Vicipéid

An difríocht idir athruithe ar: "Trádáil sclábhaithe an Atlantaigh"

Browse history interactively
← Gabh chuig an difear roimhe seoAn chéad dhifear eile →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Chaco (plé | dréachtaí)
28,889 edits
No edit summary
Konli17 (plé | dréachtaí)
218 edits
No edit summary
Líne 1:
[[Íomhá:Slaveshipposter (cropped).jpg|deas|250px|thumb|TrádáilImlíne sclábhaithear long sclábhaíochta na Breataine (an Atlantaigh''Brookes'', 1788)]]
MarIs chuidéard dea thrádáilbhí i gceist le trádáil sclábhaithe an [[Atlantach|Atlantaigh]], nótrádáil de thrádáilsclábhaíochta trasatlantach, nanó trádáil sclábhaithe bhíEuro-Mheiriceá ná daoine sclábhachaAfracacha sansclábhaithe Afraicéagsúla aga iompar trádálaithe sclábhaithe, go príomha[[Meiriceá]] iden Meiriceáchuid is mó. D'úsáid trádáil na sclábhaithe go rialta an bealach trádála triantánaítriantánach agus a Meán-Mheán Pasáiste go rialta, agus bhí sé ann ón [[16ú haois|16ú]] go dtí an [[19ú haois]]. BhíBa iad formhór mór na ndaoine a sclábhaíodh agus a iompraíodh sai trádáildtrádáil thráistreachna trasatlantachsclábhaithe inatrasatlantacha ndaoinená daoine ó Lár agus Iarthar na hAfraiceh[[Afraic]]e, a bhí díolta ag Afracaigh ThiarAfracánaigh eile in Iarthar na hAfraice, nó ag "prionsaí ceannaíochta" leath-Eorpacha le trádálaithe sclábhaithe [[Iarthar na hEorpa]] (agus líon beag á ngabháilghabháil go díreach ag na trádálaithe sclábhaithe ar an gcóstai ruathair cósta), a thug go Meiriceá iad.<ref>{{cite web|title=Implications of the slave trade for African societies|url=https://www.bbc.co.uk/bitesize/guides/zxt3gk7/revision/7|publisher=[[BBC]]|access-date=12 June 2020|location=[[London]]}}</ref><ref>{{cite web|title=The capture and sale of slaves|url=http://www.liverpoolmuseums.org.uk/ism/slavery/africa/capture_sale.aspx|publisher=[[International Slavery Museum]]|access-date=14 October 2015|location=[[Liverpool]]}}</ref> Seachas na [[Portaingéil]]e, de ghnáth níor ghlac trádálaithe sclábhaithe Eorpacha páirt sna ruathair toisc go Meiriceáraibh ionchas saoil na nEorpach san Afraic fho-[[An Sahára|Shahárach]] níos lú ná bliain amháin le linn thréimhse thrádáil na sclábhaithe (a bhí ann sular forbraíodh cuinín mar chóireáil do maláire).<ref name="Sowell 2005 p. 121">{{cite book|last1=Sowell|first1=Thomas|author-link1=ThomasSowell|title=Black Rednecks and White Liberals|chapter=The Real History of Slavery|publisher=[1[Encounter Books]]|place=New York|page=[https://archive.org/details/blackredneckswhi00thom/page/121 121]|isbn=978-1594030864|year=2005|title-link=Black Rednecks and White Liberals}}</ref> Bhí geilleagair an Atlantaigh Theas agus an [[Mhuir Chairib]] ag brath go háirithe ar shaothar daorchun siúcra a sholáthartháirgeadh chun barraagus tráchtearraí aeile. tháirgeadh,Mheas earraína agusstáit éadaísin ain dhíolIarthar lena díolhEorpa sango Eoraip. Bhíraibh sé seo ríthábhachtach dogo thíortharaibh Iarthar na hEorpa a bhísiad, agi deireadhndeireadh naan [[17ú haoisehaois|17ú]] agus nasan [[18ú aoisehaois]], ag dultaisteal i mbun alena chéile chun impireachtaí thar lear a chruthú.<ref [2]name="Mannix 1962 Introduction-1–5">{{cite book|last=Mannix|first=Daniel|title=Black Cargoes|url=https://archive.org/details/blackcargoeshist00mann|url-access=registration|year=1962|publisher=The Viking Press|pages=Introduction–1–5}}</ref>
 
