An difríocht idir athruithe ar: "An Chúirt Achomhairc (Éire)"

Content deleted Content added
mNo edit summary
m →‎Bunú: ceartúcháin bheaga; píosa beag eagarthóireachta
Líne 3:
 
== Bunú ==
Is iad an Ard-Chúirt agus an Chúirt Uachtarach an dá uaschúirt dá bhforáiltear faoin Acht Cúirteanna Breithiúnais, 1924 agus faoi Bhunreacht na hÉireann (1937). Faoi na 1990í, bhí riaráiste mór d’achomhairc ón Ard-Chúirt a raibh dualgas ar an gCúirt Uachtarach iad a éisteacht. D’éist an Chúirt Uachtarach níos mó cásanna ná a cuntrapháirteanna i stáit eile ina bhfuil an gnáthchóras dlí i réim.<ref>{{cite news|url=http://jura.ku.dk/cecs/staff/?pure=en%2Fpublications%2Fthe-road-to-a-court-of-appealpart-i-history-and-constitutional-amendment(8a0b30dc-8d94-4fa5-88af-cde17c48a05d).html|title=The Road to a Court of Appeal—Part I: History and Constitutional Amendment|last=Butler|first=Graham|date=August 2015|work=[[Irish Law Times]]|quote=This was out-of-kilter with other jurisdictions of a similar nature in the United Kingdom, Canada, New Zealand and Australia.|accessdate=31 August 2015}}</ref> Mhol meitheal oibre a rinne a thuairisc in 2009 go mbunófar cúirt nua achun bhunúdéileál chunleis an chuid is mó de na hachomhairc ó bhreithiúnais de chuid na hArd-Chúirte, agusionas chungo anligfear don Chúirt Uachtarach a ligean a bheith teoranta do chásanna a bhfuil tábhacht bhunreachtúil ag baint leo amháin. Chun é sin a dhéanamh, bhí gá ann an Bunreacht a leasú chun an ceart ginearálta a bhí ann achomharc a thabhairt chun na Cúirte Uachtaraí a bhaint de, agus chun rogha a thabhairt don chúirt sin cinneadh a dhéanamh maidir leis na cásanna áirithe ar cheart dó éisteacht.<ref>{{cite book|author=Working Group on a Court of Appeal|title=Report|url=http://www.courts.ie/Courts.ie/library3.nsf/(WebFiles)/D3E9CCA7BAAB5F868025760B0032EA4E/$FILE/Report%20of%20the%20Working%20Group%20on%20a%20Court%20of%20Appeal.pdf|series=Government Publications|volume=Prn. A8/0153|date=May 2009|publisher=Stationery Office|location=Dublin|isbn=978-1-4064-2117-0|format=PDF}}</ref>
 
Tugadh cead an Bunreacht a leasú de réir moltaí na tuairisce de 2009 i reifreann a ritheadh ar an 4 Deireadh Fómhair 2013. Tugadh éifeacht don bhforáil bhunreachtúil nua faoi reachtaíocht phríomha leis an Acht um an gCúirt Achomhairc, 2014.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.irishstatutebook.ie/2014/en/act/pub/0018/index.html|work=[[Irish Statute Book]]}}</ref> Ansin, leasaíodh Rialacha na nUaschúirteanna agus sceideal táillí cúirte le hionstraim reachtúil.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.irishstatutebook.ie/2014/en/si/0485.html|work=[[Irish Statute Book]]}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=http://www.irishstatutebook.ie/2014/en/si/0492.html|work=[[Irish Statute Book]]}}</ref> Tháinig an Chúirt i ngníomh ar an 28 Deireadh Fómhair 2014.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.irishstatutebook.ie/2014/en/si/0477.html|work=Irish Statute Book}}</ref>
 
I mí Feabhra 2014, d’fhógair an rialtas go n-ainmneofar breitheamh a bhí ag fónamh san Ard-Chúirt ag an am, Seán Ó Riain mar an t-uachtarán ar an gcúirt nua. Ar an 29 Deireadh Fómhair 2014, d’ainmnigh an Rialtas Ó Riain agus ochtar gnáthbhreithiúna den Chúirt Achomhairc,<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.merrionstreet.ie/en/News-Room/Releases/Appointments_to_the_Court_of_Appeal.html|work=MerrionStreet.ie}}</ref> agus rinne Uachtarán na hÉireann iad go léir a cheapadh ar an lá céanna.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.president.ie/engagements/week-beginning-monday-27th-october-2014/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141029131431/http://www.president.ie/engagements/week-beginning-monday-27th-october-2014/|archivedate=29 October 2014|work=Áras an Uachtaráin}}</ref> Ainmníodh an naoú gnáthbhreitheamh, John A. Edwards ar an 11 Samhain 2014,<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.merrionstreet.ie/en/News-Room/Releases/Appointment_to_the_Court_of_Appeal.html|work=MerrionStreet.ie}}</ref> agus ceapadh é ar an 4 Nollaig 2014.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.president.ie/engagements/week-beginning-monday-1st-december-2014/|work=Áras an Uachtaráin}}</ref> Bhí naonúr de na ceapaithe ar an gCúirt nua ina mbreithiúna san Ard-Chúirt ag an am; fuair breitheamh amháin ardú céime go díreach ón gCúirt Chuarda.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.merrionstreet.ie/en/News-Room/Releases/Appointments_to_the_Court_of_Appeal.html|work=MerrionStreet.ie}}</ref>
 
== Cásanna ==
Líne 17:
 
== Ballraíocht ==
Tá uachtarán, suas le naonúr gnáthbhreithiúna, agus beirt bhall ''ex officio'' sa Chúirt Achomhairc. Is iad an Príomh-Bhreitheamh (ceannaire na Cúirte Uachtaraí) agus Uachtarán na hArd-Chúirte an beirtbheirt bhall ''ex officio''.<ref name="act2014n18s6">{{Lua idirlín|url=http://www.irishstatutebook.ie/eli/2014/act/18/section/6/enacted/en/html#sec6|work=[[Irish Statute Book]]}}</ref>  Is ball ''ex officio'' na Cúirte Uachtaraí agus na hArd-Chúirte é Uachtarán na Cúirte Achomhairc.
 
=== Breithiúna reatha ===