An difríocht idir athruithe ar: "Deasún Mac Gearailt"

Ghlac Mac Gearailt ballraíocht in '''Óglaigh na hÉireann''' in 1914 agus d’eagraigh sé buíonn Óglaigh i gContae Chiarraí. Agus é ina thimire, bhí air druileáil a dhéanamh fiú leis na hearcaigh ba lú oiriúnach. Ní raibh sé sásta leis sin óir b’fhear lán moráltachta araíonachta é.<ref>C Townshend, "Easter 1916", (London 2006), p.44-5.</ref> Bhí an eagraíocht faoi bhrú an-mhór ag an am: díbríodh roinnt mhaith dá gceannairí i mí Iúil 1915 faoin '''Acht um Chosaint na Ríochta 1914'''. Ghlac Mac Gearailt an ról a bhí ag '''[[Earnán de Blaghd (Ernest Blythe)|de Blaghd]]''' roimhe sin.<ref>Townshend, p.82.</ref> Ghearradh pionós príosúin air de bharr óráid a thug sé i gcoinne earcaíochta le linn an Chéad Chogadh Domhanda.<ref>Murphy, William. [https://books.google.com/books?id=wY5tAwAAQBAJ&pg=PA38 ''Political Imprisonment and the Irish, 1912-1921'']. 2014: Oxford University Press. p. 38. <nowiki>ISBN 0191651265</nowiki>. Retrieved 3 April 2016.</ref>Mar Inathoradh sálaair sin, dhíbríodhdíbríodh as Ciarraí é agus d’aistrigh sé go [[Contae Chill Mhantáin]] é. B'fhear fíormheasartha sprionlaithe é Mac Gearailt, agus d’fhág sé sin, chomh maith leis a chúlra [[Angla-NormanachNormannach]], gur phearsa de chuid na gluaiseachta a tharraing míghean air féin. Mhothaigh sé amhail is nár thug a cheannairí aird ar a chás féin. Le linn gabháltasghabháltas '''[[Ard-Oifig an Phoist]]''' san '''[[Éirí Amach na Cásca|Éirí Amach 1916]]''', nochtaigh sé a thuairim, “bhí mearbhall orm faoin meon a raibh ann go ginearálta maidir leis an slándála.” Ag buacphointebuaicphointe na troda, bhí sé í gcroílár an dóiteáin ara thug dúshlán mór do gharastún Ard-Oifig an Phoist.<ref>J.M.Heuston, "Headquarters Battalion, Army of the Irish Republic, Easter Week, 1916" (Tallaght 1966), p.44. Townshend, p.210.</ref> Agus é ina dhuine a bhí i gcónaí amhrasach,ina chuimhní cinn den Éirí Amach 1916, léiríonn Mac Gearailt, a bhí i gceannas ar chiondálacha, ina chuimhní cinn den Éirí Amach 1916 an cur ag gluaiseacht thobann gan choinne a tharla, agus ansin tuairiscíonn sé ar staid agus caoi iadsandíobh siúd a bhí fós in Ard-Oifig an Phoist, ceanncheathrú na reibiliúnach. Cé gur minic a chuirtear síos ar an Éirí Amach mar chineál íobairt fola i gcuntais éagsúla, pléann Mac Gearailt an réasúnaíocht leathan a bhí taobh thiar de leis an gceannasaí '''[[Pádraig Mac Piarais]]''', agus le '''[[Joseph Plunkett]]''' <ref>Townshend, p.264.</ref> a thaisteal go dtí [[an Ghearmáin]] ag iarraidh cúnamh in 1915. Mheas siadsan go mbeadh an bua ag an Ghearmáin sa Chéad Chogadh Domhanda agus go mbeadh suíochán ag Éirinn sa chomhdháil síochána a dtiocfadh isna sála deireadhar dheireadh an Chogaidh dá mba rud é go mairfeadh an tÉirí Amach trí lá nó níos mó. Cé gur fhógair siad Poblacht na hÉireann san Éirí Amach in 1916, mheas siad go mbeadh gá ann cuireadh a thabhairt don mhac ab óige de shliocht an Khaiser, Joachim, a bheith i gcoróin ar nuaríocht athchóirithe na hÉireann, ríocht ina mbeadh Gaeilge mar theanga laethúil na ndaoine.<ref>"''Desmond's Rising Memoirs 1913 to Easter 1916''", op.cit., p.142-144.</ref>

Scaoileadh saor Mac Gearailt in 1918 nuair a toghadh é ina Fheisire Shinn Féin i ndáilcheantar Pembroke-Baile Átha Cliath.<ref>[http://electionsireland.org/candidate.cfm?ID=984 "Desmond FitzGerald"]. ''ElectionsIreland.org''. Retrieved 12 February 2012.</ref> Cheapadh é mar '''Stiúrthóir Poiblíochta''' tar éis thionóil an '''[[An Chéad Dáil|Chéad Dáil]]''' in 1919, agus chuaigh sé leis an nuachtán ''Nationality'' ar dtús, ag glacadh cúraim a bhí ag [[Laurence Ginnell]] roimhe, nuair a gabhadh eisean. Luaigh Mac Gearailt sa chéad tuairisc a churchuir sé faoi bhráid na Dála gurb í ‘an bholscaireacht an príomhmhodhpríomh-mhodh a bhí againn chun poiblíocht a dhéanamh.’ Bhí deacracht aige tionchar a bheith aige ar an bpreas Briotanach, arbh é a scaoil amach nuacht ag baint le hÉirinn timpeall an domhain, den chuid is mó.<ref>Report of the Propaganda Department, n.d., (May 1920), National Archives of Ireland DE:2/10.</ref>

