An difríocht idir athruithe ar: "An Chéad Dáil"
Content deleted Content added
Padraicdeb (plé | dréachtaí) mNo edit summary |
No edit summary |
||
Líne 1:
Ba í '''an Chéad Dáil''' parlaimint [[Éire]]annach nua a bunaíodh i m[[Baile Átha Cliath]], [[Poblacht na hÉireann]] sa bhliain [[1919]]. Ag an am, ba pháirt den [[An Ríocht Aontaithe|Ríocht Aontaithe]] í an tír, agus shuigh na polaiteoirí i [[Westminster]], [[Sasana]]. Ach tar éis [[Éirí Amach na Cásca]] in [[1916]], bhí a lán tacaíochta ag an bpáirtí poblachtach [[Sinn Féin]], agus bhunaigh siad a bparlaimint nua féin in Éirinn leis an ainm "[[Dáil Éireann]]". Briseadh amach [[Cogadh na Saoirse (Éire)|Cogadh Angla-Éireannach]] ar an lá céanna.▼
[[Íomhá:Firstdail.jpg|right|thumb|340px|An Chéad Dáil ag bailiú le chéile i d[[Teach an Ardmhéara]], [[Baile Átha Cliath]] ar [[21 Eanáir]], [[1919]].]]
[[Íomhá:Irish Declaration of Independence.jpg|mion|[[Forógra Neamhspleáchais na hÉireann]]]]
Ar an [[21 Eanáir]] [[1919]], tháinig ionadaithe tofa [[Sinn Féin|Shinn Féin]] le chéile leis an gCéad [[Dáil Éireann|Dáil]] a chur ar siúl. D'fhógair siad “[[Poblacht na hÉireann (1919)|Poblacht na hÉireann]]” i d[[Teach an Ardmhéara|Teach an Ard-Mhéara]] i m[[Baile Átha Cliath]].
== Cúlra ==
▲Ba í '''an Chéad Dáil''' [[parlaimint]] [[Éire]]annach nua a bunaíodh i m[[Baile Átha Cliath]], [[Poblacht na hÉireann]] sa bhliain [[1919]]. Ag an am, ba pháirt den [[An Ríocht Aontaithe|Ríocht Aontaithe]] í an tír, agus shuigh na polaiteoirí i [[Westminster]], [[Sasana]]. Ach tar éis [[Éirí Amach na Cásca]] in [[1916]], bhí a lán tacaíochta ag an bpáirtí poblachtach [[Sinn Féin]], agus bhunaigh siad a bparlaimint nua féin in Éirinn leis an ainm "[[Dáil Éireann]]".
== Cruinniú i dTeach an Ardmhéara ==
Ag an chéad chruinniú ar an 21 Eanáir, eisíodh Faisnéis Neamhspleádhchuis, nó [[Forógra Neamhspleáchais na hÉireann|Forógra Neamhspleáchais na hÉirean]]<nowiki/>n, mar a ghlaoitear air anois, ag rá go raibh [[Poblacht na hÉireann]] i bhfeidhm.
Bhí an chéad chruinniú i d[[Teach an Ardmhéara]] ar an 21 Eanáir, agus rinneadh an chuid is mó den ghnó i n[[An Ghaeilge|Gaeilge]]. Toghadh [[Cathal Brugha]] ina [[Ceann Comhairle|Cheann Comhairle]] (nó cathaoirleach) agus cuireadh cúpla cáipéis i láthair:▼
Bhí a lán de na hionaid Éireannacha fós i b[[príosún]], agus dá bharr ní raibh ach 26 diobh i láthair.
* [[Bunreacht Dála Éireann]] - bunreacht gearr agus sealadach▼
* [[Forógra Neamhspleáchais na hÉireann|Faisnéis Neamhspleádhchuis]]▼
▲Bhí an chéad chruinniú i d[[Teach an Ardmhéara]]
* [[Scéal Ó Dháil Éireann Chum Saor-Náisiún an Domhain|Scéal Ó Dháil Éireann Chun Saor-Náisiúin an Domhain]]▼
* [[Clár Oibre Poblacánaighe]]▼
▲*
Dhearbhaigh an Forógra Neamhspleáchais gurb rialtas ar stát ardcheannasach í an Dáil leis an ainm Dáil Éireann, agus ansin bhunaigh an Dáil comhaireacht faoin ainm "An Aireacht". Chomh maith le sin, roghnaíodh duine amháin a bheith ina "Phríomh-Aire" agus leis an teideal "Uachtarán ar Dháil Éireann" freisin. Ba é Brugha an príomh-aire sealadach a toghadh, agus tháinig de Valera isteach ina áit i mí Aibreáin.
== Imeachtaí eile ==
Briseadh amach [[Cogadh na Saoirse (Éire)|Cogadh Angla-Éireannach]] ar an lá céanna, 21 Eanáir 1919. Rinne cathlán de chuid an [[Óglaigh na hÉireann|IRA]] (baill de Thríú Briogáid Thiobráid Árann) luíochán ar bheirt chonstábla RIC ag Sulchóid Bheag i d[[Contae Thiobraid Árann|Tiobráid Árann]]. Breathnaítear ar an ionsaí mar thús oifigiúil le [[Cogadh na Saoirse (Éire)|Cogadh Saoirse na hÉireann]] nó an Cogadh Angla-Éireannach
I mí na Samhna [[1919]], dhearbhaigh [[Rialtas na Ríochta Aontaithe|Rialtas na Breataine]] go raibh an Dáil mí-[[Dlí|dhleathach]] agus ó shin ar aghaidh bhí orthu teacht le chéile faoi rún.
== Rialtas na chéad Dála ==
Line 127 ⟶ 138:
[[Catagóir:Stair na hÉireann]]
[[Catagóir:Dáil Éireann]]
[[Catagóir:Cogadh na Saoirse in Éirinn]]
| |||