An difríocht idir athruithe ar: "Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus Thuaisceart Éireann"
Content deleted Content added
clib: Mobile edit Mobile web edit |
No edit summary |
||
Líne 53:
Is í foirm rialtais na tíre í [[Monarcacht Bhunreachtúil|monarcacht bhunreachtúil]] le córas parlaiminteach. Is í cathair [[Londain]] í an phríomhchathair. Tá [[Tíortha Comhdhéanaimh na Ríochta Aontaithe|4 thír chomhdhéanaimh]] sa RA: [[Tuaisceart Éireann]], [[Albain|Alba]], [[An Bhreatain Bheag]] agus [[Sasana]]. <ref name="page823">{{cite web |url= http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/+/http://www.number10.gov.uk/Page823 |teideal=Tíortha lastigh de thír |publisher=Oifig an Phríomh-Aire |date=10ú Eanáir 2003}}</ref>
Tá fo-rialtais chineachta ag na chéad 3 chinn acu seo, a bhfuil cumhachtaí athraitheacha acu<ref>{{cite news |url= http://news.bbc.co.uk/1/hi/education/7859034.stm |teideal= Titim i líon na mac léinn sa RA |work= BBC News |date =29ú Eanáir 2009}}</ref><ref>{{cite web |url= http://www.transport-research.info/web/countryprofiles/uk.cfm |teideal=Foramhairc Tíortha: An Ríocht Aonraithe |publisher=Transport Research Knowledge Centre |accessdate=28ú Márta 2010}}</ref> bunaithe ina bpríomhchathracha, [[Béal Feirste]], [[Dún Éideann]] agus [[Caerdydd]] faoi seach. Gaolmhar leis an RA gan a bheith ina gcodanna di atá 3 [[Spleáchas na Coróine]]: [[Geansaí]], [[Geirsí]] agus [[Oileán Mhanann|Manainn]].<ref>{{cite web |url= http://www.direct.gov.uk/en/Governmentcitizensandrights/LivingintheUK/DG_10012517 |teideal=Bunfhíricí na Ríochta Aontaithe |accessdate=3ú Bealtaine 2011 |publisher=[[Directgov]] |quote=The full title of this country is 'the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland'. 'The UK' is made up of England, Scotland, Wales, and Northern Ireland. 'Britain' is used informally, usually meaning the United Kingdom. 'Great Britain' is made up of England, Scotland and Wales. The Channel Islands and the Isle of Man are not part of the UK.}}</ref> Tá 14 [[Críocha na Ríochta Aontaithe Thar Lear|Chríoch Thar Lear]].<ref>{{cite web |url= http://www.fco.gov.uk/en/about-us/what-we-do/overseas-territories |teideal= Ag Obair le Spleáchais Thar Lear |publisher= [[Foreign and Commonwealth Office]] |accessdate=3ú Bealtaine 2011}}</ref> Is ionann iad seo agus píosa iarmharacha de [[Impireacht na Breataine|Impireacht na Ríochta Aontaithe]], ina raibh beagnach ceathrú iomlán de dhromchla an domhain ag deireadh an 19ú haois agus toiseacht an 20ú haois. Ba í an Impireacht í an ceann is mó riamh ar domhan. Tchítear tionchar na RA i leitheadúlacht an [[An Béarla|Bhéarla]] mar mheán cumarsáide, cultúr na [[Éire agus an Bhreatain Mhór|nOileán Briotanach]], agus [[An Dlí Coiteann|córais dlí]] i dtíortha ar fud na cruinne.
Is tír fhorbartha í an RA, a bhfuil an [[Liosta tíortha de réir OTI|cúigiú geilleagar is mó]] ar domhan aige de réir [[OTI]] ainmneach agus an [[Liosta na dtíortha de réir Paireachta Cumhacht Cheannaigh|naoú ceann is mó]] ar domhan de réir [[Paireacht Cumhacht Cheannaigh|Paireachta Cumhacht Cheannaigh]]. Ba í an chéad tír [[Tionsclaíocht|thionsclaíoch]] ar domhan í <ref>{{cite book |teideal= An Chéad Náisiún Tionsclaíoch: Stair Gheilleagrach na Ríochta Aontaithe, 1700–1914 |publisher= Routledge |location =Londain |author=Mathias, P. |year=2001 |isbn=0-415-26672-6}}</ref> agus an neart is tábhachtaí ar domhan i rith an 19ú haois agus go luath san 20ú haois.<ref name="ferguson">{{cite book |last=Ferguson |first=Niall |year=2004 |teideal=Impireacht: Fás agus Titim an Oird Bhriotanaigh Domhanda agus na Ceachtanna do Cumhacht Domhanda |publisher=Basic Books |location =New York |isbn=0-465-02328-2}}</ref> Déantar tagairt go seadh don RA mar [[neart ollmhór]] agus tá go fóill cumhachtaí ollmhóra aigi i leith na heacnamaíochta, an chultúir, an mhíleata agus na n-eolaíochtaí aici, mar aon le tionchar nach beag go hidirnáisiúnta.<ref>{{cite news |url= http://www.theaustralian.com.au/news/opinion/cameron-has-chance-to-make-uk-great-again/story-e6frg6zo-1225866975992 |author=Sheridan, Greg |teideal=Tá deis ag Cameron an RA a thabhairt chun bearr a fheabhais in athuair |accessdate=23ú Bealtaine 2011 |work=The Australian |location =Sydney |date =15 May 2010}}</ref><ref>{{cite news |url= http://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/britain-is-now-most-powerful-nation-on-earth-8326452.html |author=Dugan, Emily |teideal=Is í an RA an náisiún is cumhachtaí ar domhan |accessdate=18 November 2012 |work=The Independent |location =London |date =18 November 2012}}</ref> Is stát [[Liosta na dtíortha a bhfuil Airm Núicléacha acu|núicléach]] [[Conradh in Aghaidh Iomadú Núicléach|aitheanta]] é agus caitheann sé an [[Liosta na dtíortha de réir Caiteachas Míleata|ceathrú caiteachas is mó]] ar domhan ar chúrsaí míleata. <ref>{{cite web |url= http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/15majorspenders |teideal =Na 15 Thír is mó Caithimh i 2011 |work=Military Expenditures |publisher=[[Stockholm International Peace Research Institute]] |accessdate=3ú Bealtaine 2012}}</ref>
| |||