Ba iad na Portaingéalaigh, sa 16ú haois, an chéad duine a ghlac páirt i dtrádáil sclábhaithe an Atlantaigh. Sa bhliain 1526, chríochnaigh siad an chéad aistear sclábhaithe trasatlantach chun na [[Brasaíl]]e, agus lean Eorpaigh eile go luath.<ref>{{Cite web|title = Shipwreck Shines Light on Historic Shift in Slave Trade|url = http://news.nationalgeographic.com/2015/06/150605-shipwreck-slave-trade-south-africa-18th-century-brazil|publisher = National Geographic Society|access-date = June 8, 2015|first = Greta|last = Weber|date = June 5, 2015}}</ref> Mheas úinéirí loinge na sclábhaithe mar lasta le hiompar go Meiriceá chomh tapa agus chomh saor agus ab fhéidir, go ndíolfaí iad chun obair ar phlandálacha [[caife]], [[tobac]], [[cócó]], [[siúcra]], agus [[Cadás|cadáis]], mianaigh [[Ór|óir]] agus [[Airgead|airgid]], páirceanna [[rís]]e, an tionscal na tógála, ag gearradh adhmaid do longa, mar shaothar oilte, agus mar sheirbhísigh intíre.<ref name="Mannix 1962 Introduction-1–5"/> Rangaíodh na chéad Afracacha a fuadaíodh chuig na coilíneachtaí [[Sasana]]cha mar sheirbhísigh faoi dhíon, agus seasamh dlíthiúil cosúil leo mar oibrithe conradh-bhunaithe ag teacht ón m[[Breatain]] ó [[Éirinn]].<ref>https://www.historyireland.com/18th-19th-century-history/18th-19th-century-social-perspectives/the-irish-in-the-anglo-caribbean-servants-or-slaves/</ref> Faoi lár an 17ú haois, áfach, bhí an sclábhaíocht cruaite mar chaste ciníoch, agus sclábhaithe Afracacha agus a sliocht sa todhchaí ina maoin dá n-úinéirí go dlíthiúil, toisc gur sclábhaithe iad leanaí a rugadh do mháithreacha sclábhaithe freisin (''partus sequitur ventrem''). Mar mhaoin, measadh gur earraí nó aonaid saothair iad na daoine, agus díoladh iad ag margaí le hearraí agus seirbhísí eile.
 
Ba iad na [[Portaingéalaigh]], na [[Sasanaigh]], na [[Spáinnigh]], na [[Francaigh]], na [[Dúitsigh]] agus na [[Danair]] príomh-náisiúin trádála sclábhaithe an Atlantaigh, de réir méid trádála. Bhí seach-chuairteanna bunaithe ag cuid acu ar chósta na hAfraice áit ar cheannaigh siad sclábhaithe ó cheannairí áitiúla na hAfraice.<ref>Klein, Herbert S., and Jacob Klein. ''The Atlantic Slave Trade''. Cambridge University Press, 1999, pp. 103–139.</ref> Rinne fachtóir bainistíocht ar na sclábhaithe seo, a bunaíodh ar an gcósta nó gar dó chun loingseoireacht sclábhaithe chuig an Domhan Nua a bhrostú. Cuireadh sclábhaithe i bpríosún i monarcha agus iad ag fanacht ar loingsiú. Is iad na meastacháin reatha gur seoladh thart ar 12 milliún go 12.8 milliún Afracach trasna an Atlantaigh thar thréimhse 400 bliain.<ref>[[Ronald Segal]], ''The Black Diaspora: Five Centuries of the Black Experience Outside Africa'' (New York: Farrar, Straus and Giroux, 1995), {{ISBN|0-374-11396-3}}, p. 4. "It is now estimated that 11,863,000 slaves were shipped across the Atlantic." (Note in original: Paul E. Lovejoy, "The Impact of the Atlantic Slave Trade on Africa: A Review of the Literature", in ''Journal of African History'' 30 (1989), p. 368.)</ref> Bhí an líon a cheannaigh na trádálaithe i bhfad níos airde, toisc go raibh ráta báis ard ag an sliocht thart ar 1.2–2.4 milliún ag fáil bháis le linn an turais agus na milliúin eile i gcampaí séasúir sa Mhuir Chairib tar éis dóibh an Domhan Nua a bhaint amach. Fuair ​​na milliúin daoine bás freisin mar thoradh ar ruathair sclábhaithe, cogaí, agus le linn iompair chuig an gcósta le díol le trádálaithe sclábhaithe Eorpacha.<ref name="online at pp. 119–120">Patrick Manning, "The Slave Trade: The Formal Demographics of a Global System" in Joseph E. Inikori and Stanley L. Engerman (eds), ''The Atlantic Slave Trade: Effects on Economies, Societies and Peoples in Africa, the Americas, and Europe'' (Duke University Press, 1992), pp. 117–44, [https://books.google.com/books?id=abvkqNGSTZ0C&pg=PA119 online at pp. 119–120.]</ref><ref name="ReferenceA">Stannard, David. ''American Holocaust''. Oxford University Press, 1993.</ref><ref>Eltis, David and Richardson, David, "The Numbers Game". In: Northrup, David: ''The Atlantic Slave Trade'', 2nd edn, Houghton Mifflin Co., 2002, p. 95.</ref><ref>Basil Davidson. ''The African Slave Trade''.</ref> Ag tús an 19ú haois, ghníomhaigh rialtais éagsúla chun an trádáil a thoirmeasc, cé gur tharla smuigleáil neamhdhleathach fós. Go luath sa 21ú haois, d’eisigh roinnt rialtais leithscéal as trádáil na sclábhaithe trasatlantacha.
 
[[Íomhá:Slave Auction Ad.jpg|200px|deas|mion|Atáirgeadh bille láimhe a fhógraíonn ceant sclábhaithe, i [[Charleston, Carolina Theas]], 1769.]]
 
==Tagairtí==
{{reflist}}
 
{{síol}}
{{DEFAULTSORT:Tradail sclabhaithe an Atlantaigh}}
[[Catagóir:An Nua-Aois Luath]]
[[Catagóir:An tAigéan Atlantach]]
[[Catagóir:Ciníochas]]
[[Catagóir:Sclábhaíocht]]
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/wiki/Trádáil_sclábhaithe_an_Atlantaigh"