An difríocht idir athruithe ar: "Breatimeacht"

Content deleted Content added
No edit summary
Líne 1:
[[Íomhá:Brexit_Campaigners_out_side_Parliament_November_2016.jpg|deas|250px|thumb|Agóideoirí le haghaidh an Bhreatimeachta, 23 Samhain 2016]]
Is éard atá i gceist leis an bhfocal '''Breatimeacht''' ([[An Béarla|Béarla]]: ‘Brexit’) ná imeacht na [[An Ríocht Aontaithe|Ríochta Aontaithe]] as an [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]]. ''Portmanteau'' is ea an focal ''Brexit'' (‘Br[itish]’ + ‘Exit > 'imeacht na Breataine'), ''portmanteau'' a deineadh de réir mhúnla an fhocail ''Grexit'' (‘Gr[eek]’ + ‘Exit’ > 'imeacht na Gréige'), focal a cumadh nuair a bhí imeacht na [[An Ghréig|Gréige]] as [[limistéar an euro]] i mbéal an phobail.
 
De bharr [[reifreann]] a reáchtáladh ar an [[23 Meitheamh]] [[2016]] agus inar vótáil 51.9% díobh siúd a chaith vóta ann i bhfách le himeacht as an AE, bhí rún ag rialtas na Breataine tús a chur le himeacht na tíre as an AE. Cuirfidh [[Rialtas na Ríochta Aontaithe|rialtas na Breataine]] tús leis an bpróiseas seo nuair a ghairfidh sé ar Airteagal 50 de Chonradh ar an Aontas Eorpach, uirlis le himeacht as an Aontas. De réir théarmaí an chonartha, má chuireann rialtas na Breataine tús leis an bpróiseas mar atá beartaithe aige, beidh an Ríocht Aontaithe imithe as an AE faoi ''[[29 Márta]] [[2019]]''.
[[Íomhá:EducationandBrexitleavevotebyArea2017.jpg|clé|mion|Oideachas agus % Imeacht]]
 
== Stair ==
I ndiaidh an reifrinn, thogh an [[An Páirtí Coimeádach (An Ríocht Aontaithe)|Páirtí Coimeádach]], páirtí a bhí i gceannas ar an Ríocht Aontaithe ag an am, [[Theresa May]] mar Phríomh-[[Aire Rialtas|Aire]] agus gheall sise bille chun an ‘European Communites Act 1972’ (Gaeilge: ‘Acht na gComhphobal Eorpach 1972’) a chur ar ceal agus chun dlíthe Eorpacha atá ann a chomhtháthú le córas dlíthe na Ríochta Aontaithe féin. Níl téarmaí an imeachta socraithe go fóill agus, idir an dá linn, fanann an Ríocht Aontaithe ina ballstát den Aontas Eorpach.
 
== StairCúlra ==
[[Íomhá:United Kingdom European Communities membership referendum, 1975 compared to United Kingdom European Union membership referendum, 2016.svg|clé|mion|280x280px|
An reifreann i 1975 i gcomparáid le 2016
]]
Ba i 1973 a ghlac an Ríocht Aontaithe ballraíocht i g[[Comhphobal Eacnamaíochta na hEorpa]] (CEE), a bhí ann roimh an Aontas Eorpach, ballraíocht a dheimhnigh sí le reifreann sa bhliain 1975 inar vótáil 67% díobh siúd a chaith vóta ann i bhfách le fanacht sa Chomhphobal.
 
De ghnáth, thugtaí pobalbhreitheanna idir 1973 agus 2015 le fios go raibh formhór ann a thacaigh le fanacht mar bhall den CEE, den CE nó den AE.
[[Íomhá:RIP Brexit (34350858654).jpg|clé|mion|333x333px|Theresa May, agóid 9 Meitheamh 2017. Chaill May an toghchán cúpla lá roimhe sin]]
* Le linn na [[1970idí]] agus na [[1980idí]], ba iad baill de chuid [[Páirtí an Lucht Oibre (an Ríocht Aontaithe)|Pháirtí an Lucht Oibre]] agus daoine a bhí páirteach i gceardchumainn a mholadh Comhphobal Eacnamaíochta na hEorpa a fhágáil.
* Ó na [[1990idí]] amach, ba iad polaiteoirí de chuid na gCoiméideach agus de chuid [[Páirtí Neamhspleách na Ríochta Aontaithe|UKIP]] (Gaeilge: ‘Páirtí um Shaoirse na Ríochta Aontaithe’), páirtí a bunaíodh sa bhliain 1993, a mholadh an Aontas Eorpach a fhágáil.
 
