An difríocht idir athruithe ar: "An tÁdh (gearrscéal)"

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Líne 14:
}}[[Íomhá:Pádraic Ó Conaire.gif|mion|Pádraic Ó Conaire]]
[[Íomhá:Nolsoy rowing boat, faroe islands.jpg|mion|Bád a úsáid don margadh]]
InI san gearrscéal seo tá triúr buchaillbuachaill ann, Pádraic, Séamas agus Micilín cois [[Farraige]] ag iaaraidhiarraidh obair a sheachaint. Bhí siad i bhfolach ar an trá. Bhí fonn seoltóireachta acu an uair deireanachdheireanach. Ba mhaith leo dul go Garumna go dtidtí an [[margadh]] muc. . Thosaigh Pádraic ag smaoineamh ar phlean. Bhí sé lán cliste ag dúirt sé leleis na buachaillí eile chun dul i mbád Tom Bhig, bhí siad in ann dul i bhfolach sna málaí cosúil le muc. FaroarAr an drochuair, ní raibh spás do gach duine agus bhí ar duine amháin fanacht siar. FresinFreisin, caithfidh an duine sin cur isteach le Tom bhig agus a rá go bhfuil [[Muc]] breisebhreise ann. Bhí a fhios ag Pádraic an bealach is cóir chun fáil amach cé atá ag fanacht siar ná chun tráithnín a tharraing agus 'An té a tharraingeoidh an ceann is faide caithfidh sé fanacht siar'. Fuair Pádraic an ceann is faide, chaill sé an chrannchurcrannchur agus d'fhan sé siar. Ansin cheangail sé Micilín agus Séamus sna málaí agus nuair a tháinig Tom, labhair sé leis. Bhí cuma an- míshásta ar Pádraic. Cheangail sé na leaids isteach sna málaí. Go gairid ina dhiaidh sin tháinig Tom le cúigear táilliúir eile. Bhí siad lán sásta ag canadh agus ag caint, níor cheap siad aon rud bhí na malaí breise. Ar aghaidh le Tom, na táilliúirtáilliúirí, Séamus agus Micilín go dtí an margadh. Bhí Pádraic ag féachaint ar an bádmbád a d'imigh as a radharc. Ghlaodh Pádraic féin le choladhcoladh ar an trá. Cheap sé gurgo raibh sé ag iarradhiarraidh amach ar an spraoi go léir. Thosaigh sé ag báistícur gobáistí an trom agus nuair a dhúisigh sé ag crith ó coschos go lámh leis an fuar. D'imigh Pádraic abhaile. Bhuail sé le tuistítuismitheoirí Micilín ar an bealachmbealach agus bhí siad trína cheile. Ní raibh a fhois ag thuismitheoirítuismitheoirí Micilín cá raibh sé. Níor mhaith leis teitheadh ar na leaids ach d'inis Pádraic an scéal díreach mar a tharla sé ar dheireadh agus chuaigh sé abhaile. Ansin chuala sé faoin tubaiste. Chuaigh an [[bád]] go [[tonn]] poll agus bádh gach duine ar bord acach muc amháin. Bhí Pádraic bocht croíbhriste i ndiaidh a chairde. Bhí antádhan tádh leis an lá sin agus tá tráithnín an Áidh fós aige.
<br />
 
