An difríocht idir athruithe ar: "An tSlóvaic"

Content deleted Content added
Píosa eagarthóireachta
Eagarthóireacht
Líne 44:
|fonótaí=}}
 
[[Tír]] i lár na [[Eoraip|hEorpa]], gan aon chósta, is ea '''an tSlóvaic''' ([[Slóvaicis]]: ''Slovensko''), nó, mar a thugtar uirthi go hoifigiúil, '''Poblacht na Slóvaice''' ([[Slóvaicis]]: ''Slovenská republika''). Is í [[an Bhratasláiv]] an phríomhchathair inti agus an chathair is mó sa tír. Is iad [[Poblacht na Seice]], [[an Ostair]], [[an Ungáir]], [[an Pholainn]] agus [[an Úcráin]] na tíortha atáa arroinneann theorainnteorann léi. Tá daonra 5 milliún aiciinti agus is é achar an stáit 49,000 km<sup>2</sup>. Tá an tír ina ball den [[AE]], [[NATO]], [[OECD]], [[WTO]], agus d'eagraíochtaí idirnáisiúnta eile chomh maith.
 
Tháinig na Slavaigh go dtí críochcríocha na Slóvaice idir an [[5ú haois]] agus an [[6ú haois]]. Bhí píosaí éagsúla den tír mar chuid d'Impireacht Samo, den Mhór-Mhoráiv (céad aonad polaitíochta na Slavach), de Ríocht na hUngáire, d'Impireacht Hapsburg, agus an tSeicslóvaic ag amanna difriúla le linn stair na hEorpa. Bhain sí a neamhspleachas amach ar an [[1 Eanáir]] [[1993]], i ndiaidh dhíscaoileadh na Seicslóvaice.
 
== Stair na Tíre ==
 
Ó thimpeall [[450 BC]], bhí na [[Ceiltigh]] ina gcónaí sa cheantar agus thóg siad ''oppida'' cumhachtacha sa[[Bratasláiv|Bhratasláiv]] agus in [[Havránok]]. Is iad na Biatecs, boinn airgid a raibh ceanncloigeann rí de chuid na rítheacha Ceilteacha greanta orthu, an chéad phíosa d'fhianaise den scríbhnóireacht sa tír. Le méadú [[Impireacht na Róimhe]] bhí urphoist na himpireachta suite timpeall [[Abhainn na Danóibe]]. Bhí Ríocht na Vannius, ríocht bharbarachtreibheacha barbaracha ar bhunaigh an tríbetreibh Gearmánach ''Quadi'' í, suite in oirthear agus i lár na tíre ó [[20]] go [[50]] AD.
 
=== Na Stáit Shlavacha ===
 
Bhí na Slavaigh ina gcónaí san áit faoin [[5ú haois]]. Bhí oirthear na Slóvaice mar lár ar Impireacht Samo sa [[7ú haois]]. D'fhás stát Slavach, darbh ainm Prionsacht Nitra, san 8ú aois, agus bhunaigh an chéad rialtóir Pribina an chéad séipéal Chríostaí ann sa bhliain [[828]]. Chomh maith leis an Mhoráiv, bhí an phrionsacht seo mar chroílár Impireacht Mhór na Moráive ó [[833]].
 
=== Ríocht na hOstair-Úngaire ===
[[Íomhá:Slovakia Bojnice Castle 2004 hires.jpg|thumb|left|220px|Caisleán Bojnice - [[Bojnice]], An tSlóvaic]]
Tar éis dhínascadh Impreacht Mhór na Moráive ag tús an [[10ú haois]], thosaigh na MagyarsMaigiaraigh ag forghabháil tailte na Slóvaice agus faoi dheireadh na haoise bhí cuid mhaith d'oirdheisceart na tíre faoi riail phrionsachtPhrionsacht na hUngáire agus ina dhiaidh sin faoi riail Ríocht na hUngáire. Faoi c. 1300 bhí cuid mhaith den tír sa ríocht seo. Ar feadh dhá haois i ndiaidh sin bhí féinriail acu faoinfaoi Nitra (fós i Ríocht na hUngáire).
Rinne na Mongólaigh ionradh ar an áit sa bhliain [[1241]],. chomhChomh maith leis sin tháinig laghdú suntasach ar an líon daoine mar gheall ar ghorta a bhítharla ann. Sa bhliain [[1467]], bhunaigh Matthias Corvinus an chéad ollscoil sa Bhratasláiv, ach níor mhair sé.
 
