An difríocht idir athruithe ar: "Cath Hastings"
Content deleted Content added
No edit summary chlib amháin: 2017 source edit |
No edit summary chlib amháin: 2017 source edit |
||
Líne 11:
|comhraiceoir1=Na [[Normannaigh]] <br /> (Le tacaíocht ó: na Francaigh, Briotánaigh, & Phléimeannaigh)
|comhraiceoir2=Na hAngla-Sacsanaigh <br /> (Le tacaíocht ó: na Þingalið)
|ceannasaí1=[[Liam Concar]]<br />[[Alain le Roux]]<br />[[Guillaume Fitz Osbern]]<br />[[Eustache II de Boulogne]]
|ceannasaí2=[[Arald Godwinson]]
|líon_comhraic1=~8,400
|líon_comhraic2=~7,500
Líne 21:
Ag '''Cath Hastings''', a troideadh maidin Shathairn ar [[14 Deireadh Fómhair]] [[1066]], chloígh na Franc-Normannaigh, faoi [[Liam I Shasana|Liam Concar]], Diúc na [[An Normainn|Normainne]], na [[Sasana|Sasanaigh]], faoi rí [[Sasana|Shasana]], [[Arald Godwinson]], agus d'éirigh le Diúc na Normainne, [[Ríocht Shasana]] a ghabháil. Bhí an blár catha aon chiliméadar déag ó thuaidh de Hastings, gearr don bhaile [[Battle, Sussex Thoir|Battle]], an lá inniu.
Ba í tosca an chatha ná gur bhfuair [[Éadbhard an Choinfeasóra]] bás, agus níor fhan aon sliocht air, in Eanáir 1066, rud a chur streachailt chomharbais ar bun idir roinnt éilitheoirí ar a ríchathaoir. Rinneadh rí ar Shasana de Arald go gairid tar éis bháis Éadbhaird, ach bhí air aghaidh a thabhairt ar ionraí an Diúic, a dheartháir féin [[Tostig Godwinson|Tostig]] agus Harald Hardråde (Rí na hIorua). Chloigh Hardråde agus Tostig arm Sasanach (a bhí bailithe le chéile faoi dheifir) ag [[Cath Fulford]] ar 20 Meán Fómhair 1066, agus bhí an beirt acu ina sheal féin treascartha ag Arald i g[[Cath Stamford Bridge]], cúig lá ina dhiaidh sin. Fágadh básanna na díse, Tostig agus Hardråde ag Stamford Bridge, an rí Liam amháin mar chéile comhraic tromchúiseach Araild. Fad is a bhí Arald agus a chuid fórsaí ag teacht chucu féin, ghla an Rí Liam a chuid fórsaí ionraidh i dtír i ndeisceart Shasana ag [[Pevensey]] ar 28 Meán Fómhair, 1066 agus bunaíodh trácheann an choncais. Cuireadh iachall ar Arald máirseáil go tapa ó dheas le, ag bailiú fórsaí ’s a d’imigh sé
Line 28 ⟶ 27:
mháirseáil ó Hastings go dtí an láthair chatha chun dul i ngleic le hArald. Mhair an cath ó éirí go luí na gréine. Ní raibh éifeacht mhór ag iarrachtaí luatha na n-ionróirí chun línte cath na Sasanach a bhriseadh; dá bhrí sin, ghlac na Normannaigh an tactic 'go raibh scaoll orthu agus go raibh siad ag teitheadh', ach ansin d'iompaigh siad in éadan a bhí sa tóir orthu. Mar thoradh ar bhás Araild, is dócha ag deireadh an chatha, ba chúis le cúlú agus an cliseadh na Sasanach. Níos faide ar aghaidh, tar éis mairmeála breise agus roinnt coimheascar, rinneadh rí ar Shasana do Liam ar Lá na Nollag 1066.
