An difríocht idir athruithe ar: "Faisisteachas"

Content deleted Content added
Dexbot (plé | dréachtaí)
m Removing Link FA template (handled by wikidata)
No edit summary
Líne 1:
[[Íomhá:Fasces2.png|thumb|right|80px|''fasces'' na Sean-Róimhe, siombal chumhacht ''duce''
na h[[an Iodáil|Iodáile]], [[Benito Mussolini]]]]
Idé-eolaíocht a d'fhás san [[Eoraip]] sa tréimhse idir na [[Cogadh|cogaí]] domhanda ([[1919]]-[[1939|39]]) is ea an '''Faisisteachas'''. Tháinig sé chun cinn mar thoradh ar dhroch-choinníollacha eacnamaíocha agus sóisialta ina lán de thíorthaBhí na hEorpaceannairí saFaisisteacha tréimhsei targcoinne éisan [[an Chéad Chogadh DomhandaDaonlathas|Daonlathais]]. Tagann, an focal ón ghluaiseacht a chuir [[Benito MussoliniLiobrálachas|Liobrálachais]] chunagus cinn san [[an Iodáil|Iodáil]] ó [[1922]] ar aghaidh. Ba iad na ''fasces'' siombal d’údarás sa [[An tSean-RóimhCumannachas|tSean-RóimhChumannachais]]. Ach tá ciall níos leithne ag an bhfocal, a thagraíonn do na páirtithe polaitíochta ina lánagus de thíortha na hEorpa a lean idé-eolaíocht aghnáth bhí cosúilsiad leis an idéfrith-eolaíochtSheimíteach. a chuir Mussolini agus [[Adolf Hitler]] chun cinn, cé go raibh difríochtaí áirithe eatarthu.
[[Íomhá:Immigration Rally Death to Fascism Freedom to the People (31910678494).jpg|mion|2017ː agóid in aghaidh [[Donald Trump]]]]
 
== Tréithe ==
Leag na riailréimeanna Faisisteacha go léir béim ar leith ar an [[Náisiúnachas]] agus ar ollchumhacht an stáit. Spreagadh an pobal chun a ndícheall a dhéanamh ar mhaithe leis an stát. Bhí deachtóir carasmatach i gceannas ar gach stát agus tacaíocht aige ó pháirtí polaitíochta amháin, ar nós na [[Naitsí]]the sa [[An Ghearmáin|Ghearmáin]]. Cuireadh toirmeasc ar pháirtithe an fhreasúra, ar cheardchumainn agus ar thoghcháin shaora. Bhí na ceannairí Faisisteacha i gcoinne an [[Daonlathas|Daonlathais]], an [[Liobrálachas|Liobrálachais]] agus an [[Cumannachas|Chumannachais]], agus de ghnáth bhí siad frith-Sheimíteach. Thóg siad a riailréim trí mheascán de bholscaireacht agus de sceimhle.
Leag na riailréimeanna Faisisteacha go léir béim ar leith ar an [[Náisiúnachas]] agus ar ollchumhacht an stáit. Spreagadh an pobal chun a ndícheall a dhéanamh ar mhaithe leis an stát.
 
Bhí [[Deachtóireacht|deachtóir]] carasmatach i gceannas ar gach stát agus tacaíocht aige ó pháirtí polaitíochta amháin, ar nós na [[Naitsí]]the sa [[An Ghearmáin|Ghearmáin]]. Thóg siad a riailréim trí mheascán de bholscaireacht agus de sceimhle.
Ó thaobh an gheilleagair de, lean na Faisistithe prionsabal an náisiúnachais eacnamaíoch. Chosnaítí an geilleagar trí chánacha a chur ar iompórtálacha, agus dhéantaí tréaniarracht táirgí a sholáthar sa tír féin. Níl an Faisisteachas i gcoinne úinéireacht ar shealúchas príobháideach ná ar ghnólacht, a fhad is atá sí ag cur le leas an stáit. Tugtar an difríocht seo mar difríocht mhór idir an Cumannachas, faoina bhfuil gach rud leis an stát, agus an Faisisteachas.
 
Cuireadh toirmeasc go hiondúi ar pháirtithe an fhreasúra, ar [[Ceardchumann|cheardchumainn]] agus ar thoghcháin shaora.
 
Ó thaobh an [[Eacnamaíocht|gheilleagair]] de, lean na Faisistithe prionsabal an 'náisiúnachais [[Eacnamaíocht|eacnamaíoch]]". Chosnaítí an geilleagar trí chánacha a chur ar iompórtálacha, agus dhéantaí tréaniarracht táirgí a sholáthar sa tír féin. Níl an Faisisteachas i gcoinne úinéireacht ar shealúchas príobháideach ná ar [[Gnó|ghnólacht]], a fhad is atá sí ag cur le leas an stáit. Tugtar an difríocht seo mar difríocht mhór idir an Cumannachas, faoina bhfuil gach rud leis an stát, agus an Faisisteachas.
 
== Sanasaíocht ==
Tagann an focal ón ghluaiseacht a chuir [[Benito Mussolini]] chun cinn san [[an Iodáil|Iodáil]] ó [[1919]] (nó 1921/1922) ar aghaidh. Ba iad na ''fasces'' siombal d’údarás sa [[An tSean-Róimh|tSean-Róimh]].
 
Ach tá ciall níos leithne ag an bhfocal, a thagraíonn do na páirtithe polaitíochta ina lán de thíortha na hEorpa a lean idé-eolaíocht a bhí cosúil leis an idé-eolaíocht a chuir Mussolini agus [[Adolf Hitler]] chun cinn, cé go raibh difríochtaí áirithe eatarthu.
 
== Stair ==
Tháinig an Faisisteachas chun cinn mar thoradh ar dhroch-choinníollacha eacnamaíocha agus sóisialta ina lán de thíortha na hEorpa sa tréimhse tar éis [[an Chéad Chogadh Domhanda]].
 
Bhunaigh Mussolini an Fasci Italiani di Combattimento<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Fasci Italiani di Combattimento|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Fasci_Italiani_di_Combattimento&oldid=934115343|journal=Wikipedia|date=2020-01-04|language=en}}</ref> ar an [[23 Márta]]  [[1919]],.a d'éirigh an Páirtí Náisiúnta na bhFaisisteach sa bhliain 1921.
[[Íomhá:Flag_of_the_Irish_Blueshirts.svg|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:Flag_of_the_Irish_Blueshirts.svg|mion|Bratach Léinte Gorma na hÉireann.]]
 
=== An Faisisteachas in Éirinn ===
Eagraíocht pholaitiúil [[Éire|Éireannach]] den eite dheis sna [[1930í]] ab ea '''An Garda Náisiúnta''' ''(National Guard)'' nó mar is iondúil '''Na Léinte Gorma ('''nó '''"na Léinteacha Gorma").''' Ba é ''Cumann Chomrádaithe an Airm (Army Comrades Assocation'' as Béarla) ainm oifigiúil na heagraíochta. Athraíodh an t-ainm níos déanaí go ''An Garda Náisiúnta''.
 
== Tagairtí ==
{{reflist}}<br />
 
[[Catagóir:Córais rialaithe]]