Leagan ó 06:06, 27 Márta 2015 athraigh Dexbot (plé \| dréachtaí) 5,553 edits m Removing Link GA template (handled by wikidata) ← Gabh chuig an difear roimhe seo		Leagan ó 10:24, 18 Feabhra 2018 athraigh cealaigh TGcoa (plé \| dréachtaí) Confirmed users 31,129 edits No edit summary chlib amháin: Visual edit An chéad dhifear eile →
Líne 1: ~~{{glanadh}}~~ [[Íomhá:Neptune.jpg\|thumb\|Neiptiún]] Is é '''Neiptiún''' an t-ochtú [[pláinéad]] ón n[[grian]] sa [[ghrianchóras]], an 4ú pláinéad is mó. Bíonn [[Plútón (abhacphláinéad)\|Plútón]] níos gaire ó am go chéile de bharr a [[Fithis\|fhithis]] siúd a beith an-éalárnach<ref>Hussey, Matt - Fréamh an Eolais (Coiscéim 2011)</ref> (ach ní rangaítear é sin mar phláinéad a thuilleadh; is [[abhacphláinéad]] é). ach amannta bíonn sé nios sia amach ná [[Plútón (pláinéad)\|Plútón]]. Sé an ceathrú pláinéad is mó i dtrásthomhas agus an treas i dtaobh toirte ach d’fhior 'sé an ceann is lú de na gásfháthaigh é. == Airíonna == Tá sé giota beag níos lú ná [[Úránas (pláinéad)\|Úránas]] agus is cosúil le leathchúplaí iad a mbeirt.▼ Tá Neiptiún ag meánfhad 30.0 AD amach, agus tógann fithis iomlán 165 bliain. Tá trastomhas 34,800km aige. Rothlaíonn Neiptiún ar a ais le tréimhse 16.1 uair. [[Íomhá:Neptune Orbit.gif\|clé\|mion\|Fithis]] As [[uisce]] is [[carraig]] leáite atá sé déanta, timpeallaithe le h[[atmaisféar]] de [[hidrigin]], [[héiliam]] is [[meatán]]. Bíonn spotaí dorcha ar a aghaidh, ina measc an Spota Dorcha Mór sa [[Leathsféar\|leathsféar theas]]. Taispeánann na spotaí neamhbhuana seo go bhfuil [[Aimsir (meitéareolaíocht)\|aimsir]] [[Gaoth\|ghaofar]] chlamprach ar Neiptiún. ▲Tá séNeiptiún giota beag níos lú ná [[Úránas (pláinéad)\|Úránas]] agus is cosúil le leathchúplaí iad a mbeirt. [[Íomhá:Neptune's Huge Storm.jpg\|mion\|177x177px\|Stoirm ar Neiptiún ]] In aonaid réalteolaíocha (is ionann 1 AD agus an fad ón domhan don ghrian), is iad seo na príomhphláinéid is a meánfhad amach ón ngrian: * [[Mearcair (pláinéad)\|Mearcair]] 0.39 AD * [[Véineas (pláinéad)\|Véineas]] 0.72 AD * [[An Domhan]] 1 AD * [[Mars (pláinéad)\|Mars]] 1.52 AD * [[Iúpatar (pláinéad)\|Iúpatar]] 5.2 AD * [[Satarn (pláinéad)\|Satarn]] 9.54 AD * [[Úránas (pláinéad)\|Úránas]] 19.7 AD ach tá Neiptiún 30 AD amach ón ngrian. == Fionnadh == [[Íomhá:Leverier.jpg\|mion\|206x206px\|[[Urbain Le Verrier\|Urbain Jean Joseph Le Verrier]]]] Má tharlaíonn aon chlaonadh ón rian éilipseach, ciallaíonn sé sin go bhfuil réad eile i gceist freisin. Sin a tharla sna blianta 1845/1846: díreach tar éis do na [[Réalteolaí\|réalteolaithe]] claonadh a bhrath i bhfithis [[Úránas (pláinéad)\|Úránais]], fionnadh Neiptiún. Sa bhliain 1845, réamhinis [[John Couch Adams]] go raibh an pláinéad Neiptiún ann ó anailís a dhéanamh ar neamhrialtachtaí i ngluaisne Úránais. Ag an am céanna, réamhinis [[Urbain Le Verrier\|Urbain Jean Joseph Le Verrier]] go raibh leithéid Neiptiúin ann sula bhfacthas an pláinéad. Aimsíodh Néiptiún an 23ú Meán Fomhar [[1846]] le [[Galle]] agus [[d’Arrest]] i ngar dón áit a tairngrigh [[Adams]] agus [[Le Verrier]] go neamhspleách roimhe ré agus iad ag déanamh scrúdú ar chorraíthe i bhfithis Úránais. De réir dlíthe [[Isaac Newton\|Newton]] ba chóir d'Úránas bheith in áit éile agus mar sin bhí sé de thuairim acu go raibh pláinéad mór eile ann taobh amuigh d'Úránas. Fuaireadh amach níos déanaí gur de thaisme a tharla na corraíthe seo agus nach raibh aon baint idir iad agus suíomh Neiptiúin ach pé scéal é tugadh cáil le haghaidh aimsiú Neiptiúin don bheirt réalteolaithe. [[Íomhá:Johann-Gottfried-Galle.jpg\|clé\|mion\|238x238px\| [[Johann Gottfried Galle]] ]] D'fhionn [[Johann Gottfried Galle]] an pláinéad Neiptiún, agus é ag obair i Réadlann Bheirlín, ar an [[23 Meán Fómhair\|23 Meán Fomhar]] [[1846]]. De réir dlíthe [[Isaac Newton\|Newton,]] ba chóir d'Úránas bheith in áit eile agus mar sin bhí Galle de thuairim acu go raibh pláinéad mór eile ann taobh amuigh d'Úránas. Fuarthas amach níos déanaí gur de thaisme a tharla na an fionnadh seo. == Tagairtí ==▼ ~~{{reflist}}~~ I 1989 ghlac an [[spásárthach]] [[Voyager 2]] pictiúir shoiléire den phláinéad seo is a [[ghealach]]<nowiki/>a. Chomh maith leis an dá ghealach a bhí ar eolas roimhe sin, [[Tríotón]] is [[Neiréid]], fuarthas 6 cinn eile le [[Fáinne\|fáinní.]] Faoi seo is eol go bhfuil 13 ghealach ag Neiptiún. {{stumpa}}▼ [[Íomhá:SunsetNeptune.png\|mion\|Voyager 2, 1989 agus Neiptiún ]] ▲== Tagairtí == ▲{{Reflist}}{{stumpa}} {{Grianchóras}}

An difríocht idir athruithe ar: "Neiptiún (pláinéad)"