Leagan ó 10:59, 27 Márta 2015 athraigh Dexbot (plé \| dréachtaí) 5,553 edits m Removing Link GA template (handled by wikidata) ← Gabh chuig an difear roimhe seo		Leagan ó 10:51, 14 Eanáir 2018 athraigh cealaigh TGcoa (plé \| dréachtaí) Confirmed users 31,214 edits No edit summary chlib amháin: Visual edit An chéad dhifear eile →
Líne 1: [[Íomhá:Obesity5.JPG\|mion\|333x333px]] Is éard atá i gceist leis an '''murtall''' (nó '''otracht''' nó '''Ró-raimhreacht''' uaireanta) ná raimhre a dhéanann dochar don t[[sláinte]] (úsáidtear an téarma ''ró-raimhre'' uaireanta). Má bhíonn [[Innéacs corpmhaise\|comhéifeacht maise na colainne]] (BMI) níos mó ná 30, duine murtallach is ea é sin. Duine le BMI 25-30, is ramhar é mar thoradh ar charnadh iomarcach saille sa cholainn. Tarlaíonn sé de bharr an iomarca bia a ithe, nó ráta íslithe meitibileachta a leanann galar faireogach nó lot san [[inchinn]]. Tuigtear go bhfuil gaol idir raimhre is easláinte colainne, agus ní annamh a fheictear galair croí, mar shampla, ar dhaoine ramhra. Dá bharr sin, moltar don té atá ramhar é féin a thanú. An modh díreach le sin a dhéanamh, ar ndóigh, ná srian a chur leis an ngoile. Más luach BMI 20-25 atá ag duine, is duine an-chothrom é. Nuair is lú an BMI ná 20, is scáinteachán nó ocrach an duine. De réir an [[Eagraíocht Dhomhanda Sláinte]], tá 20% de dhaonra [[An Domhan\|an Domhain]] ramhar nó murtallach, agus 20% eile ocrach. In [[Éire\|Éirinn]] tá thar 40% de na fir is thar 25% de na mná ramhar nó murtallach, níos mó ná 12% de na fir murtallach is 9% de na mná. Maidir leis an dá rang seo tá Éirinn i bhfad níos measa ná an meánráta ar fud an Domhain. Tá [[míchothú]] ar 40% de dhaonra an Domhain, gan dóthain cothú ag na hocraigh, gan dóthain cothú fholláin ag na ramhair is na murtallaigh. Ar an meán, is mó an leibhéal galair is míchumais, is giorra an saol, agus is lú an táirgiúlacht i gcás duine i rang ar bith díobh seo, agus is mó an brú a chuireann siad ar an gcóras sláinte. Is éard atá i gceist leis an '''murtall''' (nó '''otracht''' nó '''Ró-raimhreacht''' uaireanta) ná raimhre a dhéanann dochar don t[[Míochaine phobail\|sláinte]] (úsáidtear an téarma ''ró-raimhre'' uaireanta). === Innéacs corpmhaise === [[Íomhá:Obesity & BMI.png\|clé\|mion\| [[Innéacs corpmhaise]] ]] Má bhíonn [[Innéacs corpmhaise\|comhéifeacht maise na colainne]] (BMI) níos mó ná 30%, duine murtallach is ea é sin. Duine le BMI 25-30, is ramhar é mar thoradh ar charnadh iomarcach saille sa cholainn. Más luach BMI 20-25 atá ag duine, is duine an-chothrom é. Nuair is lú an BMI ná 20, is scáinteachán nó ocrach an duine. * Tuilleadh eolais: [[innéacs corpmhaise]] == Cúis agus éifeacht == Tarlaíonn murtall de bharr an iomarca bia a ithe de ghnath, nó ráta íslithe meitibileachta a leanann galar faireogach nó lot san [[inchinn]]. Tuigtear go bhfuil gaol idir raimhre is easláinte colainne, agus ní annamh a fheictear galair croí, mar shampla, ar dhaoine ramhra. Tá togracht ghéiniteach chun otrachta ag daoine áirithe. [[Íomhá:BRFSS obesity 1985-2006.gif\|mion\|SAM: Murtall ag éirí níos measa]] === Éifeacht === Ar an meán, is mó an leibhéal galair is míchumais, is giorra an saol, agus is lú an táirgiúlacht i gcás duine i rang ar bith díobh seo, agus is mó an brú a chuireann siad ar an gcóras sláinte. Dá bharr sin, moltar don té atá ramhar é féin a thanú. An modh díreach le sin a dhéanamh, ar ndóigh, ná srian a chur leis an ngoile. [[Íomhá:Fettleibigkeit in Europa2.svg\|clé\|mion\|Murtall in Eoraip]] == Eipidéimeolaíocht == De réir an [[Eagraíocht Dhomhanda Sláinte]], tá 20% de dhaonra [[An Domhan\|an domhain]] ramhar nó murtallach, agus 20% eile ocrach. Tá [[míchothú]] ar 40% de dhaonra an domhain, gan dóthain cothú ag na hocraigh, gan dóthain cothú fholláin ag na ramhair is na murtallaigh. === Éire === In [[Éire\|Éirinn]] tá thar 40% de na fir is thar 25% de na mná ramhar nó murtallach, níos mó ná 12% de na fir murtallach is 9% de na mná. Maidir leis an dá rang seo, tá Éirinn i bhfad níos measa ná an meánráta ar fud an domhain. == Stair == [[Íomhá:An obese man exhibiting a placard of himself looking extreme Wellcome V0011129.jpg\|clé\|mion]] D'fhoilsigh [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá]] an tuairisc McGovern, "Dietary Goals for the United States" ar an 14 Eanáir 1977<ref><nowiki>https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_Senate_Select_Committee_on_Nutrition_and_Human_Needs</nowiki> <nowiki>https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3910043/</nowiki> </ref>. Dúirt sé, "is aicíd nach bhfuil ach ina tús fós í an ró-raimhre"<ref>https://thescienceofnutrition.files.wordpress.com/2014/03/dietary-goals-for-the-united-states.pdf</ref>. Ach bhí an tionscal agraibhia in aghaidh na moltaí. Níor aontaíodh go gcaithfí rud éigin a dhéanamh ag an am. Is mar dheis a cailleadh a chuimhneofar ar an tuairisc McGovern. == Gaeilge == An duine atá ag éirí murtallach, deirimid i n[[Gaeilge]] go bhfuil sé ag ''titim chun murtaill''. An duine a thitfidh chun murtaill, beidh a lán [[galar]] ag bagairt air, cosúil leis an [[taom croí]] agus [[diaibéiteas]] de chineál B, is é sin, diaibéiteas na scothaoise is na cnagaoise. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} Line 11 ⟶ 49: [[Catagóir:Cothú]] [[Catagóir:Bairiatraic]] [[Catagóir:Sláinte phoiblí]]

An difríocht idir athruithe ar: "Murtall"