I mí Bhealtaine 1919 chuaigh '''[[Erskine Hamilton Childers|Erskine Childers]]''', cara agus comhghleacaí de chuid Mhic Gearailt go '''[[Versailles]]''', ag súil le páirt a ghlacadh sa '''[[Comhdháil Síochána Versailles|Chomhdháil Síochána]]''' a thionóladhtionóladh ann. Tharla gur tháinig níos mó cantail agus frustrachasfrustrachais go leanúnach ar Childers ann de réir a chéile mar gheall ar an mheon mhursanta a bhí ag an mBreatain maidir le saoirse na hÉireann. Chuir Mac Gearailt tús le míméagraf darbh ainm ''Achoimriú Seachtainiúil Ghníomhartha Forrántachta de chuid an Namhad'' i mí Iúil, 1919. Faoi mhí na Samhna chuir sé féin agus Childers tús le foilsiú an '''''[[Irish Bulletin]]'''''. Lean leo ar feadh dhá mhí is fiche ag scaoileadh amach bolscaireacht faoi choireanna a rinne Sasana chun borradh a chur faoi inchreidteacht na Dála agus inchreidtheachtinchreidteacht Shinn Féin, freisin. D’ainneoin an ghearán a rinneadh sa Dáil in 1920 nárbhnár leor an méid a bhí sna liostaí sin, tharla gur chuir an móiminteam laistiar den '''Roinn Bolscaireachta''' mearbhall ar a gcomhraic.<ref>C Townshend, "The Republic", p.94-6.</ref> Le linn '''[[Cogadh na Saoirse (Éire)|CogadhChogadh na Saoirse in Éirinn (1919-21)]]''' d’éirigh leis an ''Bulletin'' poiblíocht a chur amach maidir le aidhmeanna '''Phoblacht na hÉireann''' sa domhan mór agus níos mó rathratha á bhaint amach acu leis de réir a chéile, agus d’éirigh leo deireadh a chur leis an baoil a bhí ann go n-athródh an cogadh go coimhlint ní b’fhairsinge. Agus straitéis á dreachadh aige chun Chúige Uladh a choimeád, chreid '''[[Earnán de Blaghd (Ernest Blythe)|Earnán de Blaghd]]''', ceannródaí lucht na Poblachtach, go mbeadh imshuí uafásach amach is amach do Bhéal Feirste dá mba rud é go gcuirfí in áit é.<ref>Bureau of Military History WS 939 (Ernest Blythe)</ref> Os a choinne sin, d’iarr '''[[Seán Mac an tSaoi]]''' ar fhreagra a fháil ar an gceist sin, a mheas sé gurbh cogadh díothaithe a bhí ann i gcoinne an náisiúnachais; bhí “arm cumhachtach an imshuí” ann gurbh fhéidir leo a úsáid, de réir a argóint. Bhí a lán poblachtaigh i gcoinne an imshuí: D’fhógair Mac Gearailt gurb ionann imshuí agus “vótáil ar son na deighilte”.<ref>Townshend, "The Republic", p.177.</ref> Bhí an cuma ar an scéal go raibh ag éirí le Roinn [poiblíochta] na Dála an ceann is fearr a fháil ar lucht [[Caisleán Bhaile Átha Cliath|an Chaisleáin]], nach raibh in ann a scéal a chur i bhfeidhm ar an bpobal, sa chogadh bolscaireachta. Chuir ina luí ar an Rúnaíocht gurbh fhiú leanúint ar aghaidh leis an Bulletin nuair a nascadh a gcuid páipéar agus ábhar i gcreach.<ref>Townshend, "The Republic", p.299.</ref> Gabhadh ar Mhac Gearailt i mí an Mhárta 1921, ach scaoileadh saor é arís. Déanach i mí Lúnasa 1921 rinne '''[[Éamon de Valera|Éamon De Valera]]''' athrú maidir le ballraíocht an Chomh-aireacht, agus níor éirigh le Mac Gearailt aireacht a bheith aige, cé gur ainmníodh é mar Aire Poiblíochta in áit Childers.<ref>Townshend, p.324.</ref> Ba dhuine de na Teachtaí Dála é a rinne iarracht, nár éiríodhéirígh leis, De Valera a áitiú le bheith ina bhall den fhoireann idirbheartaíochta a sochródhshocraigh an '''[[Conradh Angla-Éireannach]]''' arna síniú ar an 6 Nollaig.