An difríocht idir athruithe ar: "Páirtí Sóisialta agus Daonlathach an Lucht Oibre"
Content deleted Content added
mNo edit summary |
https://www.tearma.ie/q/SDLP/ chlib amháin: Removed redirect |
||
Líne 1:
{{Bosca Sonraí Páirtí Polaitíochta
|dath = #006B52
|ainm = Páirtí Sóisialta Daonlathach an Lucht Oibre
|lógó = [[Íomhá:SDLPlogo.png|173px]]
|ceannasaíocht = [[Colum Eastwood]]
|bunaithe = [[1970]]
|ceanncheathrú = 121 Bóthar Ormeau, [[Béal Feirste]]
|idéeolaíocht = [[Daonlathas sóisialta]], [[Náisiúnachas Éireannach]]
|cleamhnas = [[Idirnáisiúntán Sóisialach]]
|dathanna = [[Glas]], [[Dearg]], [[Buí]]
|suíocháin5 = {{Composition bar|12|90|hex={{Páirtí Sóisialta Daonlathach an Lucht Oibre/meta/color}}}}
|suíocháin6 = {{Composition bar|59|462|hex={{Páirtí Sóisialta Daonlathach an Lucht Oibre/meta/color}}}}
|suíocháin7 = {{Composition bar|0|3|hex={{Páirtí Sóisialta Daonlathach an Lucht Oibre/meta/color}}}}
|gréasáin = [http://www.sdlp.ie www.sdlp.ie]
}}
[[Páirtí polaitíochta|Páirtí]] [[Náisiúnachas in Éirinn|Náisiúnaíoch]] i d[[Tuaisceart Éireann]] is ea '''Páirtí Sóisialta Daonlathach an Lucht Oibre''' ('''PSDLO''') (as [[Béarla]], ''Social Democratic and Labour Party'', '''SDLP'''). Páirtí [[Daonlathas sóisialach|daonlathach sóisialach]] is ea é atá ina chomhalta den [[Idirnáisiúntán Sóisialach]]. Tá [[Colum Eastwood]] ina cheannaire ar an pháirtí faoi láthair.
Is é [[Ógra PSDLO]] an eagraíocht don aos óg.
Tá triúr [[Feisire Parlaiminte|Feisirí]] ag an pháirtí i d[[Teach na dTeachtaí]], agus tá seisear [[Comhalta Tionóil|Comhaltaí Tionóil]] déag acu i d[[Tionól Thuaisceart Éireann]].
Is iad an ceathrú páirtí is mó i dTuaisceart Éireann faoi láthair.
==Bunú agus luathstair==
Bunaíodh an páirtí i mí Lúnasa 1970, nuair a ghlac; seisear bhall de Pharlaimint Stormont agus Seanadóir amháin, iarbhaill den [[Páirtí Poblachtach an Lucht Oibre|Pháirtí Poblachtach an Lucht Oibre]] (páirtí a bhí ceangailte le Pháirtí Lucht Oibre na hÉireann), na [[Daonlathaigh Náisiúnaíocha]] (PDN, páirtí beag náisiúnaíoch a díscaoileadh é féin i ndiaidh an SDLP a bheith bunaithe), náisiúnaithe aonair, iarbhaill den Pháirtí Náisiúnach (Tuaisceart Éireann) agus baill de Pháirtí an Lucht Oibre Thuaisceart Éireann, ballraíocht sa phairtaí nua chruthaithe.
Ar dtús, dhiúltaigh an SDLP polasaí an Pháirtí Náisiúnaigh ( sé sin 'neamhfhreastalachas') agus rinne sé iarracht troid ar son chearta sibhialta laistigh den chóras reatha i Stormont. Mar sin féin, tháinig an SDLP go tapa ar an tuairim go raibh Stormont do leasuithe, agus tharraing sé siar as a bheith rannpháirtíocht sa pharlaimint.
