An difríocht idir athruithe ar: "Gearóid Ó Cuinneagáin"

Content deleted Content added
Addbot (plé | dréachtaí)
m Bot: Migrating 2 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q3759160 (translate me)
No edit summary
Líne 1:
[[Íomhá:Ailtirí na hAiséirghe Emblem.svg|mion|268x268px|'''''Ailtirí na hAiséirghe'''''; bunaithe ag Gearóid Ó Cuinneagáin sa bhliain 1942.]]
Duine de na [[Duine|daoine]] ba chonspóidí i ngluaiseacht na [[Gaeilge]] a bhí i n'''Gearóid Ó Cuinneagáin''' ([[2 Eanáir]], [[1910]]-[[13 Meitheamh]], [[1991]]). Rugadh i m[[Béal Feirste]] é ar an [[2 Eanáir]] 1910. Bhí sé in aon rang leis an scríbhneoir [[Séamus Ó Néill]] i scoil na m[[Bráithre Críostaí]] i Sráid Duibhise.
 
== Luathshaol ==
Chuaigh sé ag obair sa Státseirbhís i m[[Baile Átha Luain]] i [[1927]] mar oifigeach cánach, chaith sé tamall gearr i g[[Caisleán an Bharraigh]] agus timpeall trí bliana sa Roinn Cosanta. D'éirigh sé as a phost nuair a diúltaíodh saoire leathbhliana dó chun tréimhse a chaitheamh sa [[Gaeltacht|Ghaeltacht]]. Chaith sé cúpla bliain i [[Rinn na Feirste]] i d[[Tír Chonaill]] sular thosaigh sé leis an iriseoireacht sa pháipéar [[An tÉireannach (páipéar)|An tÉireannach]]. D'oscail sé biúró sainchomhairle cánach, Ó Cuinneagáin agus Cooke, i mBaile Átha Cliath sa bhliain 1937.
 
Chaith sé cúpla bliain i [[Rinn na Feirste]] i d[[Tír Chonaill]] sular thosaigh sé leis an [[iriseoir]]<nowiki/>eacht sa pháipéar [[An tÉireannach (páipéar)|An tÉireannach]]. D'oscail sé biúró sainchomhairle cánach, Ó Cuinneagáin agus Cooke, i mBaile Átha Cliath sa bhliain 1937.
Nuair a thosaigh an Dara Cogadh Domhanda, ghlac Ó Cuinneagáin páirt tábhachtach i ngluaiseachtaí beaga éagsúla a bhí ag obair ar son na Fearsaide: Cumann Náisiúnta (nó 'Irish Friends of Germany'), Clann na Saoirse agus Aicéin (eagraíocht óige an pháirtí [[Córas na Poblachta]]). Is ar éigean a d'éalaigh sé tréimhse i gcampa géibhinn nuair a dhíscaoil an Rialtas Cumann Náisiúnta mar gluaiseacht fealltach i ndeireadh na Bealtaine 1940.
 
Nuair a thosaigh an [[An Dara Cogadh Domhanda|Dara Cogadh Domhanda]], ghlac Ó Cuinneagáin páirt tábhachtach i ngluaiseachtaí beaga éagsúla a bhí ag obair ar son na Fearsaide: Cumann Náisiúnta (nó 'Irish Friends of Germany'), Clann na Saoirse agus Aicéin (eagraíocht óige an pháirtí [[Córas na Poblachta]]). Is ar éigean a d'éalaigh sé tréimhse i gcampa géibhinn nuair a dhíscaoil an Rialtas Cumann Náisiúnta mar gluaiseacht fealltach i ndeireadh na Bealtaine 1940.
Ar an [[26 Meán Fómhair]] [[1940]] bhunaigh sé [[Craobh na hAiséirghe]] de [[Conradh na Gaeilge|Chonradh na Gaeilge]], craobh a raibh daoine cáiliúla go leor ina mbaill de: [[Donncha Ó Súilleabháin]], Pádraig Ó Drisceoil, [[Séamus Ó Néill]], [[Sorcha Ní Ghuairim]], [[Aogán Brioscú]], [[Annraoi Ó Liatháin]], [[Seán Ó hÉigeartaigh]], [[Ciarán Ó Nualláin]], [[Cathal Ó Sandair]] agus daoine eile. Ba í seo an chraobh ba dhíograisí sa Chonradh le cruinnithe sráide, agóidíocht, drámaí, taispeántais, oícheanta áirneáin, ranganna agus foilseachán á n-eagrú go tiubh acu. Tugadh lánchumhacht mar stiúrthóir don Chuinneagánach ag mórchruinniú na craoibhe sa bhliain [[1941]] agus ainmníodh é mar iarrthóir d'uachtaránacht an Chonradh. Níor éirigh lena iarracht, ach toghadh ar Choiste Gnó an Chonartha é agus bhí buíon bheag dhíograiseach dá chuid in aontíos le chéile ag obair ar son na cúise.
 
