Camarún

stát ceannasach san Afraic Thiar

Is tír san Afraic í Camarún. Is í Yaoundé an phríomhchathair.

Bosca Geografaíocht PholaitiúilCamarún
République du Cameroun (fr) Cuir in eagar ar Wikidata
Bratach Armas
Bratach Armas

Cuir in eagar ar Wikidata

AintiúnO Cameroon, Cradle of Our Forefathers Cuir in eagar ar Wikidata

Mana«Paix – Travail – Patrie»
«Peace – Work – Fatherland»
«Мир - труд - Родина»
«All of Africa in one country» Cuir in eagar ar Wikidata
Suíomh
Map
 5°08′N 12°39′E / 5.13°N 12.65°E / 5.13; 12.65

PríomhchathairYaoundé Cuir in eagar ar Wikidata
Daonra
Iomlán24,053,727 (2017) Cuir in eagar ar Wikidata
• Dlús50.59 hab./km²
Teanga oifigiúilan Fhraincis
Béarla Cuir in eagar ar Wikidata
Tíreolaíocht
Cuid deLár na hAfraice Cuir in eagar ar Wikidata
Achar dromchla475,442 km² Cuir in eagar ar Wikidata
Suite i nó in aice le limistéar uisceLoch Shead, Murascaill na Guine agus An tAigéan Atlantach Cuir in eagar ar Wikidata
Pointe is airdeMount Cameroon (en) Aistrigh (4,095 m) Cuir in eagar ar Wikidata
Pointe is ísleBight of Biafra (en) Aistrigh (0 m) Cuir in eagar ar Wikidata
Ar theorainn le
Sonraí stairiúla
Leanann sé/síUnited Republic of Cameroon (en) Aistrigh agus Cameroon (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Cruthú1 Eanáir 1960
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtaispoblacht Cuir in eagar ar Wikidata
Comhlacht feidhmiúcháinRialtas Chamarún Cuir in eagar ar Wikidata
Comhlacht reachtachParlaimint Chamarún Cuir in eagar ar Wikidata
• President of Cameroon (en) Aistrigh Cuir in eagar ar WikidataPaul Biya (1982–) Cuir in eagar ar Wikidata
• Príomh-Aire Chamarún Cuir in eagar ar WikidataJoseph Ngute (2019–) Cuir in eagar ar Wikidata
Údarás breithiúnach is airdeCúirt Uachtarach Chamarún Cuir in eagar ar Wikidata
Eacnamaíocht
OTI ainmniúil45,338,285,386 $ (2021) Cuir in eagar ar Wikidata
Airgeadrafranc CFA na hAfraice Láir Cuir in eagar ar Wikidata
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama
Fearann Idirlín barrleibhéil.cm Cuir in eagar ar Wikidata
Glaochód+237 Cuir in eagar ar Wikidata
Uimhir theileafóin éigeandála112 Cuir in eagar ar Wikidata
Cód tíreCM Cuir in eagar ar Wikidata
Eile

Suíomh gréasáinprc.cm… Cuir in eagar ar Wikidata

Is iar-choilíneacht de chuid na Gearmáine, na Breataine agus na Fraince í.

Stair cuir in eagar

Riail an choilíneachais cuir in eagar

Ar an 12/13 Iúil 1884, ghlac an Ghearmáin seilbh ar Chamarún. Bhí an pobal roinnte ina threibheanna. Ar an 12 Iúil, shínigh na 'ríthe" (nó tréanfhir) Ndumbé Lobé Bell agus Akwa "Conradh' leis na comhlachtaí Gearmánacha[1], 'Conradh Douala',[2][3] Tugadh suas ceannasachta na tíre;[4] níor thuig lucht na gCamarún céard a bhí i gceist gan dabht. An lá dár gcionn, dfhógair an consal Gearmánach go raibh an tír faoi smacht na himpireachta Gearmánaí.[5] Ansin chuir lucht an choilíneachais an cur chuige 'scar agus treascair' i bhfeidhm.

Cuireadh tús le trádáil sa tír ag an am céanna; cheannaigh na hEorpaigh eabhar agus rubar ó na hAfaicigh, a cheannaigh iarann agus éadaigh ó na hEorpaigh.

Chuir an Maor Dominik garastún Gearmánach ar bun in Yaoundé sa bhliain 1895, agus cuireadh tús le misean agus scoil go gairid ina dhiaidh.

Cuireadh smacht na nGearmánach ar an tír ar ceal le linn an Chéad Chogaidh Dhomhanda. Thóg saighdiúirí ón bhFrainc agus ón mBreatain seilbh ar an tír le linn an chogaidh.Ina dhiaidh sin tugadh rialú an chuid de Chamarún ina bhfuil Yaoundé do na Francaigh. Mar sin, scoilteadh Camarún tar éis an Chéad Chogadh Domhanda. Tugadh cuid den tuaisceart don Bhreatain agus an chuid eile don Fhrainc.

Rinne na Francaigh príomhchathair Chamarún de Yaoundé sa bhliain 1922.

D'fhan Douala ní ba thábhachtaí go dtí 1957, ach chuaigh Yaoundé chun tosaí ar Douala as sin amach mar gheall ar fhadhbanna eacnamaíochta (géarchéim an chócó) agus ar mhíshuaimhneas polaitiúil faoin gcósta.

Neamhspleáchas cuir in eagar

Bunaíodh Poblacht Chamarún sa bhliain 1960, nuair a bhain an chuid Fhrancach neamhspleáchas amach di féin.[6]

Bunaíodh Poblacht Chónaidhme Chamarún an bhliain dár gcionn, 1961, nuair a tháinig an chuid dheisceartach den British Cameroons isteach.

Polaitíocht cuir in eagar

Sa bhliain 2015, bhí na scórtha fuadaithe i ruathair i gCamarún ag an ngrúpa Ioslamach as an Nigéir, Boko Haram. Leanaí den chuid is mó a fuadaíodh san ionsaí trasteorann. 9Tá Camarún agus an Nigéir ag síneadh lena chéile).[7]

I gCamarún inniu, tá na réigiúin ina labhraítear an Béarla ag iarraidh neamhspleáchas a bhaint amach ón gcuid eile den tír, ina labhraítear an Fhraincis.[8]

 
Ardeaglais, Yaoundé

Geilleagar cuir in eagar

Tá earraí ann ar nós chaife, chócó, chopra, siúcra cána, agus rubar.[9]

Tagairtí cuir in eagar

  1. C. Woermann agus Jantzen et Thormanlen
  2. "Treaty of Protection with Chiefs of Cameroon Coast (1884)" (en-US). Black Central Europe (2016-05-06). Dáta rochtana: 2022-07-12.
  3. Marigoh Mboua Marcel Fondation. "Treaty of Douala" (en). www.facebook.com. Dáta rochtana: 2022-07-12.
  4. "Today we completely abandon our rights regarding the sovereignty, legislation and administration of our territory, ... We give this day our rights of sovereignty, the Legislation and Management of this Country entirely up... "
  5. "Jantzen & Thormählen" (as en) (2022-06-24). Wikipedia. 
  6. "French Cameroon" (as en) (2022-07-01). Wikipedia. 
  7. Nuacht RTÉ (2015-01-19). "Na scórtha fuadaithe i gCamarún" (as ga). 
  8. Alex Hijmans (4 Deireadh Fómhair 2017). "Chruthaigh an raic faoin gCatalóin ar na meáin shóisialta dom gur ann do phribhléid an duine ghil" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2022-07-12.
  9. "Cameroon: Taming Waters for Health, Jobs in Yaounde". allAfrica.com.