Mícheál Ó hÓgáin (ropaire)

Ropaire nó treallchogaí ba ea Mícheál “an Chapaill” Ó hÓgáin sa dara chuid den 17ú haois. Rugadh é i bparóiste Dhún Bleisce i mbarúntacht Phobal Bhriain i gContae Luimnigh. Seans go raibh sé ina shuí go te ann sular éirigh sé amach.

Bhí sé ina threoraí ag Pádraig Sáirséal agus ag 500 saighdiúir Seacabaíteach nuair a shéid siad gléasra léigir Liam Oráiste san aer i mBaile an Fhaoitigh in 1690. Dúirt duine a bhí ann gurbh é an tÓgánach féin a las an t-aidhnín.

Lean an cogadh go dtí go ndearnadh Conradh Luimnigh i Mí Dheireadh Fómhair 1691, ach lean an tÓgánach air ag troid ar feadh sé mhí. D’fhág sé Éire i ndeireadh an Earraigh in 1692 nuair a d’imigh an chuid deiridh de na Géanna Fiáine.

Chuir sé síos sa Fhrainc, áit a ndearnadh ginearál de. Ba den uasaicme an chuid ba mhó d’oifigigh na Fraince ag an am, agus bheadh air a chruthú gur bhain sé le huaisle na hÉireann.

B’éigean dó an Fhrainc a fhágáil in 1706 agus oifigeach eile maraithe aige i gcomhrac aonair, agus bhain sé an Phortaingéil amach, áit ar lean sé air ina shaighdiúir. I ndeireadh a réime bhí céim ard aige. I Mí Bhealtaine 1712 bhí sé páirteach sa bhua mór a fuair Arm na Portaingéile ar na Spáinnigh i gcath Campo Maior. Fuair sé bás sa Phortaingéil agus tá a sliocht ann fós.