An difríocht idir athruithe ar: "Wace"

Content deleted Content added
Leathanach cruthaithe le 'File Normannach a rugadh ar an oileán Geirsí ab ea '''Wace''' (tar éis 1100 - idir 1174 agus 1183), tugtar ''Guace'' agus ''Wistace'' air leis. Tá áit ar leith i s...'
 
Naisc, srl.
Líne 1:
[[Íomhá:Wace illustration Roman de Rou 1824.jpg|mion|Wace, agus a ''Roman de Rou'' á thabhairt don rí, Anraí II Shasana, aige. (Is insan mbliain 1824 a deineadh an léaráid.)]]
[[Filíocht|File]] [[Normannaigh|Normannach]] a rugadh ar an oileán [[Geirsí]] ab ea '''Wace''' (tar éis [[1100]] - idir [[1174]] agus [[1183]]), tugtar ''Guace'' agus ''Wistace'' air leis. Tá áit ar leith i stair [[litríocht na FrainciseFraince]] ag Wace, agus is de bharr an dá shaothar is tábhachtaí dá chuid - ''[[Roman de Brut]]'' ([[Gaeilge]]: 'Rómáns Bhrut') agus ''[[Roman de Rou]]'' (Gaeilge: 'Rómáns Rou') - a théann an áit sin dó. Insan [[18ú haois]], tugtar 'Robert Wace' air, rud a bhí mícheart, agus insan [[19ú haois]] dúradh gurbh fhear de shliocht uasal ab ea é, rud nach raibh fíor ach oiread.
 
== Beatha ==
Is i gCaeng[[Caen]], in iarthuaisceart na [[An Fhrainc|Fraince]], a chaith Wace a óige, agus is insan áit chéanna a fuair sé a chuid oideachais agus a deineadh [[cléireach]] dó.<ref name=":0">Jean Blacker, « Wace (b. after 1100, d. 1174x83) », ''Oxford Dictionary of National Biography'', Oxford University Press, 2004.</ref> Níos déanaí, do chuaigh sé chuig baile suite insan [[Île-de-France]] ([[Chartres]][[Páras]]) chun leanúint ar aghaidh leis an oideachas.<ref name=":0" /> D'fhill sé thar n-ais ar Chaen ina dhiaidh sin, áfach, agus do luigh sé isteach ar an [[litríocht]].<ref name=":0" />
 
Ina ''Roman de Rou'', deireann Wace gur ''clerc lisant'' (Gaeilge: 'cléireach léitheoireachta') atá ann. Tá neart scríte ag daoine léinn fén dtéarma san, toisc go bhfuil an chiall cheart a bhaineann leis caillte againn anois.<ref name=":0" /> Meastar, áfach, gur chléireach a léadh nó gur chléireach a mhúineadh ab ea Wace.<ref name=":0" /> Tar éis dó an litríocht a roghnú mar shlí bheatha, do scríobh sé dánta liriceacha ar dtús; níl aon cheann desna dánta san fágtha againn sa lá atá inniubh ann.<ref name=":0" /> I measc na dtéacsanna a scríobh sé idir [[1130]] agus [[1150]], níl ach trí cinn de shaothair deagainn anois agus naomhsheanchas againnatá anoisiontu go léir.<ref name=":0" /> Insan mbliain [[1155]], do chríochnaigh Wace an ''Roman de Brut'', croinic fé ríthe na Breataine i bhfoirm véarsaíochta scríte i [[Sean-Fhraincis]].<ref abname=":0" ea í./>
 
Insan dtríú chuid den ''Roman de Rou'', deireann Wace gur bhronn [[Anraí II Shasana]] tuarastal eaglaise air i gcaibidil [[Bayeux|Bhayeux]] agus gur canónach tuarastail atá ann dá bharr.<ref name=":0" /> Is cosúil gur mhol an rí an tuarastal san do Wace i ndíol ar an ''Roman de Brut'', nó le Wace a spreagadh chun stair na diúcachta a scríobh fiú.<ref name=":0" /> Léiríonn na doiciméid atá againn anois gur idir [[1165]] agus [[1169]] a fuair Wace a thuarastal.<ref name=":0" /> Deireann sé ag deireadh den ''Roman de Rou'', áfach, ná fuil an rí chomh bronntach leis agus mar a bhíodh agus gur baineadh an tuarastal a bhí aige uaidh.<ref name=":0" />
 
Níl a fhios againn cathain a fuair Wace bás. Do tharla an rud ba shine a luann Wace insan gcéad chuid den ''Roman de Rou'' insan mbliain [[1174]]. Níos faide insan téacs céanna, luann Wace [[Anraí Óg]], mac Anraí II Shasana, agus éan fear óg beo fós ag an am dar le Wace. Do fuair Anraí Óg bás insan bliain [[1183]], rud a chiallaíonn go bhfuair Wace é féin bás idir 1174 agus 1183.<ref name=":0" />
 
<br />
Saothair
Naomhsheanchas
''Vie de sainte Marguerite'' (Gaeilge: 'Beatha Shan Marguerite'), a cumadh thart ar 1130-40 ;
''La Conception de Notre Dame'' (Gaeilge: 'Giniúint Mhuire gan Smál'), a cumadh thart ar 1130-40, is cosúil áfach gur chum Wace é níos déanaí ná an ''Vie de sainte Marguerite'';
''Vie de Saint Nicolas'' (Gaeilge: 'Beatha Shan Nicolas'), a cumadh thart ar an mbliain 1150.
 
== Saothair ==
Stair
 
''Roman de Brut'', nó ''Brut d'Angleterre'' (Gaeilge: 'Brut Shasana'), saothar a bhfuil 14,866 véarsaí ann a chríochnaigh Wace insan mbliain 1155.
=== Naomhsheanchas ===
''Roman de Rou'', saothar a bhfuil 750 véarsaí ann nár éirigh le Wace é a chríochnú.
 
* ''Vie de sainte Marguerite'' (Gaeilge: 'Beatha Shan Marguerite'), a cumadh thart ar 1130-40 ;
* ''La Conception de Notre Dame'' (Gaeilge: 'Giniúint Mhuire gan Smál'), a cumadh thart ar 1130-40, is cosúil áfach gur chum Wace é níos déanaí ná an ''Vie de sainte Marguerite'';
* ''Vie de Saint Nicolas'' (Gaeilge: 'Beatha Shan Nicolas'), a cumadh thart ar an mbliain 1150.
 
<br />
 
=== Stair ===
 
* ''Roman de Brut'', nó ''Brut d'Angleterre'' (Gaeilge: 'Brut Shasana'), saothar a bhfuil 14,866 véarsaí ann a chríochnaigh Wace insan mbliain 1155.
* ''Roman de Rou'', saothar a bhfuil 750 véarsaí ann nár éirigh le Wace é a chríochnú.