Mhair ceannaircí agus frithbheartaíochtaí fós in aghaidh riail Liam, ach ba chor cinniúnach é Cath Hastings do choncas na
==Cúlra==
Sa bhliain 911, lig Séarlas an Díreach ([[An Laidin|Laidin]]:''Carolus Simplex'') rialtóir Cairilínseach na Fraince, grúpa Lochlannach socrú síos sa [[An Normainn|Normainn]] faoina gceannaire [[Rollo]].<ref name=Bates8>Bates ''Normandy Before 1066'' pp. 8–10</ref> D'éirigh go rathúil lena lonnaíocht,<ref name=Normans15/>{{efn|The Vikings in the region became known as the "Northmen," from which "Normandy" and "Normans" are derived.<ref name=Normans15>Crouch ''Normans'' pp. 15–16</ref>}} agus chuaigh siad in oiriúint go tapa leis an gcultúr dúchasach,<ref name=Bates12>Bates ''Normandy Before 1066'' p. 12</ref> ag séanadh na págántachta, agus d'iompaigh siad chun na Críostaíochta. D'idirphós siad leis an daonra áitiúil. Le himeacht ama, leathnaíodh teorainneacha na diúcachta san iarthar. Sa bhliain 1002, d'éirigh leis an rí Æthelred II Shasana [[Emma na Normainne|Emma]], deirfiúr [[Richard II, Diúc na Normainne]].<ref name=Unready54>Williams ''Æthelred the Unready'' p. 54</ref> Chaith a mhac [[Éadbhard an Choinfeasóra]], blianta fada ar deoraíocht sa Normainn, agus tháinigh sé i gcoróin na Sasana sa bhliain 1042. <ref name=Ruling3>Huscroft ''Ruling England'' p. 3</ref> Mar thoradh air seo bhí leas chumhachtach Normannach bunaithe i bpolaitíocht Shasana, mar a tharraing Éadbhard go mór ar a iar-óstach chun tacaíochta, ag tabhairt cúirteoirí, saighdiúirí agus clericigh Normannacha isteach agus ag cheapadh iad chun poist chumhachta, go háirithe san Eaglais. Níor fhág Éadbhard aon sliocht ina dhiaidh, agus bhí sé i gcoimhlint i gcoinne Godwin, Iarla Wessex, agus a mhic, agus d'fhéadfadh sé gur spreag sé uaillmhianna Dhiúc na Normainne don ríchathaoir Sasanach.<ref name=Unification86>Stafford ''Unification and Conquest'' pp. 86–99</ref>
==Géarchéim comharbais i Sasana==
Níor d'fhág bás an Rí Éadbhard <ref name=Handbook29>Fryde, et al. ''Handbook of British Chronology'' p. 29</ref>{{efn|There is some slight confusion in the original sources about the exact date; it was most likely 5 January, but a few contemporaneous sources give 4 January.<ref name=Edward250>Barlow ''Edward the Confessor'' p. 250 and footnote 1</ref>}} ar an 5 Eanáir 1066 aon oidhre soiléir, agus chuir iomaitheoirí éagsúla éileamh ar ríchathaoireach Shasana chun cinn. <ref name=Death167>Higham ''Death of Anglo-Saxon England'' pp. 167–181</ref> Ba é Arald (Bearla: Harold) Godwinson, an t-iarla Wessex, comharba díreach Éadbhaird ,an ceann is saibhre agus is cumhachtaí de na huaisle Sasanacha agus mac Godwin, a chéile comhraic roimhe sin. Bhí Arald tofa mar rí ag Witenagemot Shasana agus coróinithe ag Ardeaspag Eabhrac Ealdred, cé gur éiligh bolscaireacht Normannach go ndearna Stigand, Ardeaspag Canterbury, a thoghadh go neamhdhéiniúil, an searmanas.<ref name=Death167/><ref name=Walker136>Walker ''Harold'' pp. 136–138</ref> Ag an am céanna, chuir dhá rialtóir cumhachtacha in aice láimhe dúshlán ar Harold. D'éiligh Diúc Uilleam gur gheall an Rí Éadbhard an ríchathaoir dó agus gu aontaigh Harold leis seo.<ref name=BatesWilliam73>Bates ''William the Conqueror'' pp. 73–77</ref> D'fhógair Harald III na hIorua, ar a dtugtar Harald Hardrada, go raibh sé san iomaíocht chomh maith. Bhí a éileamh ar an ríchathaoir bunaithe ar chomhaontú idir a réamhtheachtaí Magnus I ón Iorua agus an Rí Shasana Harthacanute roimhe sin, trína, más rud é go bhfuair ceann acu bás gan oidhreacht, go bhfaighe an duine eile Shasana agus an Iorua le hoidhreacht.<ref name=Death188>Higham ''Death of Anglo-Saxon England'' pp. 188–190</ref> Thug Liam agus Harald Hardrada araon láithreach faoi trúpaí agus longa a thabhairt le chéile le haghaidh ionraí faoi leith.<ref name=Ruling12>Huscroft ''Ruling England'' pp. 12–14</ref>
Line 48 ⟶ 40:
* [http://www.battle-of-hastings-1066.org.uk/ Suíomh gréasáin atá tiomanta do stair an chatha]
==Tagairtí==
[[Catagóir:Cathanna]]
| |||