonn roinnt beag sreabháin. Tá balla an chroí comhdhéanta de trí shraith:. an eipeacairdiam, an miócairdiam, agus an [[Ionchairdíteas|ionchaird]]<nowiki/>iam.
San imshruthú sistéamach, téann fuil, a bhíonn ocsaigin laghdaithe, ón cheann, ón mhuineál agus ó na sciatháin isteach san aitriam deas, tríd an vena cava uachtarach (príomhfhéith na colainne). Téann an fhuil ón ucht, ón bholg agus ó na cosa isteach tríd an vena cava íochtarach. San am céanna a mbíonn an t-aitriam deas ag líonadh le fuil, bíonn fuil ocsaiginithe ó na [[scamhóg]]<nowiki/>a ag dul isteach san aitriam clé, trí na féitheacha scamhógacha.[[File:Surface anatomy of the heart.png|thumb|left|upright|Ta croí an duine suite i lár r an tóracs, lena bhuaic dírithe ar an taobh clé]]Crapann na matáin sna haitriamaí, osclaíonn na comhlaí déchuspacha agus tríchuspacha agus líonann na méadailíní le fuil. Ansin crapann ballaí matánacha na méadailíní, druideann na comhlaí déchuspacha agus tríchuspacha agus osclaíonn na comhlaí corránacha agus brúitear an fhuil isteach sna h[[Artaire|artairí]]. Brúitear an fhuil ón mhéadailín dheas isteach san artaire scamhógach agus téann an fhuil go dtí na scamhóga. Brúitear an fhuil ón mhéadailín chlé isteach san aorta agus pumpáiltear thart faoin cholainn ar fad í.
==Struchtúr==
Tá an croí suite i lár an
[[
▲Tá an croí suite i lár an [[Meánchliabhrach|mheánchliabhraigh]] taobh thiar de [[Steirneam|chnámh an uchta]] sa [[tóracs|chliabhrach]] , ag leibhéal na [[veirteabra thóracsach|veirteabraí tóracsacha]] T5 - T8 . Tá an chuid is mó den chroí suite de ghnáth beagán ar chlé an chliabhraigh (cé gur féidir leis corruair bheith beagán ar an taobh dheis ) agus braitear é a bheith ar an taobh clé toisc go bhfuil an taobh clé níos láidre, ós rud é mbío0nn air fuil a phumpáil go dtí gach cuid den choirp. Toisc go bhfuil an croí idir na scamhóga, bíonn an scamhóg chlé níos lú ná an scamhóg eile.
===Balla an chroí ===
Bíonn balla an chroí comhdhéanta de thrí shraith: an [[Ionchairdíteas|ionchairdiam]] istigh , an
▲[[File:Balla an chroí.PNJ|thumb|right| Sraitheanna de bhalla an chroí, lena n-áirítear peireacairdiam an ionathair, agus an peireacairdiam pairiatach.]]
Tugtar an ionchairdiam ar an sraith is sia isteach sa chroí. Tá sé comhdhéanta suas de líneáil
▲Bíonn balla an chroí comhdhéanta de thrí shraith: an [[ionchairdiam]] istigh , an [[miócairdiam]] lár agus an [[eipeacairdiam]] seachtrach . Tá siad seo timpeallaithe ag sac scannánach- dúbailte. ar a dtugtar an [[peireacairdiam]].
▲Tugtar an ionchairdiam ar an sraith is sia isteach sa chroí. Tá sé comhdhéanta suas de líneáil [[eipitéiliam gainneach simplí|eipitéiliach ghainneach shimplí]], agus clúdaíonn sé comhlaí agus seomraí. Tá sé leanúnach le [[intéiliam|hintéliam]] féitheacha agus artairí an chroí, agus tá sé ceangailte leis an mhióchardiam le sraith tanaí d'fhíochán tacaíochta. Is féidir go mbíonn ról le himirt freisin ag an ionchairdiam i rialú crapadh an mhiócairdia, trí h[[intéilin]] a thál.
Is é an miócairdiam an sraith i lár bhalla an chroí, matán cairdiach - sraith de mhatán stríocach neamhdheonach, timpeallaithe ag chreatlach [[collaigin|collaigne]].
== Imshruthú Dúbailte ==
Sníonn an fhuil tríd an chroí dhá uair ar turas amháin iomlán den chorp. Uair amháin ag teacht ón choirp ar an taobh dheas, ansin ar an taobh clé a.teacht ó na scamhóga. Cuirtear imshruthú dúbailte ar seo.
== Tagairtí ==
{{Reflist}}
[[Catagóir:Orgáin]]
| |||