== An T-údar ==
Rugadh [[Pádraic Ó Conaire]](Patrick Joseph Conroy) i n[[Gaillimh]] sa bliainbhliain 1882. Rug sé isteach go dtí méanaicme, tábhairneoir Caitileach. Fuair a athair bás sa bliainbhliain 1887 agus fuair a máthair bás sa bliainbhliain 1894. Chuir a teaglachteaghlach sínte aire ar sa GaeltachtGhaeltacht i gConamara agus i gcontae Clár. Críochnaigh sé an scoil gan a gcuid scrúdaithe deiridh a chríochnú agus ghlac sé seasamh íseal sa Státseirbhís i Londain. Ansin, bhí sé ball sa [[Conradh na Gaeilge|Chonradh na Gaeilge]]. Bhí sé ina mhúinteoir agus ina scríobhneoirscríbhneoir Gaeilge. D'fhoilsíonnFhoilsíonn sé a chéad [[Gearrscéal]] ansin, An Iascaire agus an File (The Fisherman and the Poet) in An [[An Claidheamh Soluis]] i 1901909. Scríobh Ó Conaire i nGaeilge go dhíreachdíreach go simplí agus é ag brath go mór ar shamhlacha liteachalitriúil Eorpacha faoi fhírinneachfírinneach na beatha ÉirinnÉireann chomhaimseatha, ag plé le téamaí amhail bochtaineacht, [[Imirce (daonra)]], aonrú, vagrancy, alcólacht, éadóchas agus tinneas meabhrach. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.galwaycitymuseum.ie/padraic-o-conaire/|teideal=Pádraic Ó Conaire History {{!}} Galway City Museum Ireland|údar=user|language=en-US|work=Galway City Museum|dátarochtana=2019-02-19}}</ref> Bhí sé spreaghtaspreagtha chun gearrscéalta a scríobh as Gaeilge mar gheall ar na réaltachtaí crua den saol cósta an Atlantaigh. Coinníodh a shaol teaghlaigh príobháideach ach bhí ceithre páistípháistí aige le alena bean chéile Molly Ní Mhanis.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=http://www.advertiser.ie/galway/article/96631/pdraic-conaire-man-and-monument|teideal=Pádraic Ó Conaire: man and monument|údar=BRENDAN MCGOWAN Galway Advertiser, Thu, Nov 16, 2017|work=Galway Advertiser|dátarochtana=2019-02-19}}</ref> Fuair páiste amháin bás sa bliainbhliain 1922, a fuair bás de bharr [[An Diftéire]]. D'fhág sé a teaghlach sa blainbliain 1914 agus tá a teaghlach fós beo i [[Sasana]] agus i g[[Ceanada]].
 
=== Scéalta agus Duiseanna ===
 
Foilsíodh a chuid scéalta den chéad uair i nuachtáin, a bhuaigh duaiseanna iomadúla, agus [[Foilsiú]] bailiúcháin i bhfoirm leabhair chun dea-cháil a fháil. I 1915, d'fhill sé go hÉirinn chun a ghairm bheatha a shaothrú mar [[Scríbhneoir]] Gaeilge. <ref name=":0" /> Ina shaolré réasúnta gearr, d'fhoilsigh sé níos mó ná 400 scéalta gearra, sé dráma, agus úrscéal gairid amháin, chomh maith le thart ar 200 aiste [[Iriseoireacht]] ar réimse ábhar,thug sé tionchar ar ghiniúint scríbhneoirí Éireannacha. D'éirigh le Ó Conaire a bheith mar fhigiúr iontach le linn a chuid scéalta a bhí ar a shaol agus ar a chuid scéalta agus a lán eachtraí. Laistigh de sheachtain dá ritheadh, tionóladh comhaltaí de chuid brainse na Gaillimhe de Chonradh na Gaeilge i gColáiste Naomh Ignatius, Sea Road. Bunaíodh coiste cuimhneacháin chun cistí a bhailiú chun clochcheanncloch chinn a chur thar a uaigh. Ar dtús, mhol an chumhacht go ndéanfadh sé portráid aolchloiche de Ó Conaire a shuífeadh ar shliocht folamh i gCearnóg Eyre. I mí an Mhárta 1935, chinn an coiste cuireadh a thabhairt do [[Éamon de Valera]], príomh-Ghaeilge agus abhcóide don Ghaeilge, an nochtadh a dhéanamh. Bhí an nochtadh ar siúl ar an Domhnach Whit, an 9 Meitheamh 1935, go dtí Cearnóg Eyre pacáilte. Rinneadh an searmanas i nGaeilge agus craoladh go náisiúnta ar an raidió.<ref>{{Lua idirlín|url=http://claregalway.info/nuacht/news/2017/11/padraic-o-conaire-man-monument-look-life-o-conaire-albert-powers-original-iconic-monument-ahead-replica-statues-official-unveiling-eyre-square-november-23/|teideal=Pádraic Ó Conaire: man and monument A look at the life of Ó Conaire and Albert Power’s original iconic monument ahead of replica statue's official unveiling in Eyre Square on November 23|dáta=2017-11-15|language=en-US|work=Claregalway.info|dátarochtana=2019-02-19}}</ref>B’fhéidir a rá gurbh é an chéad scríbhneoir gairmiúil Gaeilge é ach meastar nár éirigh leis ach tuairim £700 san iomlán a thuilleamh sna blianta sin. Bhíodh sé ag ól go trom agus an saol go hainnis aige. D’éag sé ar 6 Deireadh Fómhair 1928 in Ospidéal Richmond i [[Baile Átha Cliath|mBaile Átha Cliath]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ainm.ie/Bio.aspx?ID=186|teideal=Ó CONAIRE, Pádraic (1882–1928)|language=ga|work=ainm.ie|dátarochtana=2019-02-19}}</ref>
 