=== FógraSocrú 2017nua sa bhliain 2016 ===
[[Íomhá:Statni pohreb Vaclava Havla 23.12.2011 206.jpg|mion|[[David Cameron|David Cameron,]] ar chlé, ina aonar]]
Ar 19 Feabhra 2016, ag cruinniú den Chomhairle Eorpach, tháinig ceannairí na mBallstát ar shocrú nua don Ríocht Aontaithe san Aontas Eorpach. Ar na nithe a socraíodh bhí<ref>https://europa.eu/european-union/about-eu/history/2010-today/2016_ga</ref>:
* an cumas iomaíochta agus conas an gheilleagair a chothú;
* na sochair leasa shóisialta a thugtar d'imircigh áirithe san Aontas Eorpach;
* cosaintí a thabhairt isteach chun an choimhdeacht a neartú (i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta).
D'ainneoin iarracht dhiongbháilte chun an R-A a shásamh, thug Príomh Aire na Ríochta Aontaithe, David Cameron, fógra go reáchtálfaí reifreann ar 23 Meitheamh 2016.
[[Íomhá:EducationandBrexitleavevotebyArea2017.jpg|clé|mion|Oideachas agus % Imeacht]]
 
== An reifreann sa bhliain 2016 ==
I reifreann, vótáil muintir na Ríochta Aontaithe ar son imeacht as an Aontas Eorpach (51.89% i gcoinne 4811 %).
 
In Airteagal 50 den Chonradh ar an Aontas Eorpach, leagtar amach na nósanna imeachta a bhíonn le leanúint má chinneann Ballstát an tAontas Eorpach a fhágáil. Fanann an Ríocht Aontaithe ina Ballstát de chuid an Aontais Eorpaigh go dtí go gcuirfear i gcrích an chaibidlíocht maidir le téarmaí a himeachta.
 
Ar 29 Meitheamh, tháinig ceannairí an Aontais le chéile den chéad uair gan ceannaire na Ríochta Aontaithe i láthair. Chuir na ceannairí in iúl go raibh aiféala orthu faoi thoradh an reifrinn ach go raibh rún daingean acu tosaíochtaí reatha a bhrú ar aghaidh<ref>https://europa.eu/european-union/about-eu/history/2010-today/2016_ga</ref>.
 
I ndiaidh an reifrinn, thogh an [[An Páirtí Coimeádach (An Ríocht Aontaithe)|Páirtí Coimeádach]], páirtí a bhí i gceannas ar an Ríocht Aontaithe ag an am, [[Theresa May]] mar Phríomh-[[Aire Rialtas|Aire]] agus gheall sise bille chun an ‘European Communites Act 1972’ (Gaeilge: ‘Acht na gComhphobal Eorpach 1972’) a chur ar ceal agus chun dlíthe Eorpacha atá ann a chomhtháthú le córas dlíthe na Ríochta Aontaithe féin. Níl téarmaí an imeachta socraithe go fóill agus, idir an dá linn, fanann an Ríocht Aontaithe ina ballstát den Aontas Eorpachfós.
 
===Fógra 2017 ===
Thug [[Príomh-Aire na Ríochta Aontaithe|Príomh-Aire]] na Ríochta Aontaithe, [[Theresa May]], fógra don Chomhairle Eorpach faoi rún na Ríochta Aontaithe an tAontas Eorpach a fhágáil<ref>https://europa.eu/european-union/about-eu/history/2010-today/2017_ga</ref>. Chuir an fógra seo tús le himeacht na Ríochta Aontaithe de réir Airteagal 50 de [[Conradh Liospóin|Chonradh Liospóin]].
[[Íomhá:Manchester Brexit protest for Conservative conference, October 1, 2017 01.jpg|mion|299x299px|agóid, [[Manchain]], 1 Deireadh Fómhair 2017]]