Vicipéid

An difríocht idir athruithe ar: "Aicmiú aeráide Köppen"

Browse history interactively
An chéad dhifear eile →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Created by translating the page "Köppen climate classification"
 
No edit summary
chlib amháin: 2017 source edit
Líne 1:
[[File:World Köppen Classification (with authors).svg|thumb|upright=2.5|Laerscáil aeráide Köppen-Geiger nuashonraithe<ref name=Peel>{{cite journal | last1=Peel |first1=M. C. |last2=Finlayson |first2=B. L. |last3=McMahon |first3=T. A. | year=2007 | title= Updated world map of the Köppen–Geiger climate classification | journal=Hydrol. Earth Syst. Sci. | volume=11 | pages=1633–1644 |doi=10.5194/hess-11-1633-2007 | url=http://www.hydrol-earth-syst-sci.net/11/1633/2007/hess-11-1633-2007.html | issn = 1027-5606}} ''(direct: [http://www.hydrol-earth-syst-sci.net/11/1633/2007/hess-11-1633-2007.pdf Final Revised Paper])''</ref>
Ceann de na córais <nowiki>[[aicmiú aeráide|aicmithe aeráide]]</nowiki> is forleithne is ea <nowiki>'''</nowiki>an t-aeráidaicmiú Köppen<nowiki>'''</nowiki>. D'fhoilsigh an <nowiki>[[clíomeolaí]]</nowiki> <nowiki>[[Wladimir Köppen]]</nowiki> (1846-1940) é don chéad uair sa bhliain 1884,<ref><nowiki>{{cite journal |last=Köppen |first=Wladimir |date=1884 |title=Die Wärmezonen der Erde, nach der Dauer der heissen, gemässigten und kalten Zeit und nach der Wirkung der Wärme auf die organische Welt betrachtet |url=http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/koeppen.htm |trans-title=The thermal zones of the earth according to the duration of hot, moderate and cold periods and to the impact of heat on the organic world) |journal=Meteorologische Zeitschrift |translator1-first=E. |translator1-last=Volken |translator2-first=S |translator2-last=Brönnimann |publication-date=2011 |volume=20 |issue=3|pages=351–360 |via=http://www.ingentaconnect.com/content/schweiz/mz/2011/00000020/00000003/art00009|bibcode=2011MetZe..20..351K |doi=10.1127/0941-2948/2011/105 }}</nowiki></ref><ref><nowiki>{{cite journal |last1=Rubel |first1=F. |last2=Kottek |first2=M |date=2011 |title=Comments on: 'The thermal zones of the Earth' by Wladimir Köppen (1884) |journal=Meteorologische Zeitschrift |volume=20 |issue=3 |pages=361–365 |url=http://www.ingentaconnect.com/content/schweiz/mz/2011/00000020/00000003/art00010|bibcode=2011MetZe..20..361R |doi=10.1127/0941-2948/2011/0258 }}</nowiki></ref> le roinnt mionathruithe níos déanaí ar aghaidh, go háirithe sna blianta 1918 agus 1936. <ref><nowiki>{{cite encyclopedia |last=Köppen |first=Wladimir |year=1918 |title=Klassification der Klimate nach Temperatur, Niederschlag and Jahreslauf |encyclopedia=Petermanns Geographische Mitteilungen |volume=64 |pages=193–203, 243–248 |via=http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/koeppen.htm}}</nowiki></ref><ref><nowiki>{{cite encyclopedia |last=Köppen |first=Wladimir |year=1936 |title=Das geographische System der Klimate |trans-title=The geographic system of climates |section=C |editor1-last=Köppen |editor1-first=Wladimir |editor2-first=Rudolf |editor2-last=Geiger (publisher) |work=Handbuch der Klimatologie |volume=1 |publisher=Borntraeger |location=Berlin |url=http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/pdf/Koppen_1936.pdf}}</nowiki></ref> Ina dhiaidh sin, chomhoibrigh an clíomeolaí <nowiki>[[An Ghearmáin|Gearmánach]]</nowiki> <nowiki>[[Rudolf Geiger]]</nowiki> (1954, 1961) le Köppen ar athruithe ar an gcóras aicmithe, ar a dtugtar in amanna, an <nowiki>'''</nowiki>córas aeráidaicmithe Köppenan- Geiger<nowiki>'''</nowiki>.<ref /><ref />▼
{|
|- valign=top |
|
{{legend|#0000FE|[[tropical rainforest climate|Af]]}}
{{legend|#0077FF|[[tropical monsoon climate|Am]]}}
{{legend|#46A9FA|[[tropical savanna climate|Aw/As]]}}
| width=10 |
|
{{legend|#FE0000|[[hot desert climate|BWh]]}}
{{legend|#FE9695|[[cold desert climate|BWk]]}}
{{legend|#F5A301|[[hot semi-arid climate|BSh]]}}
{{legend|#FFDB63|[[cold semi-arid climate|BSk]]}}
| width=5 |
|
{{legend|#FFFF00|[[hot-summer Mediterranean climate|Csa]]}}
{{legend|#C6C700|[[warm-summer Mediterranean climate|Csb]]}}
{{legend|#C6C700|[[cold-summer mediterranean climate|Csc]]}}
| width=5 |
|
{{legend|#96FF96|[[humid subtropical climate|Cwa]]}}
{{legend|#63C764|[[subtropical highland climate|Cwb]]}}
{{legend|#63C764|[[subtropical highland climate|Cwc]]}}
| width=5 |
|
{{legend|#C6FF4E|[[humid subtropical climate|Cfa]]}}
{{legend|#66FF33|[[oceanic climate|Cfb]]}}
{{legend|#33C701|[[subpolar oceanic climate|Cfc]]}}
| width=5 |
|
{{legend|#FF00FE|[[humid continental climate|Dsa]]}}
{{legend|#C600C7|[[humid continental climate|Dsb]]}}
{{legend|#963295|[[subarctic climate|Dsc]]}}
{{legend|#966495|[[subarctic climate|Dsd]]}}
| width=5 |
|
{{legend|#ABB1FF|[[humid continental climate|Dwa]]}}
{{legend|#5A77DB|[[humid continental climate|Dwb]]}}
{{legend|#4C51B5|[[subarctic climate|Dwc]]}}
{{legend|#320087|[[subarctic climate|Dwd]]}}
| width=5 |
|
{{legend|#00FFFF|[[humid continental climate|Dfa]]}}
{{legend|#38C7FF|[[humid continental climate|Dfb]]}}
{{legend|#007E7D|[[subarctic climate|Dfc]]}}
{{legend|#00455E|[[subarctic climate|Dfd]]}}
| width=5 |
|
{{legend|#B2B2B2|[[tundra climate|ET]]}}
{{legend|#686868|[[ice cap climate|EF]]}}
|}
]]
 
