An difríocht idir athruithe ar: "Cearta daonna"
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Líne 1:
[[Íomhá:European Court of Human Rights Court room.jpg|mion| An Chúirt Eorpach um Chearta an Duine]]Tá a lán [[daoine]] ann a chreideann go bhfuil cearta ag daoine de thairbhe gur daoine iad;
== Dínit agus cearta ==
Go bunúsach, is cóir caitheamh le gach duine ar domhan le dínit.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.cogg.ie/teastas-soisearach/ossp/notai/coincheap-1-dinit-an-duine/dinit-an-duine-cearta/|teideal=Dinit an duine/ Cearta {{!}} COGG|language=ga-GA|dátarochtana=2020-04-21}}</ref> Tá dínit ag duine nuair a dhéantar freastal ar a riachtanais bhunúsacha. Is iad riachtanais bhunúsacha an duine ná [[uisce]], [[bia]], foscadh, sábháilteacht, cúram leighis agus [[oideachas]]. Mura ndéantar freastal ar riachtanais bhunúsacha seo an duine, saol crua atá i ndán dóibh.
Tá iarrachtaí déanta ag a lán [[sochaí|sochaithe]] chun cearta a thabhairt do gach [[duine]]. Uaireanta tá na cearta seo a dhearbhú mar chairt (liosta scríofa). Mar gheall ar na rudaí uafásacha a tharla le linn an [[Dara Cogadh Domhanda]], shocraigh a lán [[Tír|tíortha]] go mbeadh liosta nua de chearta an duine ann chun daoine a chosaint. Mar shampla, i [[1948]] d’fhoilsigh na [[Náisiúin Aontaithe]] [[Dearbhú Uilechoiteann Chearta an Duine]]. ▼
[[Íomhá:New Orleans - Whites Only - Maids in Uniform Accepted.jpg|mion|New Orleans]]
Shínigh a lán tíortha an dearbhú seo, a rá go ndéanfaidís a ndícheall chun na cearta seo a chosaint. Sa [[lá]] atá inniu ann tá an dearbhú sínithe ag an chuid is mó de thíortha an domhain.▼
▲
▲Mar shampla, i [[1948]] d’fhoilsigh na [[Náisiúin Aontaithe]] [[Dearbhú Uilechoiteann Chearta an Duine]]. Shínigh a lán tíortha an dearbhú seo, a rá go ndéanfaidís a ndícheall chun na cearta seo a chosaint. Sa [[lá]] atá inniu ann tá an dearbhú sínithe ag an chuid is mó de thíortha an domhain.
Tugtar cearta an duine orthu seo. Mar shampla
Line 10 ⟶ 13:
* an ceart le bheith beo (nach cead do dhuine nórialtas tú a mharú);
* an ceart le triail chothrom phoiblí (nach gcuirtear i bpríosún thú gan chúis mhaith)
*de cheart ag gach duine scíth agus [[caitheamh aimsire]] a fháil, [[pósadh]], náisiúntacht a bheith acu. a bheith i dteideal maoin. a bheith páirteach sa [[rialtas]], tearmann a fháil i dtír eile chun éalú ó ghéarleanúint, a dtuairim a nochtadh....
srl.
[[Íomhá:Wat Klang Wiang, Chiang Rai - 2017-06-27 (030).jpg|mion|Wat Klang Wiang, Chiang Rai]]
Line 26 ⟶ 31:
Aithnítear go hidirnáisiúnta, mar sin, go gcaithfear grúpaí áirithe a chosaint ar leithcheal agus go gcaithfear comhionannas deiseanna a chothú.
== Féach freisin ==
Measann go leor [[Fealsúnacht an dlí|fealsúna]] agus [[Stair an dlí|staraithe dlí]] nach féidir labhairt ar chearta an duine go dtí [[Nua-aimsearthacht|an lá inniu]] san Iarthar. Go dtí sin, níor fhág noirm an phobail, a cumadh i ndáil le hord an chosmais, níor fhag siad spás ar bith don duine mar indibhid uatha,<ref name="ai">{{cita web |apellido = Documento de Amnistía Internacional |nombre = basado en un texto de Leonardo Aravena |título = Una larga marcha hacia los derechos humanos |año = 1998 |url = http://www.es.amnesty.org/camps/camp50/decla.htm |fechaacceso = 27 de diciembre de 2007 en [[Internet Archive]] |urlarchivo = https://web.archive.org/web/20070523051846/http://www.es.amnesty.org/camps/camp50/decla.htm |fechaarchivo = 23 de mayo de 2007 }}</ref> measadh an dlí go príomha mar ord oibiachtúil na sochaí. Bhí an t-[[Srathú sóisialta|ordlathas sóisialta]] bunaithear an teaghlach, an uaisleacht nó na corparáidí gairmiúla nó saothair,<ref>{{cita libro|autor=Molas, Pere|capítulo=La estructura social de la Edad Moderna europea|título=Manual de Historia Moderna|año=1993|editorial=Barcelona: Ariel|isbn=84-344-6572-8}}, pág. 72</ref> a thugann le tuiscint nár cumadh aon chearta daonna mar sin, cumhachtaí chun rud a lorg no a éileamh. A mhalairt ar fad, an chumhacht go léir a thugtar don duine aonair a dhíorthaítear ó stádas dúbailte: stádas an duine laistigh den teaghlach agus stádas an teaghlaigh sin sa tsochaí. Lasmuigh den Stádas ní raibh aon chearta ann.<ref>{{cita libro|autor=Clavero, Bartolomé|título=derecho indígena y cultura constitucional en América|año=1994|editorial=México: siglo veintiuno editores|isbn=968-23-1946-3}}, págs. 8 y 12</ref>▼
* [[Dearbhú Uilechoiteann Chearta an Duine]]
==Naisc sheachtracha==▼
* [[Amnesty International]]
▲==Naisc sheachtracha==
* [[Amnesty International]] agus [http://www.cogg.ie/teastas-soisearach/ossp/notai/coincheap-2-ceart-agus-freagrachta/amnesty-international/ as Gaeilge anseo] (COGG),
<br />
==Stair==
Is féidir a rá go dtéann coincheap na gceart daonna féin siar go laethanta [[Réabhlóid na Fraince]], ar a laghad. Tar éis an méid daoine a fuair bás i rith an dara Cogadh Domhanda, bunaíodh Eagraíocht na Náisiún Aontaithe. Ba é an Dara Cogadh Domhanda a thug an spreagadh don Dearbhú nua, an [[Dearbhú Uilechoiteann Chearta an Duine|Dearbhú Uilechoiteann Chearta an Duine.]]
=== Stair ársa ===
{{Glanadh}}
▲Measann go leor [[Fealsúnacht
==Tagairtí==
| |||