An difríocht idir athruithe ar: "Deasún Mac Gearailt"

Content deleted Content added
m 'h' bainte de
ceartúcháin
Líne 5:
 
== Luathshaol ==
Rugadh Deasún Mac Gearailt in '''Forest Gate, West Ham, Essex in 1888''' agus baisteadh '''Thomas Joseph FitzGerald''' air. Ba iad Patrick Fitzgerald (1831–1908), saothraí ó dheisceart Thiobraid Árainn, agus Mary Anne Scollard (1847–1927) ó Oileán Ciarraí, Contae Chiarraí, a thuismitheoirí. D’athraigh sé a ainm agus é sna déaga agus roghnaigh sé an t-ainm níos rómánsúlarómánsaí “Desmond”, nó “Deasún”. Tháinig sé go hÉirinn den chéad uair in 1910.<ref>"''Desmond's Rising: Memoirs 1913 to Easter 1916''", with foreword by Garret FitzGerald; Liberties Press, Dublin, published 1968 and 2006; pp.9, 11.</ref> Bhí sé ina mhac léinn in St Bonaventure's.<ref> http://www.e7-nowandthen.org/</ref>
 
I Londain, bhí sé ina bhall den ghrúpa filí agus scríbhneoir darbh ainm "an grúpa Tour Eiffel", lena n-áirítear [[Ezra Pound]], T.E. Hulme, F.S. Flint agus scríbhneoir Éireannach eile, [[Joseph Campbell]]. Fuair an grúpa a ainm as an bialannmbialann inainar thionóladhtionóladh na cruinnithe, bialann an Tour Eiffel in [[Soho]].<ref>Carr, Helen, The Verse Revolutionaries: Ezra Pound, H.D. and The Imagists. Random House.</ref><ref>Carr, Helen. The Verse Revolutionaries: Ezra Pound, H.D. and The Imagists (Kindle Location 167). Random House. Kindle Edition.</ref> I mí Aibreáin 1908, thóg Florence Farr agus Mac Gearailt Ezra Pound go dtí cruinniú an ghrúpa, eachtra a chur tús le caidreamh as aar tháinig an grúpa Imagist níos déanaí.<ref>Carr, Helen. The Verse Revolutionaries: Ezra Pound, H.D. and The Imagists (Kindle Location 3438). Random House. Kindle Edition.</ref>
 
== Saol Pósta agus Clann ==
In 1911 phós Mac Gearailt, Caitliceach Rómhánach, '''Maedhbh nicNic Chonaill (Mabel Washington McConnell) (1884–1958)''', iníon John McConnell, díolacháin fuisce ó Bhéal Feirste, agus gariníon de chuid fheirmeoir Preispitéireach ó chúlchríoch na cathrach. D’fhreastail sí ar Ollscoil na Banríona, Béal Feirste, agus bhí an t-ábhar spéise céanna aici sa '''[[An Ghaeilge|Ghaeilge]]''' is a bhí ag Mac Gearailt; bhuail sí air den chéad uair ag seimineár teanga i Londain. Chónaigh siad sa Fhrainc sular aistrigh siad go Ciarraí i mí an Mhárta 1913. Le linn anna tréimhse seo chuaigh sé leis an ngrúpa aos dána, '''[[the Imagists]]'''. Bhí ceithreceathrar clainne acu: Desmond (1912–1987), Pierce (1914–1986), Fergus (1920–1983) agus '''[[Gearóid Mac Gearailt|Garret]]''' (1926–2011).
 
