An difríocht idir athruithe ar: "An tSlóvaic"

Content deleted Content added
roinnt mhaith eagarthóireachta
Píosa eagarthóireachta
Líne 44:
|fonótaí=}}
 
[[Tír]] i lár na [[Eoraip|hEorpa]], gan aon chósta, is ea '''an tSlóvaic''' ([[Slóvaicis]]: ''Slovensko''), nó, mar a thugtar uirthi go hoifigiúil uirthi, '''Poblacht na Slóvaice''' ([[Slóvaicis]]: ''Slovenská republika''). Is í [[an Bhratasláiv]] an phríomhchathair inti agus an chathair is mó. Is iad [[Poblacht na Seice]], [[an Ostair]], [[an Ungáir]], [[an Pholainn]] agus [[an Úcráin]] na tíortha atá ar theorainn léi. Tá daonra 5 milliún aici agus achar 49,000 km<sup>2</sup>. Tá an tír ina ball den [[AE]], [[NATO]], [[OECD]], [[WTO]], agus d'eagraíochtaí idirnáisiúnta eile.
 
Tháinig na Slavaigh go dtí críoch na Slóvaice idir an [[5ú haois]] agus an [[6ú haois]]. Bhí píosaí éagsúla den tír mar chuid d'Impireacht Samo, an Mhór-Mhoráiv (céad aonad polaitíochta na Slavach), Ríocht na hOngairehUngáire, Impireacht Hapsburg, agus an tSeicslóvaic ag amanna difriúla le linn stair na hEorpa. Bhain sí a neamhspleachas amach ar an [[1 Eanáir]] [[1993]], i ndiaidh dhíscaoileadh na Seicslóvaice.
 
== Stair na Tíre ==
 
Ó thimpeall [[450 BC]], bhí na [[Ceiltigh]] ina gcónaí sa cheantar agus thóg siad an oppida cumhachtach i msa[[Bratasláiv|Bhratasláiv]] agus in [[Havránok]]. Is iad na Biatecs, boinn airigidairgid a raibh ceann rí de chuid na rítheacha ceilteachaCeilteacha greanta orthu, an chéad phíosa d'fhianaise den scríbhnóireacht sa tír. Le meádúméadú [[Impireacht na Róimhe]] bhí urphostannaurphoist timpeall [[Abhainn na Danóibe]]. Bhí Ríocht na Vannius, ríocht bharbarach ar bhunaigh an tríbe Gearmánach Quadi í, suite in oirthear agus i lár na tíre ó [[20]] go [[50]] AD.
 
=== Na Stáit Shlavacha ===
 
Bhí na Slavaigh ina gcónaí san áit faoin [[5ú haois]]. Bhí oirthear na Slóvaice mar lár ar Impireacht Samo sa [[7ú haois]]. D'fhás stát Slavach, darbh ainm Príonsacht Nitra, san 8ú aois, agus bhunaigh an chéad rialtóir Pribina an chéad séipéal Chríostaíoch sa bhliain [[828]]. Chomh maith leleis Moraviaan Mhoráiv, bhí an prionsachtphrionsacht seo mar chroílár Impireacht Mhór na Morávia ónMoráive bhliainó [[833]].
 
=== Ríocht na hOstair-Úngaire ===
[[Íomhá:Slovakia Bojnice Castle 2004 hires.jpg|thumb|left|220px|Caisleán Bojnice - [[Bojnice]], An tSlóvaic]]
Tar éis dínascadhdhínascadh Impreacht Mhór na MoráviaMoráive ag tús an [[10ú haois]], thosaigh na Magyars ag tógaintforghabháil críochtailte na slóvaicSlóvaice agus faoi dheireadh na haoise bhí cuid mhaith d'oirdheisceart na tíre faoi riail prionsachtaphrionsacht na hÚngáirehUngáire agus ina dhiaidh sin faoi riail Ríocht na hUngáire. Faoi c. 1300 bhí cuid mhaith den tír sa ríocht seo. Ar feadh dhá haois i ndiaidh sin bhí féinriail acu faoin Nitra (fós i Ríocht na hOngairhUngáire).
Rinne na Mongólaigh ionradh ar an áit sa bhliain [[1241]], chomh maith leis sin tháinig laghdú suntasach ar an líon daoine mar gheall ar gorta a bhí ann. Sa bhliain [[1467]], bhunaigh Matthias Corvinus an chéad ollscoil isa mBratislavaBhratiasláiv, ach níor mhair sé.
 
