An difríocht idir athruithe ar: "Christiaan Huygens"

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Líne 12:
{{glanadh}}Bhí '''Christiaan Huygens''' ([[14 Aibreán]], [[1629]] - [[8 Iúil]], [[1695]]) mar [[réalteolaí]] agus [[fisic]]eoir [[An Ísiltír|Ollanach]].
 
== Taighde ==
Rugadh é sa [[An Háig|Háig]]. Rinne sé staidéar ar an dlí in Ollscoil Leiden agus an Cóláiste Óráiste i mBreda, roimh staidéar ar an eolaíocht.
Bhí baint ag Huygens le forbairt an [[calcalas]] nua aimsirthe. Bhí a obair tábhachtach ó thaobh a aragóintí i bhfabhar tonnteoiric an t[[solas|solais]]. Sa bhliain [[1655]], d'fhionn sé gealach [[Satarn]], [[Titan]]. Fad is a bhí sé ag staidéar fáinní Saturn, sa bhliain [[1656]]. d'fhionn sé go raibh siad déanta de clocha.
 
Bhí baint ag Huygens le forbairt an [[calcalas]] nua aimsirthe. Bhí a obair tábhachtach ó thaobh a aragóintí i bhfabhar tonnteoiric an t[[solas|solais]]. Sa bhliain [[1655]], d'fhionn sé gealach [[Satarn]], [[Titan]]. Fad is a bhí sé ag staidéar fáinní Saturn, sa bhliain [[1656]]. d'fhionn sé go raibh siad déanta de clocha. Sa bhliain chéanna rinne sé staidéar ar agus sceitse de [[Réaltnéal Oiríon]]. Bhí a phictiúir foilsithe sa ''Systema Saturnium'' sa bhliain [[1659]]. Ag úsáid a teileascóp bhí sé in ann na réalt sa [[réaltnéal]] a aimsiú. (Glaodh an Réigiún Huygens ar an píosa is gile sa taobh istigh den réaltnéal). D'fhionn sé freisin cúpla reáltnéal eile (réaltaí dúbailte) .
 
D'fhoirmligh Huygens [[Dlíthe na gluaiseachta#An dara dlí|Dara Dlí Niútan]] i bhfoirm cearnach, níos déanaí rinne [[Isaac Newton]] ceartúcháin agus ath-fhoirmligh sé an dlí.
 
=== Ceapadóir ===
Bhí sé chairdiúil le [[Blaise Pascal]], agus eisean a thug spreagadh do Huyens a leabhair faoi teoiric dóchúlacht a fhoilsiú sa bhliain [[1657]].
Rinne Huygens obair freisin ar chloig níos cruinne, go háirithe ó thaobh loingseoireacht. Sa bhliain [[1658]] d'fhoilsigh sé leabhair faoi seo darbh ainm Horologium. Eisean a cheap an [[Chlog luascadánach]], a bhí an tábhachtach ó thaobh coimeád an t-am, agus staidéar ar an t-am.
 
== Saol ==
Rinne sé obair freisin ar chloig níos cruinne, go háirithe ó thaobh loingseoireacht. Sa bhliain [[1658]] d'fhoilsigh sé leabhair faoi seo darbh ainm Horologium. Eisean a cheap an [[Chlog luascadánach]], a bhí an tábhachtach ó thaobh coimeád an t-am, agus staidéar ar an t-am.
Rugadh éHuygens sa [[An Háig|Háig]]. Rinne sé staidéar ar an dlí in Ollscoil Leiden agus an Cóláiste Óráiste i mBreda, roimh staidéar ar an eolaíocht.
 
Bhí sé chairdiúil le [[Blaise Pascal]], agus eisean a thug spreagadh do Huyens a leabhair faoi teoiric dóchúlacht a fhoilsiú sa bhliain [[1657]].
 
Toghadh Huygens mar baill den Cumann ríoga sa bhliain [[1663]]. Sa bhliain [[1666]] bhog sé go [[Páras]] agus d'oibrigh sé sa Acadamh Eolaíochta na Fraince faoi pátrúnacht [[Laoiseach XIV na Fraince]]. Rinne sé níos mó staidéar ar an réalteolaíocht ag baint úsáid sa réadlann i bPáras. Sa bhliain [[1684]] d'fhoilsigh sé "Astroscopia Compendiaria" a rinne chuir síos ar a teileascóip nua gan feadáin .