▲Ceann de na córais <nowiki>[[aicmiú aeráide|aicmithe aeráide]]</nowiki> is forleithne is ea <nowiki>'''</nowiki>an t-aeráidaicmiú Köppen<nowiki>'''</nowiki>. D'fhoilsigh an <nowiki>[[clíomeolaí]]</nowiki> <nowiki>[[Wladimir Köppen]]</nowiki> (1846-1940) é don chéad uair sa bhliain 1884,<ref><nowiki>{{cite journal |last=Köppen |first=Wladimir |date=1884 |titleteideal=Die Wärmezonen der Erde, nach der Dauer der heissen, gemässigten und kalten Zeit und nach der Wirkung der Wärme auf die organische Welt betrachtet |url=http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/koeppen.htm |trans-titleteideal=The thermal zones of the earth according to the duration of hot, moderate and cold periods and to the impact of heat on the organic world) |journal=Meteorologische Zeitschrift |translator1-first=E. |translator1-last=Volken |translator2-first=S |translator2-last=Brönnimann |publication-date=2011 |volume=20 |issue=3|pages=351–360 |via=http://www.ingentaconnect.com/content/schweiz/mz/2011/00000020/00000003/art00009|bibcode=2011MetZe..20..351K |doi=10.1127/0941-2948/2011/105 }}</nowiki></ref><ref><nowiki>{{cite journal |last1=Rubel |first1=F. |last2=Kottek |first2=M |date=2011 |titleteideal=Comments on: 'The thermal zones of the Earth' by Wladimir Köppen (1884) |journal=Meteorologische Zeitschrift |volume=20 |issue=3 |pages=361–365 |url=http://www.ingentaconnect.com/content/schweiz/mz/2011/00000020/00000003/art00010|bibcode=2011MetZe..20..361R |doi=10.1127/0941-2948/2011/0258 }}</nowiki></ref> le roinnt mionathruithe níos déanaí ar aghaidh, go háirithe sna blianta 1918 agus 1936. <ref><nowiki>{{cite encyclopedia |last=Köppen |first=Wladimir |year=1918 |title=Klassification der Klimate nach Temperatur, Niederschlag and Jahreslauf |encyclopedia=Petermanns Geographische Mitteilungen |volume=64 |pages=193–203, 243–248 |via=http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/koeppen.htm}}</nowiki></ref><ref><nowiki>{{cite encyclopedia |last=Köppen |first=Wladimir |year=1936 |titleteideal=Das geographische System der Klimate |trans-title=The geographic system of climates |section=C |editor1-last=Köppen |editor1-first=Wladimir |editor2-first=Rudolf |editor2-last=Geiger (publisher) |work=Handbuch der Klimatologie |volume=1 |publisher=Borntraeger |location=Berlin |url=http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/pdf/Koppen_1936.pdf}}</nowiki></ref> Ina dhiaidh sin, chomhoibrigh an clíomeolaí <nowiki>[[An Ghearmáin|Gearmánach]]</nowiki> <nowiki>[[Rudolf Geiger]]</nowiki> (1954, 1961) le Köppen ar athruithe ar an gcóras aicmithe, ar a dtugtar in amanna, an <nowiki>'''</nowiki>córas aeráidaicmithe Köppenan- Geiger<nowiki>'''</nowiki>.<ref /><ref />
 
