Mugain

banríon na nUladh sa Rúraíocht

Sa Rúraíocht i Miotaseolaíocht na nGael, banríon na nUladh ba ea Mughain Aiteannchaithreach iníon Eochach Fheidhligh, (Sean-Ghaeilge Mugain Etanchaitrech ingen Echach Feidlig), chomh maith le Mumain. Dúradh gur bhean chéile í de striapaí rí na nUladh, Conchúr mac Neasa,[1] a raibh mac acu darbh ainm Glaisne.[2] Deirfiúr athartha Mhéabha ba ea í. Ciallaíonn a buafhocal, 'Aitinchairchech', go litriúil "gruaig choirp nó b'fhéidir caithir atá cosúil le aiteann."[3][4][5]

Teimpléad:WD Bosca Sonraí CarachtarMugain
Cineálduine
duine a d’fhéadfadh a bheith ficseanúil Cuir in eagar ar Wikidata
Dáta
Inscnebaineann Cuir in eagar ar Wikidata
Slí bheathamonarc Cuir in eagar ar Wikidata
Muintir
CéileConchúr mac Neasa Cuir in eagar ar Wikidata
AthairEochu Feidlech Cuir in eagar ar Wikidata
LeanaíGlaisne Cuir in eagar ar Wikidata

Macgníomhartha Chú Chulainn cuir in eagar

Nuair a tháinig Cú Chulainn ar ais go hEamhain Mhacha tar éis a chéad ruathar, bhí an oiread sin riastradh air go raibh imní ar na hUlaidh go scriosfadh sé iad. Thug Mughain amach a bruinnealla, agus nocht siad a gcíocha os a chomhair. Ní bhreathnódh Cú Chulainn orthu, agus bhí na hUlaidh in ann é a streachailt i mbairille uisce fuair isteach, a phléasc de bharr theastas a choirp.[6] Chuir siad é i ndara bairille isteach, agus d'fhiuch an t-uisce. Sa deireadh, i dtríú bairille, níor tharla ach gur tháinig an t-uisce suas go teocht dheas.

Anbhás Laoghaire cuir in eagar

Fuair Laoghaire Buadach bás de bharr a caidrimh le hÁed, file Chonchúir.[7]

Mharaigh na hUlaidh í de dheasca an cion a bhí acu uirthi, cé nach ndearna siad feimeamharú ach go hannamh.[8]

Príomhfhoinsí cuir in eagar

  • Joseph O'Neill, "Cath Boinde", Ériu 2 (1905), pp. 173-185
  • Tochmarc Ferbe (remscél to the TBC)
    • Windisch ed., tr.(German), "Tochmarc Ferbe", Irische Texte III/2, 1897, pp. 445–556 .books.google
    • Leahy, A. H. tr., The courtship of Ferbe, (ills. by Caroline Watts), David Nutt, London 1902 pp. XXXII + 102, (p.xxvi pron. guide; appears in p. 12). From Windisch's tr. books.google, IArchive
  • Macgnimrada Conculainn "The boyhood deeds of Cú Chulainn" (this remscél is incorporated into TBC proper)
    • Kinsella, tr., chapter headed "Cúchulainn's Boyhood Deeds", The Táin (1969), pp. 76–92; (Mugain appears on p. 92)
  • Aided Loegairi
    • Meyer, Kuno, ed., tr. "The Death of Lóegaire Búadach" in: The Death-Tales of the Ulster Heroes,Todd Lecture Series 14 (1906)

Fofhoinsí cuir in eagar

  • Thurneysen, R., Irische Helden- und Konigsage (Halle, 1921), p. 93
  • Quiggin, A Dialect of Donegal (1906) wikisource

p.23

Tagairtí cuir in eagar

  1. Mackillop, Dict. of Celtic Mythology, féach "Mugin(2)"
  2. Cath Boinde. O'Neill (eag. & aistr.)
  3. caithir "hair (except that of the head), body-hair (DIL)" + aitenn "furze; gorse (DIL)" (cf. caithrech)
  4. Meyer, Contribb. to Irish Lex. (1906), cathrech "(1) hairy about the pudenda"; aittenda "furzy"
  5. R. Thurneysen (1921), p.93: '"Um König Conchobor,.., und als dessen Frau meist Mugain Aitenc(h)aithrech („mit den Ginster- Schamhaaren")'
  6. "Boyhood Deeds of Cuchulainn", Kinsella, lch. 92
  7. Aided Lóegairi
  8. "The host of Emania, the host of Ulster, Have never committed woman-slaughter, Excepting in the case of Mughain, through love of her, And the hateful, but illustrious Medhbh." (The Banquet of Dun na n-Gedh, inserted verse, O'Donovan, lch. 213)