== Náisiúnaí na hÉireann ==
Ghlac Mac Gearailt ballraíocht in '''Óglaigh na hÉireann''' in 1914 agus d’eagraigh sé buíonn Óglaigh i gContae Chiarraí. Agus é ina thimire, bhí air druileáil a dhéanamh fiú leis na hearcaigh ba lú oiriúnach. Ní raibh sé sásta leis sin óir b’fhear lán moráltachta araíonachta é.<ref>C Townshend, "Easter 1916", (London 2006), p.44-5.</ref> Bhí an eagraíocht faoi bhrú an-mhór ag an am: díbríodh roinnt mhaith dá gceannairí i mí Iúil 1915 faoin '''Acht um Chosaint na Ríochta 1914'''. Ghlac Mac Gearailt an ról a bhí ag '''[[Earnán de Blaghd (Ernest Blythe)|de Blaghd]]''' roimhe sin.<ref>Townshend, p.82.</ref> Ghearradh pionós príosúin air de bharr óráid a thug sé i gcoinne earcaíochta le linn an Chéad Chogadh Domhanda.<ref>Murphy, William. [https://books.google.com/books?id=wY5tAwAAQBAJ&pg=PA38 ''Political Imprisonment and the Irish, 1912-1921'']. 2014: Oxford University Press. p. 38. <nowiki>ISBN 0191651265</nowiki>. Retrieved 3 April 2016.</ref> Ina sála sin, dhíbríodh as Ciarraí é agus d’aistrigh go [[Contae Chill Mhantáin]] é. Ba B'fhear fíormheasartha sprionlaithe é Mac Gearailt, agus d’fhág sé sin, chomh maith leis a chúlra [[Angla-Normanach]], gurbhgur phearsa de chuid na gluaiseachta a tharraing míghean air féin. Mhothaigh sé amhail is nár thug a cheannairí aird ar a chás féin. Le linn gabháltas '''[[Ard-Oifig an Phoist]]''' san '''[[Éirí Amach na Cásca|Éirí Amach 1916]]''', nochtaigh sé a thuairim, “bhí mearbhall orm faoin meon a raibh ann go ginearálta maidir leis an slándála.” Ag buacphointe na troda, bhí sé í gcroílár an dóiteáin ar thug dúshlán mór do gharastún Ard-Oifig an Phoist.<ref>J.M.Heuston, "Headquarters Battalion, Army of the Irish Republic, Easter Week, 1916" (Tallaght 1966), p.44. Townshend, p.210.</ref> Agus é ina dhuine a bhí i gcónaí amhrasach, léiríonn Mac Gearailt, a bhí i gceannaisgceannas ar chiondálacha, ina chuimhní cinn den Éirí Amach 1916 an churcur ag gluaiseacht tobannthobann gan choinne a tharla, agus ansin tuairiscíonn sé ar staid agus caoi iadsan a bhí fós in Ard-Oifig an Phoist, ceanncheathrú na réibiliúnachreibiliúnach. Cé gur minic a chuirtear síos ar an Éirí Amach mar chineál íobairt fola i gcuntais éagsúla, pléann Mac Gearailt an réasúnaíocht leathan taobh thiar de leis an gceannasaí '''[[Pádraig Mac Piarais]]''', agus le '''[[Joseph Plunkett]]''' <ref>Townshend, p.264.</ref> a thaisteal go dtí [[an Ghearmáin]] ag iarraidh cúnamh in 1915. Mheas siadsan go mbeadh an bua ag an Ghearmáin sa Chéad Chogadh Domhanda agus go mbeadh suíochán ag ÉireÉirinn sa chomhdháil síochána a dtiocfadh i sála deireadh an Chogaidh dá mba rud é go mairfeadh an ÉirítÉirí Amach trí lá nó níos mó. Cé gur bhfógairfhógair siad Poblacht na hÉireann san Éirí Amach in 1916, mheas siad go mbeadh gá ann cuireadh a thabhairt don mhac baab óige de shliocht an Khaiser, Joachim, a bheith i gcoróin ar nuaríocht athchóirithe na hÉireann, ríocht ina mbeadh Gaeilge mar theanga laethúil na ndaoine.<ref>"''Desmond's Rising Memoirs 1913 to Easter 1916''", op.cit., p.142-144.</ref>
 
Scaoileadh saor Mac Gearailt in 1918 nuair a toghadh é ina FhesireFheisire Shinn Féin i ndáilcheantar Pembroke-Baile Átha Cliath.<ref>[http://electionsireland.org/candidate.cfm?ID=984 "Desmond FitzGerald"]. ''ElectionsIreland.org''. Retrieved 12 February 2012.</ref> Cheapadh é mar '''Stiúrthóir Poiblíochta''' tar éis thionóil an '''[[An Chéad Dáil|Chéad Dáil]]''' in 1919, agus chuaigh sé leis an nuachtán ''Nationality'' ar dtús, ag glacadh cúraim a bhí ag [[Laurence Ginnell]] roimhe, nuair a gabhadh eisean. Luaigh Mac Gearailt sa chéad tuairisc a chur sé faoi bhráid na Dála gurb éí ‘an bolscaireachtbholscaireacht an príomhmhodh a bhí againn chun poiblíocht a dhéanamh.’ Bhí deacracht aige tionchar a bheith aige ar an bpreas Briotanach, a scaoil amach nuacht ag baint le hÉirehÉirinn timpeall an domhain, den chuid is mó.<ref>Report of the Propaganda Department, n.d., (May 1920), National Archives of Ireland DE:2/10.</ref>
 
[[File:Firstdail.jpg|An Chéad Dáil - Deasún Mac Gearailt sa tríú líne, an tríú dhuine ó chlé]]