=== Liosta dá chuid Oibre ===
Líne 79:
 
== Téamaí ==
Is iomaí téama atá sa scéal seo An Tádh-tádh. Téamaí eile a thaispeántar ná bás, ádh, cairdeas, timpiste, óige agus tragóid. De gnáthghnáth scríobh Pádraic faoi cruatanchruatan na h[[Éire|Éireann]] ag an am sin. Is ádh mar ceanncheann de na téamaí níos láidre sosa gearrscéal seo. An bhfrícbhfíric go raibh tubaiste ag deireadh an scéil nuair a bhádh gach duine ar bord an bháid ach fuair Pádraic an tráthíní is faide, bhí an t-ádh aige. Tríd an scéal cheap sé go raibh an t-ádh ar a chairde Micilín agus Séamas mar bhí siad ag dul ar eachtra do mhargaí na muc. Ach ar dheireadh, fuair siad bás agus bhí an t-ádh ceart ar Pádraic. Úsáidtear teicnící dhifriúildifriúil sa gearrscannánghearrscannán ná sa gearrscéalghearrscéal. Mar shampla, úsáideann gearrscannán soilsiú, [[Fuaim|fuaimeanna]] agus [[Íomhá|Íomhánna]] i gcomparáid don gearrscéalghearrscéal a úsáideann friotal agus caithfidh an léitheoir a samhlaíocht a úsáid.
 
== Gearrscannán ==
Rinne grúpa do buachaillíbhuachaillí gearrscannán agus cuireann sé i dtuairim cad a tharla sa scéal. Níl sé díreach mar aan gcéanna mar an gearrscéal ach bhí an bunúaschabunúasch ann. Ní léiríonn an [[scannán gearr ar an saol a bhí cosúil leis.Ní léiríonn sé an cruatan réaltachta ar chósta an Atlantaigh a léirigh PadraigPádraic ina chuid scéalta gearra.[https://www.youtube.com/watch?v=cUH96h2G-pg&t=26s] Úsáidtear teicníc dhifriúil sa gearrscannánghearrscannán ná sa gearrscéalghearrscéal. Mar shampla, úsáideann gearrscannán soilsiú, fuaimeanna agus íomhánna i gcomparáid don gearrscéalghearrscéal a úsáideann friotal agus caithfidh an léitheoir a samhlaíocht a úsáid.
Technicí Gearrscannán
'''Seat Ceamara'''
 
Is é meaisín ceamara an méid spáis atá le feiceáil iin lámhaighurchair nó i bhfráma amháin. Úsáidtear seó ceamara chun gnéithe éagsúla de shuímh, carachtair agus téamaí scannáin a léiriú. Mar thoradh air sin, tá seomraí ceamara an-tábhachtach le brí a chothú i scannán.<ref name=":2">{{Lua idirlín|url=http://www.skwirk.com/p-c_s-54_u-251_t-647_c-2411/camera-shots-angles-and-movement-lighting-cinematography-and-mise-en-scene/nsw/camera-shots-angles-and-movement-lighting-cinematography-and-mise-en-scene/skills-by-text-type-film/film-overview|teideal=Camera shots, angles and movement, lighting, cinematography and mise en scene, Film overview, Skills by text type: film, English Skills Year 9, NSW {{!}} Online Education Home Schooling Skwirk Australia|work=www.skwirk.com|dátarochtana=2019-02-22}}</ref>
 