RoinneannRoinn an t-aeráidaicmiú Köppen na haeráidí i gcúig phríomhghrúpa aeráide, agus bíonn gach grúpa a bhí roinnte aige bunaithe ar dheascadh séasúrach agus patrúin teochta. Is iad na cúig phríomhghrúpa ná A (<nowiki>[[aeráid thrópaiceach| trópaiceach]]</nowiki>), B (<nowiki>[[aeráid thirim|tirim]]</nowiki>), C (<nowiki>[[aeráid mheasartha| measartha]]</nowiki>), D (<nowiki>[[aeráid ilchríochach|ilchríochach]]</nowiki>), agus E (<nowiki>[[aeráid pholach|polach]]</nowiki>). Tá litir ag gach grúpa agus foghrúpa. Tá príomhghrúpa sannta do gach aeráid (an chéad litir). Tugtar foghrúpa frasaíocht séasúrach (an dara litir) do gach aeráid, ach amháin dóibh siúd atá i ngrúpa E. Mar shampla, léiríonn Af aeráid na foraoise trópaicí báistí. Sannann an córas foghrúpa teochta do gach grúpa seachas iad siúd atá sa ghrúpa A, a léiríonn an tríú litir le haghaidh climates i B, C, agus D, agus an dara litir do thimpealtaí in E. Mar shampla, léiríonn Cfb aeráid farraige le samhraí te mar a léirítear ag an deireadh b. Aicmítear sciatháin bunaithe ar chritéir shonracha ar leith do gach cineál aeráide.  <ref name="kottek2006">{{cite journal|last1=Kottek|first1=Markus|last2=Grieser|first2=Jürgen|last3=Beck|first3=Christoph|last4=Rudolf|first4=Bruno|last5=Rubel|first5=Franz|title=World Map of the Köppen-Geiger climate classification updated|journal=Meteorologische Zeitschrift|date=2006|volume=15|issue=3|pages=259–263|doi=10.1127/0941-2948/2006/0130}}</ref>▼
 
▲Roinneann an t-aeráidaicmiú Köppen na haeráidí i gcúig phríomhghrúpa aeráide, agus bíonn gach grúpa roinnte bunaithe ar dheascadh séasúrach agus patrúin teochta. Is iad na cúig phríomhghrúpa ná A (<nowiki>[[aeráid thrópaiceach| trópaiceach]]</nowiki>), B (<nowiki>[[aeráid thirim|tirim]]</nowiki>), C (<nowiki>[[aeráid mheasartha| measartha]]</nowiki>), D (<nowiki>[[aeráid ilchríochach|ilchríochach]]</nowiki>), agus E (<nowiki>[[aeráid pholach|polach]]</nowiki>). Tá litir ag gach grúpa agus foghrúpa. Tá príomhghrúpa sannta do gach aeráid (an chéad litir).Tugtar foghrúpa frasaíocht séasúrach (an dara litir) do gach aeráid, ach amháin dóibh siúd atá i ngrúpa E. Mar shampla, léiríonn Af aeráid na foraoise trópaicí báistí. Sannann an córas foghrúpa teochta do gach grúpa seachas iad siúd atá sa ghrúpa A, a léiríonn an tríú litir le haghaidh climates i B, C, agus D, agus an dara litir do thimpealtaí in E. Mar shampla, léiríonn Cfb aeráid farraige le samhraí te mar a léirítear ag an deireadh b. Aicmítear sciatháin bunaithe ar chritéir shonracha ar leith do gach cineál aeráide.  <ref name="kottek2006">{{cite journal|last1=Kottek|first1=Markus|last2=Grieser|first2=Jürgen|last3=Beck|first3=Christoph|last4=Rudolf|first4=Bruno|last5=Rubel|first5=Franz|title=World Map of the Köppen-Geiger climate classification updated|journal=Meteorologische Zeitschrift|date=2006|volume=15|issue=3|pages=259–263|doi=10.1127/0941-2948/2006/0130}}</ref>
 
 
Köppen a ceapadh an córas bunaithe ar a thaithí mar [[Luibheolaíocht|luibheolaí]], mar sin an príomh-aeráid grúpaí bunaithe ar an éagsúlacht éagsúla fásra go fásann i climates a bhaineann le gach grúpa. Ina theannta sin a aithint climates, an córas is féidir a úsáid chun anailís a dhéanamh ar éiceachórais coinníollacha agus aithint na cineálacha is mó de fásra laistigh de climates. Mar gheall ar a chuid nasc leis an saol plandaí de réigiún, tá an córas úsáideach sa tuar todhchaí na hathruithe i saol plandaí laistigh den réigiún.
 
== Tagairtí ==
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/wiki/Aicmiú_aeráide_Köppen"