An difríocht idir athruithe ar: "Feidhmghrúpa"
Content deleted Content added
m Róbat: Athruithe cosmaideacha |
No edit summary |
||
Líne 1:
[[File:Benzyl acetate - functional groups and moieties.svg|mion|150px|
Tá feidhmghrúpa eistear (dath dearg) ag [[Aicéatáit bheinsile]], malartaí aicéitile (ciorclaithe dúghlas) agus malartaí ocsaibheinsile (ciorclaithe bánbhuí ). Is féidir rannáin eile a dhéanamh.]] Sa [[An Cheimic Orgánach|cheimic orgánach]], is éard is '''feidhmghrúpa''' ann ná [[Páirt (ceimic)|páirt]] nó malartaí laistigh de [[móilín|mhóilín]] a mbíonn [[Imoibriú ceimiceach|imoibrithe]] sainiúla aige. Mar shampla, bíonn an hiodrocsailghrúpa ( -OH) sainiúil do na halcóil, agus an t-aimíneaghrúpa (-NH<sub>2</sub>) sainiúil do na haimíní. Rachaidh an feidhmghrúpa céanna faoin imoibriú ceimiceach céanna nó a mhacasamhail, beag beann ar mhéid an mhóilín ar cuid de.<ref>[[Compendium of Chemical Terminology]] (IUPAC "Gold Book") [http://goldbook.iupac.org/html/F/F02555.html Feidhmghrúpa]</ref>Ligeann sé seo tuartha córasach ar imoibrithe ceimiceacha agus iompar comhdhúile ceimiceacha agus dearadh sintéisí ceimiceacha. Ina theannta sin, is féidir le feidhmghrúpaí eile [[Imoibríocht (ceimic)|imoibríocht]] feidhmghrúpa a hathrú. I [[sintéis cheimiceach]], tá [[Anailís ais-shintéiseach|idirthiontú feidhmghrúpa]] ar cheann de na cineálacha bunúsacha claochlaithe.
===Hidreacarbóin ===
Is féidir le hadaimh charbóin naisc chomhfhiúsacha láidre a fhoirmiú le hadaimh eile carbóin, rud a chruthaíonn slabhraí agus fáinní adamh carbóin ar a dtugtar an cnámharlach carbóin. Is féidir leis an charbón naisc shingile, naisc dhúbailte agus naisc threasacha a fhoirmiú leis féin. Bíonn hidrigin nasctha le hadaimh charbóin fosta sa chnámharlach seo agus tugtar hidreacarbón ar an chomhdhúil a dhéantar, rud a chiallaíonn nach bhfuil ann ach carbón agus hidrigin.
Is aicme de mhóilín iad hidreacarbóin a shainmhíníonn grúpaí feidhmiúla ar a dtugtar hidreacarbyl nach bhfuil iontu ach carbón agus hidrigin, ach a athraíonn ó thaobh líon agus ord na mbannaí dúbailte. Tá cineál (agus scóip) imoibríochta difriúil ag gach ceann acu.). Na comhdhúile
a bhíonn ann dá thoradh seo, is gnách leo bheith níos imoibríche ná an hidreacarbón bunúsach. Tugtar feidhmghrúpaí ar ghrúpaí dá leithéid agus
is iad na grúpaí seo a chinneann imoibriúcháin cheimiceacha an mhóilín. Lena rá ar dhóigh eile, tá an cheimic a bhaineann le comhdhúil orgánach
á cinneadh ag a feidhmghrúpa agus is é an feidhmghrúpa an grúpa imoibríoch taobh istigh de chomhdhúil.
{| class="wikitable" style="background: #ffffff; text-align: center;width:550px"
|-
! [[Aicmiú ceimiceach]]
! Grúpa
! Foirmle
! Foirmle struchtúrach
! Réimír
! Iarmhír
! Sampla
|-
| [[Alkane]] ||[[Alkyl]]
| R(CH<sub>2</sub>)<sub>n</sub>H
| [[File:Alkyl-(general)-skeletal.svg|75px|Alkyl]]
| alkyl- || -ane
| [[File:Ethan Keilstrich.svg|135x135px]]<br>[[Ethane]]
|-
| [[Alkene]] || [[Alkene|Alkenyl]]
| R<sub>2</sub>C=CR<sub>2</sub>
| [[File:Alkene-2D-skeletal.svg|75px|Alkene]]
| alkenyl- || -ene
| [[File:Ethylene.svg|75px|ethylene]]<br>[[Ethylene]]<br>''(Ethene)''
|-
| [[Alkyne]] || [[Alkyne|Alkynyl]]
| RC≡CR'
| <chem>R-C#C-R'</chem>
| alkynyl- || -yne
| <chem>H-C#C-H</chem><br>[[Acetylene]]<br>''(Ethyne)''
|-
|-
| [[Benzene|Benzene derivative]]
| [[Phenyl]]
| RC<sub>6</sub>H<sub>5</sub><br>RPh
| [[File:Phenyl-group.svg|75px|Phenyl]]
| phenyl- || -benzene
| [[File:Cumene-skeletal.svg|75px]]<br>[[Cumene]]<br>''(Isopropylbenzene)''
|-
|}
== Tagirtí ==
{{Fréamh an Eolais}}
| |||