* Tá mórán tírdhreacha ag lámhaighurchar mhór-fhada. Is minic a úsáidtear é ag tús radharc nó scannán chun suíomh ginearálta (suíomh) a bhunú. Tugtar lámhaighurchair bunaithe freisin ar seo.
* Tá tírdhreach ag lámhaighurchar fhada ach tugtar smaoineamh níos leithne don lucht féachana ar shuíomh. Is féidir le lámhaighurchair fada an lucht féachana a thaispeáint nuair a bheidh an gníomh ar siúl.
* Tá dearcadh iomlán de na carachtair ag lámhaighurchar iomlán. ÓnNa lámhaighurchar seo, is féidir le lucht féachana a chur i gculaithigh na gcarachtar agus d'fhéadfadh sé cabhrú leis na caidrimh idir carachtair a léiriú.
* I measc lámhaighurchar lár na carachtair nó carachtar as an mbonn. ÓnNa lámhaighurchar seo, is féidir le lucht féachana dul i ngleic leis na carachtair níos soiléire chomh maith lena n-idirghníomhaíocht le carachtair eile. Tugtar lámhaighurchair shóisialta air seo freisin.
* Níl dlúth-charachtar amháin ann ar dhúnadh suas. Cuireann sé seo ar chumas lucht féachana mothúcháin an aisteora a thuiscint agus ligeann dóibh mothú chomhbhá don charachtar. Tugtar lámhaighurchar phearsanta air seo freisin.
 
* Bíonn cuid amháin d'aghaidh charachtar nó d'aon rud eile i ndlúth-mhór. Tá an teicníocht seo coitianta i scannáin uafáis, go háirithe an sampla thuas. Cruthaíonn an cineál seo lámhaighurchar giúmar déine agus soláthraíonn sé idirghníomhaíocht idir an lucht féachana agus an lucht féachana.<ref name=":2" />
 
'''Uillinn an Cheamara'''
 
ÚsáideannÚsáidtear cumadóirí scannáin gluaiseachtseó ceamara chun cruthúgnéithe difriúla a dhéanamhbhaineann arle bhrí.leagan Seoamach, atéamaí leanasagus roinntcarachtair samplaía deléiriú. ghluaiseachtaíÚsáidtear seó ceamara coiteannchun agus conas is féidirgnéithe iaddifriúla a úsáidbhaineann chunle cruthúleagan aamach, dhéanamhtéamaí aragus bhrícarachtair ia [[Scannán|Scannáin]]léiriú.<ref name=":2" />
 
* Is uillinn éanlaith éan atá ag amharc go díreach ar radharc. Úsáidtear an uillinn seo go minic mar uillinn bhunaithe, chomh maith le lámhaighhurchar mhórmór fhadafada, chun suíomh a bhunú.
* Is uillinn ceamaracheamara é uillinn ard a bhreathnaíonn síos ar ábhar. Feicfidh carachtar a bhfuil uillinn ard leochaileach nó beag. Is minic a úsáidtear na huillinneacha seo chun dearcadh carachtair ar leith a léiriú don lucht féachana. Léiríonn an sampla thuas dearcadh nó dearcadh vampire dúinn. Mar lucht féachana is féidir linn a thuiscint go mothaíonn an vampire cumhachtach.
* Cuireann uillinn leibhéal súl an lucht féachana ar bhonn comhionann leis an gcarachtar / na carachtair. Is é seo an t-uillinn is coitianta a úsáidtear sa chuid is mó de na scannáin mar is féidir leis naan lucht féachana a bheith compordach leis na carachtair.
* Is uillinn ceamaracheamara é uillinn íseal a fhéachann suas ar charachtar. Is é seo an os coinne ar uillinn ard agus déanann carachtar cuma níos cumhachtaí. Is féidir leis an lucht féachana éisteacht leochaileach agus beag a bheith ag breathnú suas ar an gcarachtar. Is féidir leis seo cabhrú leis an bhfreagróir a bheith comhbhá má tá siad ag féachaint ar an bhfráma ó thaobh carachtar eile.<ref name=":2" />
 
'''Gluaiseacht Cheamara'''
 
