An difríocht idir athruithe ar: "Colm Cille"
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Líne 1:
[[Íomhá:Columba at Bridei's fort.jpg|thumb|Colm Cille agus [[na Cruithnigh]].]]
Is é '''Colm Cille''' (Colmcille nó Columba i m[[An Béarla|Béarla]]) an [[naomh]] [[Gael]]ach is mó a urramaítear go traidisiúnta i g[[Cúige Uladh]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.cogg.ie/wp-content/uploads/21.Naomh-Colm-Cille-caora.pdf|teideal=Taisce Tuisceana|údar=cogg.ie|dáta=|dátarochtana=1 Márta 2019}}</ref> Tá sé ar an [[naomh]] Éireannach is mó a bhfuil gnaoi air de bharr an ghrá a bhí aige do achan chineál idir neacha [[Duine|daonna]] agus [[Ainmhí|ainmhithe]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.facebook.com/slicholmcille/|teideal=Slí Cholmcille|language=ga|work=www.facebook.com|dátarochtana=2019-06-09}}</ref>
==
Rugadh ar an [[7 Nollaig]] [[521]] é i n[[Gartán]] i gContae Dhún na nGall. Bhí pór uasal ann, agus gaol aige leis na h[[Uí Néill]] - le sliocht Néill Naoighiallaigh, ríthe Gaelacha Uladh.<ref>{{Lua idirlín|url=http://anghaeltacht.net/cpt/tobair/colmcille.html|teideal=Lá an Tobair 9 Meithimh|work=anghaeltacht.net|dátarochtana=2019-06-09}}</ref>
Nuair a bhí sé óg, shocraigh sé gur mhaith leis bheith ina mhanach. Rinne sé staidéar faoi Naomh Finnian Mhá Bhile agus Naomh Finnian Chluain Ioraird.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.cumannnasagart.ie/meitheamh/naomh-colm-cille-ab-leasear.html|teideal=Naomh Colm Cille, ab. Leaséarlamh na hÉireann. Féile: Meitheamh 9 {{!}} Cumann na Sagart|work=www.cumannnasagart.ie|dátarochtana=2019-06-09}}</ref> Bhí Colm Cille ar thóir Dé agus an léinn, agus tharraing sé air idir léann na [[Críostaíocht]]a agus léann dúchasach na nGael sna scoileanna ar ar fhreastail sé i g[[Contae an Dúin]] agus i g[[Cúige Laighean]].
Is é Criomhthann nó Criomhachán an chéad ainm a baisteadh air. Ach ós rud é go raibh sé ina aifreannach díograiseach dúthrachtach, agus é ag tarraingt ar an eaglais ó bhí sé óg, thosaigh na daoine ag tabhairt Colm na Cille air. Thug a chairde an t-ainm Colm Cille air toisc go raibh sé deas, cineálta agus séimh, cosúil leis an éan an colm. Fuair sé an dara cuid dá ainm toisc go raibh sé le feiceáil sa mhainistir go minic. ▼
=== Ainm ===
Nuair a bhí an scolaíocht críochnaithe aige, chuaigh Colm Cille ag déanamh misinéireachta in Ultaibh. Is iomaí [[mainistir]] agus [[scoil]] a bhunaigh sé, is cosúil. Thóg Colm Cille a chéad mhainistir i n[[Doire]] sa bhliain 545. Tugtar Doire Cholm Cille ar an áit freisin, in ómós do Cholm Cille. ▼
▲Is é Criomhthann nó Criomhachán an chéad ainm a baisteadh air.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.cogg.ie/wp-content/uploads/21.Naomh-Colm-Cille-caora.pdf|teideal=Naomh Colm Cille|údar=cogg.ie|dáta=|dátarochtana=2019}}</ref> Ach ós rud é go raibh sé ina aifreannach díograiseach dúthrachtach, agus é ag tarraingt ar an eaglais ó bhí sé óg, thosaigh na daoine ag tabhairt Colm na Cille air. Thug a chairde an t-ainm Colm Cille air toisc go raibh sé deas, cineálta agus séimh, cosúil leis an [[éan]] an [[colm]]. Fuair sé an dara cuid dá ainm toisc go raibh sé le feiceáil sa [[Mainistir|mhainistir]] go minic.
=== Misinéireacht ===
▲Nuair a bhí an scolaíocht críochnaithe aige, chuaigh Colm Cille ag déanamh misinéireachta in Ultaibh. Is iomaí [[mainistir]] agus [[scoil]] a bhunaigh sé, is cosúil. Thóg Colm Cille a chéad mhainistir i n[[Doire]] sa bhliain 545. Tugtar Doire Cholm Cille ar an áit freisin, in ómós do Cholm Cille.
== Cogadh agus inimirce ==
Line 21 ⟶ 23:
Rinne Fionán gearán leis an [[rí]]. D’iarr an rí ar Cholm Cille an chóip a thabhairt d’Fhionán ach dhiúltaigh sé. D'éirigh ina chogadh dearg idir lucht leanúna na beirte eaglaiseach agus thosaigh Colm Cille agus a chairde ag troid i gcoinne arm an rí. Troideadh cath mór i g[[Contae Shligigh]] sular tháinig an scéal chun réitigh. Fuair na céadta duine bás is cosúil.
Fuair Fíonán an leabhar ar ais sa deireadh - ón lá sin, thugtaí "[[An Cathach]]" ar an gcóip sin den leabhar.
== Bás agus oidhreacht ==
Fuair Colm Cille bás ina mhainistir féin in Í ar an [[9 Meitheamh]] [[597]].
Bíonn Lá Fhéile Colm Cille ann ar an 9ú Meitheamh gach bliain. Téann go leor daoine ar thuras go hOileán Í go fóill. Tá Naomh Colm Cille chomh tábhachtach le [[Naomh Pádraig]] agus le [[Naomh Bríd]] in Éirinn.
Tá sé ina sheanscéal i m[[béaloideas]] Uladh gur thug sé tairngreacht ar leaba a bháis, inar thuar sé cuid mhór de na himeachtaí nua-aimseartha. Luaigh sé, mar shampla, an mhuc dhubh sna sléibhte: is gnách an chiall a bhaint as sin gurbh í an traein agus an t-[[iarnród]] a bhí i gceist aige. Rinne [[Séamus Ó Grianna]] agus [[Seosamh Mac Grianna]] tagairt do thairngreacht Cholm Cille go minic ina gcuid scéalta agus scríbhinní, agus í ina hinspioráid thábhachtach acu.
Line 38 ⟶ 41:
* [http://www.aislingmagazine.com/aislingmagazine/articles/TAM22/Colm%20Cille.html Colm Cille] le [[Pádraig Ó Fiannachta]]
* [http://www.gaeilge.colmcille.org/ Slí Cholmcille] - áiteanna in Éirinn agus in Albain a bhfuil baint acu le Colm Cille
*Dúchas,ie - Colmcille agus Bainne na Bó Bacaí…<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/colmcille-agus-bainne-na-bo-bacai/|teideal=Colmcille agus Bainne na Bó Bacaí…|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2019-06-09}}</ref>
== Tagairtí ==
| |||