An difríocht idir athruithe ar: "Dlí Avogadro"
Content deleted Content added
mNo edit summary |
mNo edit summary |
||
Líne 1:
[[File:Amadeo Avogadro.png|right|thumb|[[Amedeo Avogadro]]]]
Is éard is '''Dlí Avogadro''' ann (dá ngairtear uaireanta '''
▲"I gcás maise ar leith de [[Gás idéalach|ghás idéalach]], bíonn toirt agus méid (móil) an gháis comhréireach go díreach, má tá an [[teocht]] agus an [[brú]] tairiseach".
</blockquote>
Ainmnítear an dlí i ndiaidh [[Amedeo Avogadro]] a thug an hipitéis, in 1812, go bhfuil an líon céanna móilíní i dhá shampla áirithe de ghás idéalach, den toirt chéanna agus ag an teocht agus an brú céanna. Mar shampla, tá an líon céanna móilíní i méideanna comhionanna de hidrigin mhóilíneach agus nítrigin nuair a bhíonn siad ag an teocht agus an brú céanna, agus leanann siad iompraíocht an [[Gás idéalach|gháis idéalaigh]]. Go praiticiúil, léiríonn fíorgháis dialltaí beaga ón iompar idéalach agus ní sheasannch an dlí ach a bheag nó a mhór, ach is garmheastachán úsáideach é fós d’eolaithe.
==Sainmhíniú matamaiticiúil==
Is féidir an dlí a scríobh mar:
:<math>V \propto n\,</math>
nó
:<math>\frac{V}{n}=k</math>
i gcás gurb é
:''V'' [[toirt]] an gháis;
:''n'' [[méid shubstaint]] an gháis (arna thomhas i [[Mól| móil]]);
:''k'' [[Tairiseach (matamaitic)|tairiseach]] le haghaidh teocht agus brú ar leith.
Déantar cur síos sa dlí seo, faoin riocht céanna teochta agus brú, go bhfuil an líon céanna móilíní i méideanna comhionanna de gach gás. Chun an tsubstaint chéanna a chur i gcomparáid faoi dhá shraith coinníollacha éagsúla, is féidir cur síos úsáideach a dhéanamh ar an dhlí mar seo a leanas:
:<math>\frac{V_1}{n_1} = \frac{V_2}{n_2}</math>
Taispeánann an chothromóid, de réir mar a mhéadaíonn líon na mól gáis, go méadaíonn méid an gháis i gcomhréir freisin. Ar an gcaoi chéanna, má laghdaítear líon na mól gáis, ansin laghdaíonn an toirt freisin. Dá bhrí sin, tá líon na móilíní nó na n-adamh i méid sonrach de ghás idéalach neamhspleách ar a méid nó ar [[mhais mholarach]] an gháis.
=== Díorthú ón dlí gáis idéalach ===
Leanann díorthú dhlí Avogadro go díreach ó [[dlí an gháis idéalaigh|dhlí an gháis idéalaigh]], .i.
: <math> PV = nRT </math>,
i gcás gurb é '' R '' an [[gástairiseach]], is é '' T '' an [[teocht theirmidinimiciúil| teocht i gCeilbhiní]], agus is é '' P '' an brú (i [[Pascal (aonad) | bpascail]]).
Ag réiteach do '' V / n '', faighimid mar sin
: <math> \ frac {V} {n} = \ frac {RT} {P} </math>.
Déan comparáid idir sin agus
: <math> k = \ frac {RT} {P} </math>
atá tairiseach do bhrú seasta agus teocht sheasta.
Is féidir foirmliú coibhéiseach den ghásdhlí idéalach a scríobh trí úsáide a bhaint as [[tairiseach Boltzmann]] '' k '' <sub> B </sub>, mar
: <math> PV = Nk _ {\ rm B} T </math>,
i gcás gurb é '' N '' líon na gcáithníní sa ghás, agus go bhfuil an cóimheas '' R '' thar '' k '' <sub> B </sub> cothrom leis an [[tairiseach Avogadro]].
San fhoirm seo, i gcás gur tairiseach é '' V '' / '' N '' tá
: <math> \ frac {V} {N} = k '= \ frac {k _ {\ text {B}} T} {P} </math>.
Má ghlactar le ''T'' agus ''P'' ag [[teocht agus brú caighdeánach]] (TBC), ansin tá ''k''′ = 1/''n''<sub>0</sub>, áit a bhfuil ''n''<sub>0</sub> an [[tairiseach Loschmidt]].
| |||