* Féithcheamara
* Is é 'Panning' nuair a bhogann tú do cheamara go cothrománach; clé ar dheis nó ar dheis ar chlé, cé go bhfuil a bhonn bunaithe ar phointe áirithe. Níl tú ag gluaiseacht seasamh an cheamara féin, ach an treo atá os comhair. Tá na cineálacha shotsurchar seo iontach chun tuiscint ar shuíomh laistigh de do scéal a bhunú.
* Claon - Nuair a ghluaiseann tú an ceamara go hingearach, téann sé suas go dtí síos nó síos go dtí go mbunaítear a bhonn go pointe áirithe. Tá naan súgradh seo coitianta nuair a thugtar carachtar, go háirithe ceann de mhórán, i scannán.<ref>{{Lua idirlín|url=https://blog.storyblocks.com/video-tutorials/7-basic-camera-movements/|teideal=7 Basic Camera Movements|dáta=2012-01-06|language=en-US|work=Storyblocks Blog|dátarochtana=2019-02-22}}</ref>
 
'''Soilsiú'''
 
D'fhéadfadh cineamatagrafóirí difriúlafhéadfaí radharc a litriúdhéanamh ar radharc ar bhealaí éagsúla, gach ceann acu ag athrú gach giúmar agus tionchar iomlán na híomhá. Mar sin féin, tá liosta bunúsach de shocrúchán soilsithe ann..<ref name=":3" />
 
* Solas Eochair - An foinsefhoinse solais is déine agus díreach an radharc iomlán é. Is é an chéad solas é a bhunú, agus úsáidfear é chun foirm an ábhair nó an aisteora a shoilsiú.
* LíónadhLíonadh Solas - Leagann solas a líonadh amach na scáileanna a chruthaíonn an solas eochair. De ghnáth, cuirtear solas líonta ar an taobh eile den solas eochair, agus ní minic a bhíonn sé chomh cumhachtach leis an eochair.
* Solas Ar ais - Bíonn solas ar ais ag gabháil do d'aisteoir nó d'aidhm ón taobh thiar, agus is gnách é a chur níos airde ná an rud a bhfuil sé ag soilsiú. Úsáidtear backlightcúlsolas go minic chun rud nó d'aisteoir a dhiúscairt ó chúlra dorcha, agus chun cruth agus doimhneacht níos mó a thabhairt don ábhar.<ref name=":3">{{Lua idirlín|url=https://www.premiumbeat.com/blog/basic-light-placements/|teideal=Lighting 101: A Quick Guide for Lighting Film|údar=Lewis McGregor|dáta=2016-05-16|language=en-US|work=The Beat: A Blog by PremiumBeat|dátarochtana=2019-02-22}}</ref>
 
Teichnicí Gearrscéalta<br />
Líne 123:
Tá go leor eilimintí iontacha le [[Gearrscéal]]; tá gach áit acu laistigh den chomhdhéanamh scríofa. Is féidir an chuid is mó de na teicnící a úsáid freisin nuair a scríobh úrscéal ficsean. Mar Shampla,
 
* Staid Thosaigh - Imthosca ina bhfaighidh an carachtar é féin ag tús na scéirescéal.<ref name=":4">{{Lua idirlín|url=https://christineiliadisauthor.wordpress.com/2016/06/02/techniques-for-writing-short-stories/|teideal=Techniques for Writing Short Stories|údar=Christine Iliadis|dáta=2016-06-02|language=en|work=Christine Iliadis|dátarochtana=2019-02-22}}</ref>
* Teagmhas - Tá píosa gníomhaíochta ag tarlú ag am agus áit chinnte. D'fhéadfadh sé seo a bheith i gceist le smaoineamh ar charachtar go bhfuil sé / sí ag fulaingt.
* Plota - Sraith de theagmhais a bhaineann le coimhlint an phróifílighcarachtar. Téann do scéal ar aghaidh le spéis agus teannas a mhéadú go dtí deireadh.
* Téama - An smaoineamh nó dearcadh bunúsach i leith na beatha a léiríonn an scéal. Caithfidh sé a bheith ina ráiteas uilíoch a bhaineann le gach duine, ach ní gá go morálta.
* Athcuimhne - Eachtra ar siúl mar chuimhne ar charachtar. Cuireann sé i láthair imeacht ar siúl roimh an scéal. Tugann sé seo faisnéis chúlra isteach tar éis coinbhleacht naan scéal a thosú cheana féin.
* Meon - Staid intinne agus mothúcháin carachtar ag am áirithe. Is féidir é seo a thabhairt trí ghníomhartha / dearcaí carachtair, nó le tuairisc ar an suíomh. Tugtar 'atmaisféar' air freisin.
* Socrú - Comhdhéanta de am, áit, agus imthosca an teagmhais.<ref name=":4" />