An difríocht idir athruithe ar: "Carl von Linné"

Content deleted Content added
mNo edit summary
No edit summary
Líne 23:
 
D'athraigh sé a ainm go '''Carl von Linné''' ({{Fuaim|sv-Carl_von_Linné.ogg|éist}}) nuair a bronnadh uaisleacht air.
[[Íomhá:Naturalis Biodiversity Center - Martin Hoffman - Carl von Linné (Linnaeus) in his Lapland costume - painting.jpg|clé|mion]]
 
== An Córas Linnaech ==
 
Is é an príomhrud a chur Linnaeus i gcrích ná gur bhunaigh sé [[córas]] ainmniúcháin i gcomhair na n-orgánach beo ar glacadh leis go forleathan i saol na heolaíochta. Chuir obair Linnaeus tús leis an [[ainmníocht déthéarmach]] a mbaintear úsáid choitianta aisti le speicis na neachanna beo a shainiú go neamhdhébhríoch. Chomh maith leis sin, d'fhorbair sé an ''tacsanomaíocht Linnaech'' - an córas aicmithe eolaíoch atá in úsáid go forleathan sa bhitheolaíocht go fóill.
 
Sa chóras Linnaech, aicmítear na neachanna beo go hordlathach. Is í an [[Ríocht (bitheolaíocht)|ríocht]] an leibhéal is airde sa chóras, cosúil le [[ríocht na n-ainmhithe]] nó [[ríocht na bplandaí]] - de réir na cuma atá ar an gcóras inniu, tá ríocht na n-eobaictéar, ríocht na n-aircéabaictéar, ríocht na bhfungas agus ríocht na b''Protista'' ann. Ansin, roinntear na ríochtaí ina n-aicmí, na haicmí ina n-oird, agus na hoird ina ngéinis. Baill den ghéineas, arís, is iad na speicis, ach d'aithin Linnaeus roinnt [[tacsón ]]gan ainm faoi bhunrang an speicis.
[[Íomhá:Carl von Linné - Systema Naturae - Furia infernalis.jpg|mion|266x266px|''Furia infernalis'' in Carl von Linné, ''Systema Naturae'']]
 
Seo liosta de na ranganna ar fad atá aitheanta sa lá atá inniu ann (bunaithe ar chóras Linnaeus)<ref> dar le Matt Hussey, ''Fréamh an Eolas'', Coiscéim (2012), leathanach 410 chuir von Linné síos ar scéimeanna chun plandaí is ainmhithe a rangú
* i ranga (mar shampla, [[mamach|mamaigh]] i measc na n-ainmhithe),
Line 46 ⟶ 47:
* Géineas
* [[Speiceas]]
[[Íomhá:Linné-Fundamenta Botanica-1736.jpg|clé|mion|Linné-Fundamenta Botanica-1736]]
 
Nuair a fhionnfar neach nua, tabharfar ainm déthearmach [[Laidin]]e air. Is é is brí le h-"ainm déthéarmach" ná ainm a bhfuil dhá théarma, nó dhá [[focal|fhocal]], ann:
* is é an chéad fhocal an t-ainm géineasach a chuireann in iúl géineas an [[orgánach|orgánaigh]]
Line 62 ⟶ 63:
==Leabhair ==
Is iad a [[leabhar|leabhair]] '''Species plantarum''' (Saghsanna Plandaí, 1753) agus '''Systema naturce''' (Córas an Nádúir, 10ú n-eagrán, 1758-9) a chuir tús oifigiúil le córas tacsanamaíoch reatha na n-ainmneacha déthéarmacha [[Laidin]]eacha ar phlandaí is ainmhithe.
[[Íomhá:Linne autograph.svg|mion]]
[[Íomhá:Karl von Linné emléktábla.jpg|mion]]
 
==Tagairtí==