Añjela Duval

B'fhile Briotánach í Añjela Duval (3 Aibreán 1905 - 7 Samhain 1981). Léiríonn a cuid dánta grá cinnte don dúlra, fearg faoi mheath na Briotáinise, agus an greann atá aici.

Añjela Duval

Ainm sa teanga dhúchais	(fr) Añjela Duval (breton)
Beathaisnéis
Breith	(fr) Marie Angèle Duval 3 Aibreán 1905 Le Vieux-Marché, An Fhrainc
Bás	7 Samhain 1981 76 bliana d'aois Lannion, An Fhrainc
Áit adhlactha	cimetière de Plouaret (fr)
Gníomhaíocht
Gairm	file, scríbhneoir, polaiteoir áitiúil
Teangacha	An Fhraincis agus An Bhriotáinis
Saothar
Suíomh a chartlainne	médiathèque Alain-Gouriou (fr) , bunachar

Rugadh í in Ar C’houerc’had (Vieux-Marché), in aice le Plouared Aodoù-an-Arvor agus fuair sí bás i Lannuon, Aodoù-an-Arvor.

Ba í an t-aon iníon í de theaghlach feirmeoireachta (d’éag na daoine eile go hóg), agus ghlac sí seilbh ar an bhfeirm tar éis dá tuismitheoirí bás a fháil (a hathair 1941, a máthair 1951). Chaill sí a deirfiúr níos sine Maia (a fuair bás in aois a deich, ach fanann sí i roinnt dánta) agus a deartháir Charles bás sular rugadh í. Ar feadh na mblianta bhí sí ina haonar, agus d'fhan sí singil mar "an hini a garen. Ne gare ket pezh a garan" (An té is breá liom. Níl grá aige do na rudaí is breá liom) - mar gur iarr a ''fiancé'', mairnéalach a lean í 1924-1926, uirthi an Bhriotáin a fhágáil.

Ba fheirmeoir bocht simplí í a scríobh a cuid dánta tar éis lá crua oibre sna páirceanna i leabhar nótaí scoile ina teach beag i mbaile Traoñ an Dour. D’fhoghlaim sí a cuid caiticeasma Briotáinise a léamh ó aois an-óg, ach níor thosaigh sí ag scríobh go dtí na 1960idí. Chuaigh sí ar scoil ó aois a hocht go dtí a dó dhéag faoi chúram mná rialta, ach tar éis di galar cnáimhe a fhulaingt chuaigh sí chuig cúrsaí comhfhreagrais do mhná óga as ceantair thuaithe. Mar sin, láimhseáil sí teanga na Fraince maith go leor. Tháinig sí faoi thionchar na n-irisí Briotáinise ar nós Ar Bed Keltiek, iris a chuir Roparz Hemon, duine de phríomhscríbhneoirí na Breataine Bige in eagar. Maítear freisin gurbh é an tAthair Marsel Klerg, stiúrthóir na hirise Caitlicí Barr-heol, a spreag a cuid dánta a fhoilsiú. Scríobh Gilles Servat, amhránaí clúiteach Briotánach a d’fhoghlaim Briotáinis uaithi, amhrán fúithi darbh ainm Traoñ an Dour. Deir sé go dtuigeann sé Briotáinis ach nach labhraíonn sé í, d’fhreagair Anjela Duval: “cosúil le mo mhadra. . ." . Tháinig sí chun suntais i saol na Fraince ar an gclár teilifíse André Voisin Les Conteurs i 1971. Foilsíodh a saothair críochnaithe, Oberenn glok, sa bhliain 2000 (fuair sí bás sa bhliain 1981). Díoladh os cionn 1000 cóip agus athfhoilsíodh iad i 2005 ar chomóradh céad bliain a bhreithe. Sa bhliain 2011 bhí airgead bailithe ag an gcumann Anjela-Duval chun dealbh eibhir a chur suas di san Place du Vieux-Marché.

Obair sa Bhriotáinis

• ''Kan an douar'', 1973 (Amhrán na Cruinne), Al Liamm, Brest
• ‘Traoñ an Dour’’ 1982 (cnuasach iarbháis), Al Liamm,
• "Tad-kozh Roperz-Huon 1822-1902" (Tadcu Roperz Huon), 1982, 1992 Hor Yezh,
• ''Mise, Anjela'', 1986, Hor Yezh.
• ''Rouzig ar gwiñver'' (Rousig an tIora)1989 An Anseo
• ''Storm a ran war bep tachenn'', (beidh mé i mbun feachtais ar gach réimse) 1998 Mignoned Anjela
• ‘Oberenn Glok’’, 2000, 2005
• A leabhair nótaí lámhscríofa, 1920-1968. Leabharlann dhigiteach Ollscoil Roazhon 2 saor in aisce

Obair san aistriúchán

• ''Dubh agus bán. dánta dátheangacha Gwen ha Du'' Dewi Morris Jones / Mikael Madeg Y Lolfa 1982 - Divroan/Export; - Bac'han/Príosúnacht; - Dibabet 'm eus/ roghnaigh mé
• Suíomh idirlín trite faoi Anjela Duval Fraincis, Béarla agus Briotáinis https://www.anjela.org/oberenn/?lang=en
• Tá leaganacha Breatnaise de chuid dá dánta anseo https://www.anjela.org/oberenn/kembraeg/?lang=bz
• ‘A Modern Breton Political Poet, Anjela Duval A Biography and an Anthology’’, le Lenora Timm, Studies in French Literature Uimhir 5, Edwin Mellen Press,, , 1990.
• ''Au fil des saisons - Gant ar mareoù-bloaz'', (bilingue, leagan française de Pierre Jakez Hélias), Coop Breizh, 1995
• ‘’ Quatre Poires’’, (bilingue, leagan française de Paol Keineg), eagrán Mignoned Anjela, 2005.

Tá cuid de na dánta is cáiliúla dá chuid canta ag ealaíontóirí Briotáinise comhaimseartha ar nós:

• ''An alc'hwez aour'' le Gwennyn ina albam En tu all
• '' Karantez vro'' (Love at fro) curtha le ceol ag Véronique Autret agus ag Nolwenn Leroy ina halbam dátheangach Bretonne

Tá roinnt dá dhánta in albam Yann Thiersen EUSA, a eisíodh in 2016.

Foinsí agus Leabharliosta

• Agallamh le Ronan Le Coadic ar fáil ar shuíomh Gréasáin na Breataine Bige An Tour Tan
• ‘‘Angela Duval’’ le Roger Laouenan, Éditions Nature et Bretagne, 1982.
• ''File Polaitiúil Nua-Bhriotanach, Anjela Duval A Biography and Anthology'', Lenora Timm, Edwin Mellen Press, 1990.
• Anjela Duval, scéal faoi bhrón dodhéanta, le Marje Diouris, Emgleo Breizh ,
• "Anjela Duval, Litríocht Bhriotáinis mar theiripe" le Guillaume Le Berre,, Tráchtas Máistreachta i síceolaíocht chliniciúil agus síceapateolaíocht, 2014.
• Leagan amhrán Bugaleaj (óige) http://kaouenn.net/sellout/a1e31f94fb3fc96a093484cd9e0b644b Curtha i gcartlann 2022-09-12 ar an Wayback Machine
• Cur i láthair físe sa Bhriotáinis faoina gairm bheatha http://kaouenn.net/sellout/2b66e1b2e07c359e955debf599116b37=