De bharr fhás na h[[Impireacht Otamánach|ImpireachteImpireachta Otamánaí]] d'aistríoch lár Ríocht na hUngáire go dtí an Bhratasláiv, agus rinneadh í ina príomhchathair de Ríocht na hUngáíre sa bhliain [[1536]]. Lean léi mar phríomhchathair denna tírtíre faoin monarcacht Habsburg go dtí [[1848]].
 
I rith réabhlóid [[1848]]-[[1849|49]] thug na slóvaicighSlóvaicigh tacaíocht d'Impire na hOstaire toisc nach raibh siad ag iarraidh a bheith mar chuid den Ungáir. Theip orthu, agus chuir rialtas na hUngáirecuireadh iad faoi chois rialtas na hUngáire le blianta ina dhiaidh.
=== 20ú aois ===
Sa bhliain [[1918]], chuaigh an tSlóvaic leis an mBoihéim agus an Moráiv chun tír nua, an tSeicslóvaic, a chruthú. D'ionsaigh rialtas sealadach na hUngáire an tír agus forghabhadh 1/3 den tír.
 
Agus [[an Dara Chogadh Domhanda]] ar na bacáin, briseadh suas an tír. Bhunaigh na Faisistigh faoina gceannaire, Jozef Tiso, an chéad phoblacht Slóvaicigh, agus d'fhórogair siad a neamhspleachasneamhspleáchas ón tSeicslóvaic sa bhliain [[1939]]. Ach ní raibh ann ach rialtas soip doa bhí ar teaghrán ag na Naitsithe. Cuireadh tús le gluaiseacht fhíochmar frithbheartaíocha in aghaidh na Naitsithe, Éirí Amach Náisiúnta na Slóvaicigh sa bhliainin [[1944]]. Tháinig forghabháil fhuilteach, agus cogadh catharach, sna sála air sin. Díbríodh cuid mhaith den mhuintearasphobal Giúdach as an tír agus ba mhar a shlogfadh an talamh iad an tslí inar imigh siad gan tásc ná tuairisc le linn aimsir an [[Uileloscadh|Uileloiscthe.]]
 
I ndiaidh an Dara Chogadh Domhanda, crochadh Jozef Tiso sa bhliain [[1947]] agus cruthaíodh an tSeicslóvaic den athuair. Diaidh ar ndiaidh, chuaigh an tAontas Sóivéadach i bhfeidhm ar an tír agus de réir a chéile rinneadh an tír ina cuid den chónaidhm de na tíortha cumanacha eile.
 
Cuireadh deireadh le réimeas na gCumannaithe in [[1989]], le linn na réabhlóide síochanta sin, an Réabhlóid Veilbhit, agus lánscoireadh an tír arís. Rinneadh dhá thír dhifriúla den tSeicóshlóvaictSeicshlóvaic: [[Poblacht na Seice]]; agus [[an tSlóvaic]] ar an [[1 Eanáir]], [[1993|1993.]] Sa lá atá inniu ann, tá an tír ina ballstát den [[Aontas Eorpach]] ó bhí mí na [[Bealtaine]] [[2004]] ann.
 
== Réigiúin na Tíre ==
Líne 96:
Tá na "kraje" seo roinnte arís ina n-''okresy'' nó tuathcheantair, a bhfuil 79 díobh san iomlán.
 
Maidir leis an eacnamaíocht agus an dí-fhostaíocht, tá na réigiúin oirthearacha níos saibhre ná na réigiúin iartharacha ach níl an difríocht seo róshuntasach i gcomparáid le difríochtaí réigiúnacha atá i dtíortha eile.
 
== Naisc ==