De bharr fhás na h[[Impireacht Otamánach|Impireachte Otamánaí]] d'aistríoch lár Ríocht na hUngáire go mBratislavadtí an Bhratasláiv, agus rinneadh éí ina phríomhchathairpríomhchathair do Ríocht na hUngáíre sa bhliain [[1536]]. LeánLean sé mar phríomhchathair don tír faoin monarcacht Habsburg go dtí [[1848]].
 
I rith réabhlóid [[1848]]-[[1849|49]] thug na slóvaicigh tacaíocht d'Impire na hOstaire toisc nach raibh siad ag iarraidh a bheith mar chuid den Ungáir. Theip orthu, agus chuir rialtas na hUngáire iad faoi chois le blianta ina dhiaidh.
=== 20ú aois ===
Sa bhliain [[1918]], chuaigh an tSlóvaic leis an mBoihéim agus an Moráiv chun tír nua, an tSeicslóvaic, a chruthú. D'ionsaigh rialtas sealadach na hUngáire an tír agus forghabhadh 1/3 den tír.
 
Agus [[an Dara Chogadh Domhanda]] ar na bacáin, briseadh suas an tír. Bhunaigh na Faisistigh faoina gceannaire, Jozef Tiso, an chéad phoblacht Slóvaicigh, agus d'fhórogair siad a neamhspleachas ón tSeicslóvaic sa bhliain [[1939]]. Ach ní raibh ann ach rialtas soip do na Naitsithe. Cuireadh tús le gluaiseacht fhíochmar frithbheartaíocha in aghaidh na Naitsithe, Éirí Amach Náisiúnta na Slóvaicigh sa bhliain [[1944]]. LeánTháinig forghabháil fhuilteach;, agus cogadh catharach, sna sála air sin. DíbriodhDíbríodh cuid mhaith den mhuintearas Giúdach as an tír agus ba mhar a shlogfadh an talamh iad an tslí inainar n-imigh siad gan tásc ná tuaireasctuairisc le linn aimsir an [[Uileloscadh|Uileloiscthe.]]
 
I ndiaidh an Dara Chogadh Domhanda, crochadh Jozef Tiso sa bhliain [[1947]] agus cruthaíodh an tSeicslóvaic den athuair. Diaidh ar ndiaidh, chuaigh an tAontas Sóivéadach i bhfeidhm ar an tír agus de réir a chéile rinneadh an tír ina cuid den chónaidhm de na tíortha cumanacha eile.
 
Cuireadh deireadh le réimeas na gCumannaithe in [[1989]], le linn na réabhlóide síochanta sin, an Réabhlóid Veilbhit, agus lánscoireadh an tír arís. Rinneadh dhá thír dhifríuladhifriúla den tSeicóshóvaictSeicóshlóvaic: [[Poblacht na Seice]]; agus [[an tSlóvaic]] ar an [[1 Eanáir]], [[1993]]. Sa lá atá inniu ann, tá an tír ina ballstát den [[Aontas Eorpach]] ó bhí mí na [[Bealtaine]] [[2004]] ann.
 
== Réigiún na Tire ==
Líne 96:
Tá na "kraje" seo roinnte suas arís go okresy nó tuathcheantar. Tá 79 díobh seo.
 
IMaidir dtearmaíleis an eacnamaíocht agus an dí-fhostaíocht, tá na réigiúnaréigiúin oirthiarachoirthearacha níos saibhre ná na réigiúnréigiúin iartharahiartharacha acgach níl an difríocht seo ró-mhór i gcmoparáidgcomparáid le difríochtdifríochtaí réigiúndaréigiúnacha i dtíortha eile.
 
== Naisc ==