An difríocht idir athruithe ar: "Tomás Dáibhis"

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Líne 13:
 
== A Chuid Scríbhinní ==
Thug Davis guth do chultúr bunaidh an 19ú haois ar náisiúntacht nua-aimseartha na hÉireann. Roimhe seo, bhí sé bunaithe ar phoblachtánaigh na 1790í agus ar ghluaiseacht fuascailt Chaitliceach Dónall Ó Conaill [[Dónall Ó Conaill|(''Daniel O'Connell'']]) sna 1820í-30í, rud ba bheag a bhí i bpáirt acu, ach amháin, i gcás neamhspleáchas ón mBreatain. D'éirigh le Davis bonn coitianta agus níos cuimsithí a chruthú don todhchaí. Bhunaigh sé nuachtán [[The Nation|'''''The Nation'']]''' 'le [[Charles Gavan Duffy|'''C''harles Gavan Duffy'']] ''' agus [['''''John Blake Dillon.]]'''''
 
Mar chuid den obair, scríobh sé roinnt [['''balainní]]''' náisiúna spreagach, a chuir leis ''an Nation'' ar dtús agus ina dhiadh sin, a athfhoilsigh Spiorad na Náisiún (Spirit of the Nation) Aontaithe, chomh maith le beathaisnéis ar Curran, dlíodóir agus óráidí na hÉireann, réamhspleách d'eagrán dá chuid óráidí, agus stair an [[Séamas VI, Albain agus Séamas I, Sasana agus Éire|Rí Séamas II]] parlaimint 1689. Chomh maith le sin, chruthaigh sé go leor pleananna liteartha, rudaí nach raibh críochnaithe ag a bhás go luath.
 
Bhí sé ina [[Protastúnach]], ach mhol sé aontacht idir [[Caitlicigh]] agus Protastúnaigh. Ina intinn, cé nach raibh fuil Éireannach i ndaoine, an rud is tábhachtach dó, ná an toilteanas chun a bheith mar chuid de náisiún na hÉireann. Cé go raibh na [[An tSacsain|Sacsain]] agus na [['''Danmhargaigh]]''' a bhaineann le rudaí mhíghnaoi, más rud é go gceadaítear iad féin a bheith Éireannach, . bheadh ​​a sliochtach ina Éireannaigh, go díreach. Bhí Dáibhis den tuairim gurb é an [[Fhéiniúlacht náisiúnta|'''fhéiniúlacht náisiúnta]]''' an staid dhaonna nádúrtha, agus labhair sé amach go miscniúil i gcoinne ilnáisiúnacht (''cosmopolitanism).'' In óráid do [['''Chumann Stairiúil an Choláiste]]''' i g[[Coláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath|Coláiste na Tríonóide]], [[Baile Átha Cliath]], dúirt Davis:
 
"An tír inár breithe, ár n-oideachais, ár gcuimhní, sinseartha, pearsanta, náisiúnta; tír ár ngrá, ár gcairdeas, ár n-dóchas; ár dtír féin: tá an ilnáisiúnach nádúrtha, bonn - ba mhaith liom a rá go bhfuil sé dodhéanta. Is é chun ghníomhú de réir an domhain don , dóibh siúd atá os a chionn, ní hamháin é. Is é an tírghrá ná daonchairdeas daonna."
Líne 25:
Tháining smaointeoireacht na náisiúnachta Éireannach a bhí ann chun cinn, agus tugadh faoi deara go raibh suntasacha na n-náisiúntóirí ina dhiaidh sin, cosúil le [[Pádraig Mac Piarais|Padraig Mac Piarais]] ''(Patrick Pearse'') cé gur chuir [[Wolfe Tone|''Wolfe Tone'']] an bunthuiscint in iúl gur gá Éire mar náisiún a bheith saor, ba é Davis an duine a chruthaigh an smaoineamh seo ná féiniúlacht na hÉireann a chur chun cinn agus a feabhsú.
 
