Vicipéid

Trádáil sclábhaithe an Atlantaigh

Is éard a bhí i gceist le trádáil sclábhaithe an Atlantaigh, trádáil sclábhaíochta trasatlantach, nó trádáil sclábhaithe Euro-Mheiriceá ná daoine Afracacha sclábhaithe éagsúla a iompar, go Meiriceá den chuid is mó. D'úsáid trádáil na sclábhaithe an bealach trádála triantánach agus a Mheán Pasáiste go rialta, agus bhí sé ann ón 16ú go dtí an 19ú haois. Ba iad formhór mór na ndaoine a sclábhaíodh agus a iompraíodh i dtrádáil na sclábhaithe trasatlantacha ná daoine ó Lár agus Iarthar na hAfraice, a bhí díolta ag Afracánaigh eile in Iarthar na hAfraice, nó ag "prionsaí ceannaíochta" leath-Eorpacha le trádálaithe sclábhaithe Iarthar na hEorpa (agus líon beag á ghabháil go díreach ag na trádálaithe sclábhaithe i ruathair cósta), a thug go Meiriceá iad.[1][2] Seachas na Portaingéile, de ghnáth níor ghlac trádálaithe sclábhaithe Eorpacha páirt sna ruathair toisc go raibh ionchas saoil na nEorpach san Afraic fho-Shahárach níos lú ná bliain amháin le linn thréimhse thrádáil na sclábhaithe (a bhí ann sular forbraíodh cuinín mar chóireáil do maláire).[3] Bhí geilleagair an Atlantaigh Theas agus an Mhuir Chairib ag brath go háirithe ar shaothar chun siúcra a tháirgeadh agus tráchtearraí eile. Mheas na stáit sin in Iarthar na hEorpa go raibh sé seo ríthábhachtach go raibh siad, i ndeireadh an 17ú agus san 18ú haois, ag taisteal lena chéile chun impireachtaí thar lear a chruthú.[4]

Imlíne ar long sclábhaíochta na Breataine (an Brookes, 1788)

Ba iad na Portaingéalaigh, sa 16ú haois, an chéad duine a ghlac páirt i dtrádáil sclábhaithe an Atlantaigh. Sa bhliain 1526, chríochnaigh siad an chéad aistear sclábhaithe trasatlantach chun na Brasaíle, agus lean Eorpaigh eile go luath.[5] Mheas úinéirí loinge na sclábhaithe mar lasta le hiompar go Meiriceá chomh tapa agus chomh saor agus ab fhéidir, go ndíolfaí iad chun obair ar phlandálacha caife, tobac, cócó, siúcra, agus cadáis, mianaigh óir agus airgid, páirceanna ríse, an tionscal na tógála, ag gearradh adhmaid do longa, mar shaothar oilte, agus mar sheirbhísigh intíre.[4] Rangaíodh na chéad Afracacha a fuadaíodh chuig na coilíneachtaí Sasanacha mar sheirbhísigh faoi dhíon, agus seasamh dlíthiúil cosúil leo mar oibrithe conradh-bhunaithe ag teacht ón mBreatain ó Éirinn.[6] Faoi lár an 17ú haois, áfach, bhí an sclábhaíocht cruaite mar chaste ciníoch, agus sclábhaithe Afracacha agus a sliocht sa todhchaí ina maoin dá n-úinéirí go dlíthiúil, toisc gur sclábhaithe iad leanaí a rugadh do mháithreacha sclábhaithe freisin (partus sequitur ventrem). Mar mhaoin, measadh gur earraí nó aonaid saothair iad na daoine, agus díoladh iad ag margaí le hearraí agus seirbhísí eile.

Ba iad na Portaingéalaigh, na Sasanaigh, na Spáinnigh, na Francaigh, na Dúitsigh agus na Danmhargaigh príomhnáisiúin trádála sclábhaithe an Atlantaigh, de réir méid trádála. Bhí seach-chuairteanna bunaithe ag cuid acu ar chósta na hAfraice áit ar cheannaigh siad sclábhaithe ó cheannairí áitiúla na hAfraice.[7] Rinne fachtóir bainistíocht ar na sclábhaithe seo, a bunaíodh ar an gcósta nó gar dó chun loingseoireacht sclábhaithe chuig an Domhan Nua a bhrostú. Cuireadh sclábhaithe i bpríosún i monarcha agus iad ag fanacht ar loingsiú. Is iad na meastacháin reatha gur seoladh thart ar 12 milliún go 12.8 milliún Afracach trasna an Atlantaigh thar thréimhse 400 bliain.[8] Bhí an líon a cheannaigh na trádálaithe i bhfad níos airde, toisc go raibh ráta báis ard ag an sliocht thart ar 1.2–2.4 milliún ag fáil bháis le linn an turais agus na milliúin eile i gcampaí séasúir i Muir Chairib tar éis dóibh an Domhan Nua a bhaint amach. Fuair ​​na milliúin daoine bás freisin mar thoradh ar ruathair sclábhaithe, cogaí, agus le linn iompair chuig an gcósta le díol le trádálaithe sclábhaithe Eorpacha.[9][10][11][12] Ag tús an 19ú haois, ghníomhaigh rialtais éagsúla chun an trádáil a thoirmeasc, cé gur tharla smuigleáil neamhdhleathach fós. Go luath sa 21ú haois, d’eisigh roinnt rialtais leithscéal as trádáil na sclábhaithe trasatlantacha.

Atáirgeadh bille láimhe a fhógraíonn ceant sclábhaithe, i Charleston, Carolina Theas, 1769.

Tagairtí cuir in eagar

  1. ↑ Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."".
  2. ↑ Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."".
  3. ↑ "Black Rednecks and White Liberals" (2005). Encounter Books. 
  4. ↑ 4.0 4.1 Mannix, Daniel (1962). "Black Cargoes": Introduction–1–5. The Viking Press. 
  5. ↑ Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."".
  6. ↑ "Cóip cartlainne". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2021-01-23. Dáta rochtana: 2020-12-13.
  7. ↑ Klein, Herbert S., and Jacob Klein. The Atlantic Slave Trade. Cambridge University Press, 1999, pp. 103–139.
  8. ↑ Ronald Segal, The Black Diaspora: Five Centuries of the Black Experience Outside Africa (New York: Farrar, Straus and Giroux, 1995), ISBN 0-374-11396-3, p. 4. "It is now estimated that 11,863,000 slaves were shipped across the Atlantic." (Note in original: Paul E. Lovejoy, "The Impact of the Atlantic Slave Trade on Africa: A Review of the Literature", in Journal of African History 30 (1989), p. 368.)
  9. ↑ Patrick Manning, "The Slave Trade: The Formal Demographics of a Global System" in Joseph E. Inikori and Stanley L. Engerman (eds), The Atlantic Slave Trade: Effects on Economies, Societies and Peoples in Africa, the Americas, and Europe (Duke University Press, 1992), pp. 117–44, online at pp. 119–120.
  10. ↑ Stannard, David. American Holocaust. Oxford University Press, 1993.
  11. ↑ Eltis, David and Richardson, David, "The Numbers Game". In: Northrup, David: The Atlantic Slave Trade, 2nd edn, Houghton Mifflin Co., 2002, p. 95.
  12. ↑ Basil Davidson. The African Slave Trade.
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Trádáil_sclábhaithe_an_Atlantaigh&oldid=1195695"