== Faisisteachas ==
Bhí eití eile den eagraíocht amhrasach faoi Ghearóid agus a chuid aidhmeanna áfach, agus cuireadh a chraobh amach as an gConradh. Rinneadh [[Glúin na Buaidhe]] as an eagraíocht a d'eascair as [[Ailtirí na hAiséirghe]], iarracht a rinne Ó Cuinneagán chun páirtí polaitiúil a bhunú sa bhliain 1942. Sheas iarrthóirí in olltoghchán na bliana [[1943]] agus [[1944]] ach níor éirigh le duine ar bith acu. D'éirigh leo naoi suíocháin a bhaint amach, áfach, ins na toghcháin áitiúla na bliana 1945.
Ar an [[26 Meán Fómhair]] [[1940]] bhunaigh sé [[Craobh na hAiséirghe]] de [[Conradh na Gaeilge|Chonradh na Gaeilge]], craobh a raibh daoine cáiliúla go leor ina mbaill de: [[Donncha Ó Súilleabháin]], Pádraig Ó Drisceoil, [[Séamus Ó Néill]], [[Sorcha Ní Ghuairim]], [[Aogán Brioscú]], [[Annraoi Ó Liatháin]], [[Seán Ó hÉigeartaigh]], [[Ciarán Ó Nualláin]], [[Cathal Ó Sandair]] agus daoine eile. Ba í seo an chraobh ba dhíograisí sa Chonradh le cruinnithe sráide, agóidíocht, drámaí, taispeántais, oícheanta áirneáin, ranganna agus foilseachán á n-eagrú go tiubh acu. Tugadh lánchumhacht mar stiúrthóir don Chuinneagánach ag mórchruinniú na craoibhe sa bhliain [[1941]] agus ainmníodh é mar iarrthóir d'uachtaránacht an Chonradh. Níor éirigh lena iarracht, ach toghadh ar Choiste Gnó an Chonartha é agus bhí buíon bheag dhíograiseach dá chuid in aontíos le chéile ag obair ar son na cúise.
 
Tugadh lánchumhacht mar stiúrthóir don Chuinneagánach ag mór-chruinniú na craoibhe sa bhliain [[1941]] agus ainmníodh é mar iarrthóir d'uachtaránacht an Chonradh. Níor éirigh lena iarracht, ach toghadh ar Choiste Gnó an Chonartha é agus bhí buíon bheag dhíograiseach dá chuid in aontíos le chéile ag obair ar son na cúise.
 
Bhí eití eile den eagraíocht amhrasach faoi Ghearóid agus a chuid aidhmeanna áfach, agus cuireadh a chraobh amach as an gConradh. Rinneadh [[Glúin na Buaidhe]] as an eagraíocht a d'eascair as [[Ailtirí na hAiséirghe]], iarracht a rinne Ó Cuinneagán chun páirtí polaitiúil a bhunú sa bhliain 1942. Sheas iarrthóirí in olltoghchán na bliana [[1943]] agus [[1944]] ach níor éirigh le duine ar bith acu. D'éirigh leo naoi suíocháin a bhaint amach, áfach, ins na toghcháin áitiúla na bliana 1945.
 
Sheas iarrthóirí in olltoghchán na bliana [[1943]] agus [[1944]] ach níor éirigh le duine ar bith acu. D'éirigh leo naoi suíocháin a bhaint amach, áfach, ins na toghcháin áitiúla na bliana 1945.
 
== Iriseoireacht ==
Ba ina pháipéar seachtainiúil, ''Aiséirí'', a chuir an Cuinneagánach a dhearcadh polaitiúil in iúl, agus ionsaithe fíochmhara á ndéanamh aige ar fhimínteacht pholaiteoirí na hÉireann. "Éire shaor, Ghaelach, agus fhíor-Chríostúil" a bhí uaidh, agus d'fhógair sé gur cheart an lámh láidir a úsáid chun na Sasanaigh a ruaigeadh as Éirinn agus "Impireacht Chríost sa domhan a chosaint, a neartú agus a leathnú", teachtaireacht a bhí róghar don [[Faisisteachas|Fhaisisteachas]] do mhórchuid na n[[Gael]].
 
Ba i m[[Béarla]] a bhí formhór an ábhair in ''Aiséirí'' mar gur beag [[scríbhneoir]] Gaeilge a bhí sásta tacú leis. Ach bhí ábhar measartha maith san iris a bhunaigh sé, 'Deirdre, iris na mBan'.
 
Bhí baint éigin aigeag an Cuinneagánach le cúrsaí [[gnó]], agus gnó foilsitheoireachta[[foilsitheoireacht]]<nowiki/>a aige darbh ainm [[Cló Grianréime]],. achAch bhí sé bocht go leor ar feadh a shaoil.
 
== Saol ==
Phós sé [[Síle Ní Chochláin]] i [[1945]] agus bhí seisear clainne orthu.
Phós an Cuinneagánach Síle Ní Chochláin i [[1945]] agus bhí seisear clainne orthu. Fuair sé bás ar an [[13 Meitheamh]] [[1991]].
 
== Leabhair ==
Line 23 ⟶ 33:
 
* P. Mac Aonghusa, ''Ar Son na Gaeilge: Conradh na Gaeilge, 1893-1993'' (Conradh na Gaeilge, 1993).
 
== Tagairtí ==
{{Reflist}}
 
{{DEFAULTSORT:Cuinneagain, Gearoid O}}
Line 30 ⟶ 43:
[[Catagóir:Daoine a rugadh i 1910]]
[[Catagóir:Básanna i 1991]]
[[Catagóir:Iriseoirí]]
[[Catagóir:Daoine as Béal Feirste]]