I ndiaidh Pharlaimint Thuaisceart Éireann a bheith cealaithe, tháinig an SDLP chun cinn mar an dara pháirtí is mó, agus an páirtí is mó sa phobail náisiúnaigh, sna toghcháin don Tionól nua san Tuaisceart a bunaíodh sa bhliain 1973: Bhuaigh an páirtí 19 as 75 suíochán. Ba é an SDLP ceann de na páirtithe ghlac páirt sna caibidlíocht sin a bhí mar thoradh ar shíniú Chomhaontú Sunningdale, agus ina dhiaidh sin bunaíodh an [[Feidhmeannas Comhroinnte Cumhachta (Tionól Thuaisceart Éireann 1974)|fheidhmeannas comhroinnte cumhachta]] i mí Eanáir 1974. Ghlac Gerry Fitt, ceannaire pháirtí an SDLP, oifige mar Leas Phríomhfheidhmeannach, san rialtas taobh le Pháirtí Aontachtach Uladh (faoi stiúir Brian Faulkner) agus [[Páirtí Comhghuaillíochta Thuaisceart Éireann|Páirtí na Comhghuaillíochta]]. Bhí an Tionól agus an Feidhmeannas gearrshaolach, áfach, agus thuit sé tar éis cheithre mhí mar gheall ar an fhreasúra leanúnach laistigh den phobal aontachtach a chuir ina aghaidh an chomhaontaith, agus bhí níor shuí an páirtí sa rialtas arís go ceann 25 bliain ina dhiaidh sin.
Ba é an SDLP an páirtí náisiúnaíoch ba mhó sa réigiún roimh [[olltoghchán]] [[Westminster|náisiúnta]] na bliana 2003. Ba iad ba mhó a bhí ag caint thar cionn an phobail Náisiúnaigh faoin am ar tháinig [[Comhaontú Bhéal Feirste]] chun saoil.
==Aidhmeanna==
Tá díospóireacht ann faoi cad a bhí ar intinn ag bunaitheoirí an pháirtí, roinnt ag maíomh anois go raibh sí mar aidhm gluaiseacht pholaitiúil a bhunú i gcomhair náisiúnaithe bunreachtúla a bhí i gcoinne fheachtas paraimíleata na nÓglach Sealadach ( nó an tIRA) a aontú, agus ar mhian leo feachtas chun cearta sibhialta do Chaitlicigh agus Éire Aontaithe a bhaint amach, tré mhodhanna síochánta bhunreachtúla. Mar sin féin, áitíonn daoine eile, mar a thugann an t-ainm le fios, go raibh an bhéim ar dtús ar pháirtí sóisialta-daonlathach, seachas ar pháirtí náisiúnach a chur ar bun. Lean an díospóireacht seo idir daonlathas sóisialta agus náisiúnachas ar feadh an chéad deich mbliana de shaol an pháirtí. Níos déanaí ar aghaidh, mhaífeadh bunaitheoir agus céad cheannaire an pháirtí Gerry Fitt - a bhí roimhe sin ina iar-cheannaire ar 'Phairtí Poblachtach an Lucht Oibre', páirtí a bhí go follasach sóisialach - gurb é cinneadh an pháirtí 'Comhairle na hÉireann' a éileamh mar chuid de Chomhaontú Sunningdale, a léirigh cathain go díreach ar ghlac an páirtí clár oibre soiléir náisiúnach. D'fhágfadh sé an pairtí ina dhiaidh sin, sa bhliain 1979, ag rá nach raibh sé a thuilleadh mar an pháirtí a bhí i gceist aige ón tús.
[[File:Colum Eastwood MLA.JPG|thumb|right|Colum Eastwood FP, Ceannaire an Pháirtí (ó 2015 ar aghaidh)]]
== Ceannairí ==
* [[Gerry Fitt]] (1973–1979)
* [[John Hume]] (1979–2001)
* [[Mark Durkan]] (2001–2010)
* [[Margaret Ritchie]] (2010–2011)
* [[Alasdair McDonnell]] (2011–2015)
* [[Colum Eastwood]] (2015 ar aghaidh)
==Leas-Cheannairí==
*[[John Hume]] (1970–1979)
*[[Seamus Mallon]] (1979–2001)
*[[Bríd Rodgers]] (2001–2004)
*[[Alasdair McDonnell]] (2004–2010)
*[[Patsy McGlone]] (2010–2011)
*[[Dolores Kelly]] (2011–2015)
*[[Fearghal McKinney]] (2015–2016)
*[[Nichola Mallon]] (2015 ar aghaidh)
==Feisire Parlaiminte (FP) ==
* [[Colum Eastwood]] - [[An Feabhal (Toghlach do Pharlaimint na Ríochta Aontaithe)]]
