Vicipéid

An difríocht idir athruithe ar: "An tSlóvaic"

Browse history interactively
← Gabh chuig an difear roimhe seoAn chéad dhifear eile →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Píosa eagarthóireachta
Píosa eagarthóireachta
Líne 46:
[[Tír]] i lár na [[Eoraip|hEorpa]], gan aon chósta, is ea '''an tSlóvaic''' ([[Slóvaicis]]: ''Slovensko''), nó, mar a thugtar uirthi go hoifigiúil, '''Poblacht na Slóvaice''' ([[Slóvaicis]]: ''Slovenská republika''). Is í [[an Bhratasláiv]] an phríomhchathair inti agus an chathair is mó. Is iad [[Poblacht na Seice]], [[an Ostair]], [[an Ungáir]], [[an Pholainn]] agus [[an Úcráin]] na tíortha atá ar theorainn léi. Tá daonra 5 milliún aici agus achar 49,000 km<sup>2</sup>. Tá an tír ina ball den [[AE]], [[NATO]], [[OECD]], [[WTO]], agus d'eagraíochtaí idirnáisiúnta eile.
 
Tháinig na Slavaigh go dtí críoch na Slóvaice idir an [[5ú haois]] agus an [[6ú haois]]. Bhí píosaí éagsúla den tír mar chuid d'Impireacht Samo, anden Mhór-Mhoráiv (céad aonad polaitíochta na Slavach), de Ríocht na hUngáire, d'Impireacht Hapsburg, agus an tSeicslóvaic ag amanna difriúla le linn stair na hEorpa. Bhain sí a neamhspleachas amach ar an [[1 Eanáir]] [[1993]], i ndiaidh dhíscaoileadh na Seicslóvaice.
 
== Stair na Tíre ==
 
Ó thimpeall [[450 BC]], bhí na [[Ceiltigh]] ina gcónaí sa cheantar agus thóg siad an ''oppida'' cumhachtachcumhachtacha sa[[Bratasláiv|Bhratasláiv]] agus in [[Havránok]]. Is iad na Biatecs, boinn airgid a raibh ceann rí de chuid na rítheacha Ceilteacha greanta orthu, an chéad phíosa d'fhianaise den scríbhnóireacht sa tír. Le méadú [[Impireacht na Róimhe]] bhí urphoist timpeall [[Abhainn na Danóibe]]. Bhí Ríocht na Vannius, ríocht bharbarach ar bhunaigh an tríbe Gearmánach Quadi í, suite in oirthear agus i lár na tíre ó [[20]] go [[50]] AD.
 
=== Na Stáit Shlavacha ===
 
Bhí na Slavaigh ina gcónaí san áit faoin [[5ú haois]]. Bhí oirthear na Slóvaice mar lár ar Impireacht Samo sa [[7ú haois]]. D'fhás stát Slavach, darbh ainm PríonsachtPrionsacht Nitra, san 8ú aois, agus bhunaigh an chéad rialtóir Pribina an chéad séipéal ChríostaíochChríostaí sa bhliain [[828]]. Chomh maith leis an Mhoráiv, bhí an phrionsacht seo mar chroílár Impireacht Mhór na Moráive ó [[833]].
 
=== Ríocht na hOstair-Úngaire ===
Líne 60:
Tar éis dhínascadh Impreacht Mhór na Moráive ag tús an [[10ú haois]], thosaigh na Magyars ag forghabháil tailte na Slóvaice agus faoi dheireadh na haoise bhí cuid mhaith d'oirdheisceart na tíre faoi riail phrionsacht na hUngáire agus ina dhiaidh sin faoi riail Ríocht na hUngáire. Faoi c. 1300 bhí cuid mhaith den tír sa ríocht seo. Ar feadh dhá haois i ndiaidh sin bhí féinriail acu faoin Nitra (fós i Ríocht na hUngáire).
Rinne na Mongólaigh ionradh ar an áit sa bhliain [[1241]], chomh maith leis sin tháinig laghdú suntasach ar an líon daoine mar gheall ar gortaghorta a bhí ann. Sa bhliain [[1467]], bhunaigh Matthias Corvinus an chéad ollscoil sa BhratiasláivBhratasláiv, ach níor mhair sé.
 
De bharr fhás na h[[Impireacht Otamánach|Impireachte Otamánaí]] d'aistríoch lár Ríocht na hUngáire go dtí an Bhratasláiv, agus rinneadh í ina príomhchathair dode Ríocht na hUngáíre sa bhliain [[1536]]. Lean sé mar phríomhchathair donden tír faoin monarcacht Habsburg go dtí [[1848]].
 
I rith réabhlóid [[1848]]-[[1849|49]] thug na slóvaicigh tacaíocht d'Impire na hOstaire toisc nach raibh siad ag iarraidh a bheith mar chuid den Ungáir. Theip orthu, agus chuir rialtas na hUngáire iad faoi chois le blianta ina dhiaidh.
Líne 73:
I ndiaidh an Dara Chogadh Domhanda, crochadh Jozef Tiso sa bhliain [[1947]] agus cruthaíodh an tSeicslóvaic den athuair. Diaidh ar ndiaidh, chuaigh an tAontas Sóivéadach i bhfeidhm ar an tír agus de réir a chéile rinneadh an tír ina cuid den chónaidhm de na tíortha cumanacha eile.
 
Cuireadh deireadh le réimeas na gCumannaithe in [[1989]], le linn na réabhlóide síochanta sin, an Réabhlóid Veilbhit, agus lánscoireadh an tír arís. Rinneadh dhá thír dhifriúla den tSeicóshlóvaic: [[Poblacht na Seice]]; agus [[an tSlóvaic]] ar an [[1 Eanáir]], [[1993|1993.]]. Sa lá atá inniu ann, tá an tír ina ballstát den [[Aontas Eorpach]] ó bhí mí na [[Bealtaine]] [[2004]] ann.
 
== RéigiúnRéigiúin na TireTíre ==
 
Tá an tír roinnte suas iin 8 ''kraje,'' (nó réigiún). glaotarAinmnítear iad ias ndiadhan príomhchathairbpríomhchathair naatá háitesa réigiún. Tá léibhéalroinnt mhaith áirithe féinríalúféinrialuithe ag na réigiúnréigiúin seo ónó mbliainbhí [[2002]] ann. Is iad seoSeo a leanas liosta de na réigiúnréigiúin:
 
{|
Líne 94:
|}
 
Tá na "kraje" seo roinnte suas arís goina n-''okresy'' nó tuathcheantar.tuathcheantair, Táa bhfuil 79 díobh seosan iomlán.
 
Maidir leis an eacnamaíocht agus an dí-fhostaíocht, tá na réigiúin oirthearacha níos saibhre ná na réigiúin iartharacha ach níl an difríocht seo ró-mhórróshuntasach i gcomparáid le difríochtaí réigiúnacha i dtíortha eile.
 
== Naisc ==
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/wiki/An_tSlóvaic"