Is é Dáibhis an t-údar a bhaineann leis na hamhráin údárasacha mar ''[[The West's Cailleach|''<nowiki/>'The West's Cailleach]]''', '[[A Nation Once Again|'''A Nation Once Again'<nowiki/>]]''''' agus [[Bodenstown Churchyard|'''<nowiki/>'<nowiki/>''In Bodenstown Churchyard'<nowiki/>''''']]. Chomh maith le sin, scríobh sé an ''[[Lament for Owen Roe O'Neill.|''<nowiki/>'Lament for Owen Roe O'Neill.'<nowiki/>]]'''''
 
''[[The West's Cailleach|<nowiki/>]][[A Nation Once Again|<nowiki/>]]''[[Bodenstown Churchyard|<nowiki/>]]''[[Lament for Owen Roe O'Neill.|<nowiki/><nowiki/>]]''
 
== Dáibhis mar Polaiteoir ==
Line 31 ⟶ 33:
 
=== Na Péindlíthe ===
Sa bhliain 1824, chun deireadh a chur leis na [[Na Péindlíthe|Péindlíthe]], bunaíodh an [['''Cumann Caitliceach]]'''. Ba dhlíthe iad seo a chinntigh nach mbeadh smacht ag na Caitlicigh a chor ar bith, mar shampla, ní bheadh cead ag Caitlicigh scoileanna a reachtáil agus níos mó ná sin, ní bheadh cead acu an dlí a chleachtadh. Freisin, ní bheadh cead ag Caitliceach a chuid talaimh a fhágáil ag aon mhac amháin. De bharr sin, bheadh air a chuidse a roinnt idir a chuid mhac ar fad. Ba é an aidhm is ginearálta ná, a bhí ag na Péindlíthe ná cosc a chur ar aon chumhlacht a bhí ag na Caitlicigh.
 
=== An Cumann Caitliceach ===
Bhíodh craobh den Chumann Caitliceach situe i mbeagnach gach paróiste in Éirinn. Bhíodh cead ag an chumann bailiúchán airgid a bheith aige, taobh amuigh de gach seipéal sa tír Domhnach amháin in aghaidh na míosa. Tugadh air seo ná [[Catholic Rent'|''''<nowiki/>'Catholic Rent'<nowiki/>'']]''.'' Mar sin, tháinig eagla ar na hÚdaráis agus chuir said cosc air.
 
[[Catholic Rent'|''<nowiki/>'']]
 
=== An Náisiún (''The Nation)'' ===
Line 52 ⟶ 56:
 
=== Spléachadh ar Chúrsaí Polaitíochta ===
Chuaigh Dáibhis ar aghaidh chun a bheith ina [[Teachta Dála|Theachta]] [[Parlaimint na hEorpa|Pairliminte]] i gcontae an [[Contae an Chláir|Chláir]] agus sa bhliain 1828, agus toghadh é. Ba é an chéad Chaitliceach sa Phairlimint é agus bhí ar na Teachtaí Pairliminte ag an am mionn a ghlacadh ag [[Séanadh creidimh|séanadh]] an [['''Aifrinn]]''' agus an [[Pápa|Phápa]]. Dhiúltaigh Ó Conaill an mionn a thabhairt agus ghlac an Phairlimint le h[['''Acht na Fuascailte]]''' a cheadaigh do Chaitlicigh a bheith ina dTeachtaí Pairliminte agus a chuir deireadh lena lán péindlíthe sa bhliain 1829.
 
Áfach, bhí obair eile ar siúl aige. Tar éis [[Éirí Amach 1798 in Éirinn|Éirí Amach 1798]] bheartaigh '''Príomh Aire [[Sasana|Shasana]]'''[[Sasana|,]] Pitt, ar deireadh a chur le '''Pairlimint na hÉireann''' agus an dá thír a aontú faoi '''Phairlimint Shasana'''. Ritheadh '''Acht an Aontaithe''' '''(''The Act of Union)''''' i bPairlimint na hÉireann sa bhliain 1800.