* [[Claire Hanna]] - [[Béal Feirste Theas (Toghlach do Pharlaimint na Ríochta Aontaithe)]]
== Comhaltaí den Tionól Reachtach (CTR)==
{| class="wikitable"
|-
! Comhalta den Tionól Reachtach
! Toghlach
! Notaí
|-
| [[Pat Catney]]
| [[Gleann an Lagáin (toghlach Tionói)|Gleann an Lagáin]]
| Urlabhraí ar Choireacht
|-
| [[Sinead Bradley]]
| [[An Dún Theas (toghlach Tionói)|An Dún Theas]]
| Urlabhraí ar Gheilleagar
|-
| [[Mark H. Durkan]]
| [[An Feabhal (toghlach Tionói)|An Feabhal]]
| Urlabhraí ar Shláinte
|-
| [[Colum Eastwood]]
| [[An Feabhal (toghlach Tionói)|An Feabhal]]
| Ceannaire páirtí (ó 2015)
|-
| [[Claire Hanna (politician)|Claire Hanna]]
| [[Béal Feirste Theas (toghlach Tionói)|Béal Feirste Theas]]
| Urlabhraí ar Airgeadas
|-
| [[Nichola Mallon]]
| [[Béal Feirste Thuaidh (toghlach Tionói)|Béal Feirste Thuaidh]]
| Leas-Cheannair (ó 2017), Urlabhraí ar Phobail
|-
| [[Daniel McCrossan]]
| [[Tír Eoghain Thiar (toghlach Tionóil) | Tír Eoghain Thiar]]
| Urlabhraí ar Bhonneagar
|-
| [[Patsy McGlone]]
| [[Ulaidh Láir (toghlach Tionóil)|Ulaidh Láir]]
| Urlabhraí ar an nGeilleagar, Leas-Cheannaire (2010-2011)
|-
| [[Colin McGrath]]
| [[An Dún Theas (toghlach Tionói)|An Dún Theas]]
| Urlabhraí ar Oideachas
|-
| [[Justin McNulty]]
| [[Iúr Cinn Trá agus Ard Mhacha (toghlach Tionói)|Iúr Cinn Trá agus Ard Mhacha]]
|
|-
| [[Dolores Kelly]]
| [[An Bhanna Uachtarach(toghlach Tionóil)|An Bhanna Uachtarach]]
| Urlabhraí ar Oifig na Feidhmeannaigh
|-
| [[John Dallat]]
| [[Doire Thoir (toghlach Tionói)|Doire Thoir)]]
|
|}
== Feidhmíocht Toghcháin ==
Ba é an PSDLO an páirtí náisiúnach ia mó i dTuaisceart Éireann ó aimsir a bhunaithe go dtí tús an 21ú haois. Sa bhliain 1998, d'éirigh sé ina pháirtí is mó ar an iomlán ó thaobh vótaí faighte, an chéad uair (go dtí seo) a bhain páirtí náisiúnach é seo amach. Bhuaigh [[Sinn Féin]] níos mó suíocháin agus vótaí ná an PSDLO don chéad uair sa bhliain 2001 san Olltoghchán do Pharlaimint na Ríochta Aontaithe agus sa bhliain 2003 san toghchán do [[Tionól Thuaisceart Éireann|Thionól Thuaisceart Éireann]]
Thosaigh an páirtí ag dul ar gcúl sna toghcháin nuair a scor [[John Hume]]. Níor sheas Hume sa bhliain 2004 sa toghchan do Pharlaimint na hEorpa agus theip ar an PSDLO an suíochán a choinneáil a bhí ag Hume ón bhliain 1979.
Bíonn roinnt den tuairim go bhfuil an PSDLO i dtús báire ina pháirtí ar son leasa na gCaitliceach meánaicme, le vótálaithe comhchruinnithe i gceantair thuaithe agus sna haicmí gairmiúla, seachas ina fheithicil ar son náisiúnachais na hÉireann. Diúltaíonn an PSDLO an argóint seo, ag cur in iúl go bhfuil a gcuid tacaíochta láidir i n[[Doire]] agus a mbua i n[[Béal Feirste Theas (Toghlach do Pharlaimint na Ríochta Aontaithe)|Deisceart Bhéal Feirste]] sa toghchán 2005. Ina theannta sin, sa tréimhse roimh an olltoghchán do Pharlaimint na Ríochta Aontaithe 2005, d'fhoilsigh siad cáipéis ina leagadh amach a bpleananna d'Éire aontaithe.
[[Image:Northern Ireland election seats 1997-2015.svg|800px]]
[[Catagóir:Páirtithe polaitíochta na Ríochta Aontaithe]]
[[Catagóir:Polaitíocht na Ríochta Aontaithe]]
[[Catagóir:Páirtithe polaitíochta i dTuaisceart Éireann]]
[[Catagóir:Páirtithe polaitíochta a bhunaíodh sa bhliain 1970]]
| |||