An difríocht idir athruithe ar: "Anne Frank"

Content deleted Content added
No edit summary
Líne 1:
[[Íomhá:Anne Frank lacht naar de schoolfotograaf.jpg|mion|Joods Lyceum, Voormalige Stadstimmertuin 1, Amsterdam. Nollaig 1941.]]
Fuair '''Annelies Marie "Anne" Frank''', a rugadh ar [[12 Meitheamh]] [[1929]] i [[Frankfurt-am-Main]] sa [[an Ghearmáin|Ghearmáin]], bás i g[[Campa géibhinn Bergen-Belsen|campa géibhinn]] i 1945. Cé nach raibh Anne Frank ach 16 d’aois nuair a fuair sí [[bás]], bhí tionchar aici ar an domhan mar gheall ar an [[dialann]] a scríobh sí.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.nicurriculum.org.uk/docs/inclusion_and_sen/beatha_le_bua/series_2/Anne_Frank.pdf|teideal=Beatha le Bua - Anne Frank|údar=nicurriculum.org.uk|dáta=|dátarochtana=2020}}</ref> Seans gurb í an [[duine]] is mó cáil des na milliúin [[An Giúdachas|Giúdach]] a maraíodh le linn [[Uileloscadh|an Uileloisce]].
[[Íomhá:AnneFrankstatue.jpg|clé|mion|Dealbh, Westerkerk, Amsterdam]]Scríobh sí an dialann thar dhá bhliain nuair a bhí sí féin agus a [[teaghlach]] i bhfolach in [[Amstardam|Amsterdam]] ó thrúpaí [[Naitsíochas|Naitsíocha]]. Cuireadh an dialann i gcló i ndiaidh a báis, agus thug sé pictiúr dúinn cad é mar a bhí sé eagla do bheatha a bheith ort ar feadh dhá bhliain. Seans gurb í an [[duine]] is mó cáil des na milliúin [[An Giúdachas|Giúdach]] a maraíodh le linn [[Uileloscadh|an Uileloisce]].
[[Íomhá:AnneFrankstatue.jpg|clé|mion|Dealbh, Westerkerk, Amsterdam]][[Íomhá:AnneFrankSchoolPhoto cropped.jpg|mion|128x128px|Anne ag scoil]]
 
Scríobh sí an dialann thar dhá bhliain nuair a bhí sí féin agus a teaghlach i bhfolach in Amsterdam ó thrúpaí Naitsíocha. Cuireadh an dialann i gcló i ndiaidh a báis, agus thug sé pictiúr dúinn cad é mar a bhí sé eagla do bheatha a bheith ort ar feadh dhá bhliain.
 
== Saol ==
Is sa [[An Ghearmáin|Ghearmáin]] a rugadh agus a tógadh Anne Marie Frank. [[An Giúdachas|Giúdaigh]] a bhí sa [[teaghlach]] s’aici. Ach bhí orthu an Ghearmáin a fhágáil nuair a tháinig lucht tacaíochta [[Adolf Hitler]] i gcumhacht in [[Frankfurt]], áit a raibh siad ina gcónaí.
B’fhear [[gnó]] é an t-athair, Otto Frank. Nuair a tháinig na [[Naitsíochas|Naitsithe]] i réim, d’aistrigh an [[teaghlach]] go h[[Amstardam]]. Bhí an teaghlach faoi bhagairt arís toisc forghabháil na nGearmánach ar an [[An Ísiltír|Ollainn]].
[[Íomhá:AnneFrank1940 crop.jpg|mion|sa bhliain 1940, 6. Montessorischool, Niersstraat 41-43, Amsterdam]]
Ní raibh Anne ach 4 bliana d’aois nuair a d’fhág a teaghlach an Ghearmáin agus a chuaigh siad chun na h[[An Ísiltír|Ísiltír]]<nowiki/>e le saol nua a bhaint amach dóibh féin. Fuair Otto Frank, athair Anne, obair i [[Monarcha|monarchain]]. Bhí saol iontach sona ag an teaghlach, cé go raibh eagla orthu i gcónaí go dtiocfadh na [[Naitsíochas|Naitsithe]] i gcumhacht in Amsterdam, agus go mbeadh siad go holc do na Giúdaigh.
 
Bhí an teaghlach faoi bhagairt arís toisc forghabháil na nGearmánach ar an [[An Ísiltír|Ollainn]]. Ar [[6 Iúil]] [[1942]] chuaigh an teaghlach agus ceathrar [[Giúdachas|Giúdach]] eile i bhfolach i bhfortheach rúnda in áras a chuideachta i gceantar Prinsengracht. Chuaigh Otto i muinín Miep Gies, fostaí de chuid na cuideachta, agus bhíodh Ollannaigh dhílse ag tabhairt [[bia]] agus [[leabhar]] don bhuíon a bhí i bhfolach.

Sceitheadh orthu, áfach. Ar an [[4 Lúnasa]] [[1944]] fuair saighdiúirí Naitsíocha eolas go raibh daoine ag fanacht i seomraí rúnda sa teach. Tógadh cách go dtí na campaí géibhinn agus ba é Otto amháin a tháinig slán.
 
Bogadh Anne agus a deirfiúr Margot ó [[Campa Géibhinn Auschwitz|Auschwitz]], áit ar cailleadh a máthair, go [[Campa géibhinn Bergen-Belsen|Bergen-Belsen]] ach bhuail an [[tífeas]] iad ansin. D’éag Margot agus cailleadh Anne go luath ina diaidh, ag tús mhí an Mhárta 1945.
[[Íomhá:Amsterdam (NL), Anne-Frank-Huis -- 2015 -- 7185.jpg|mion|Teach Anne Frank inniu]]
 
== An Dialann ==
Leabhar a fuair sí mar bhronntanas lae breithe nuair a bhí sí trí bliana déag a d’úsáid sí mar [[dialann|dhialann]]. Déagóir anamúil, gealgháireach a bhí in Anne ach bhí aigne thar a bheith neamhspleách aici chomh maith agus tá na tréithe seo ar fad léirithe ina dialann.
 
Tugann sí léiriú grinn orthu siúd a bhí i bhfolach léi agus mar a réitigh nó nár réitigh siad lena chéile. Scríobhadh sí an dialann amhail is dá mba rud é go raibh sí ag labhairt le dlúthchara agus thuig sí nach bhféadfadh sí a cuid smaointe a roinnt chomh hoscailte sin leis na daoine eile. [[Íomhá:BergenBelsen4.jpg|mion|Cuimhneachán, Bergen-Belsen]]Bhí meas ag Anne ar an [[litríocht]] agus scríobh sí ar [[11 Bealtaine]] [[1944]] gurbh í an mhian ba mhó a bhí aici ná bheith ina h[[iriseoir]] agus theastaigh uaithi lá éigin go bhfoilseofaí leabhar bunaithe ar an dialann agus go mbeadh aitheantas aici mar [[scríbhneoir]].
 
== Foilseachán ==
 
Tharla seo toisc gur chumhdaigh Miep Gies an dialann ó Lúnasa 1944 agus gur thug sí d’Otto é tar éis an chogaidh. D’fhoilsigh seisean é i 1947.
Toisc an mhacántacht seo agus a cumas nádúrtha [[Scríbhneoir|scríbhneoireacht]]<nowiki/>a, tá na milliúin cóip den dialann díolta ar fud [[An Domhan|an domhain]] in iliomad teangacha. Bhí meas aici ar an [[litríocht]] agus scríobh sí ar [[11 Bealtaine]] [[1944]] gurbh í an mhian ba mhó a bhí aici ná bheith ina h[[iriseoir]] agus theastaigh uaithi lá éigin go bhfoilseofaí leabhar bunaithe ar an dialann agus go mbeadh aitheantas aici mar scríbhneoir.
Ó shin i leith, tá cáil dhomhanda ar Anne. Toisc an mhacántacht seo agus a cumas nádúrtha [[Scríbhneoir|scríbhneoireacht]]<nowiki/>a, tá na milliúin cóip den dialann díolta ar fud [[An Domhan|an domhain]] in iliomad teangacha.
 
Ó shincáil ichomh leith,maith ó cáil dhomhanda1960 ar Anne agus ó 1960an [[músaem]] atá san áras i Prinsengracht. Tá an dialann ar taispeáint ann. agus tagannTagann beagnach milliún cuairteoir in aghaidh na bliana go dtí an músaem.
Tharla seo toisc gur chumhdaigh Miep Gies an dialann ó Lúnasa 1944 agus gur thug sí d’Otto é tar éis an chogaidh. D’fhoilsigh seisean é i 1947.
[[Íomhá:BergenBelsen4.jpg|mion|Cuimhneachán, Bergen-Belsen]]
Ó shin i leith, tá cáil dhomhanda ar Anne agus ó 1960 [[músaem]] atá san áras i Prinsengracht. Tá an dialann ar taispeáint ann agus tagann beagnach milliún cuairteoir in aghaidh na bliana go dtí an músaem.
 
== Gaeilge ==