Heicsiméadar dachtalach
Is éard is heicsiméadar dachtalach ann (ar a dtugtar “heicsiméadar laochais” agus “meadaracht na heipice”) ná cineál meadarachta nó véarsaíochta i bhfilíocht. Is iondúil go mbaineann sé le meadaracht chainníochtúil na filíochta eipiciúla i nGréigis agus i Laidin agus dá bhrí sin measadh go raibh sé mar mhór-stíl filíochta clasaicí an Iarthair. I measc na bpríomh-samplaí dá úsáid tá an tIliad agus an Odaisé de chuid Hóiméar, an Aeinéid de chuid Veirgil, agus Metamorphoses de chuid Óivid. Bíonn heicsiméadair mar chuid den fhilíocht eiligiaiche sa dhá theanga freisin, ag athrú le peintiméadair dhachtalacha.
Struchtúr
cuir in eagarTá sé throith (An tSean-Ghréigis: ἕξ, heics) ag an heicsiméadar dachtalach. San heicsiméadar dachtalach docht, is é a bheadh i ngach troigh ná dachtal (siollaí fada agus dhá shiolla gearr), ach ceadaíonn méadar clasaiceach ionadaíocht spoindé (dhá shiolla fada) in ionad dachtail sa chuid is mó de na suíomhanna. Go sonrach, is féidir leis na chéad cheithre throigh a bheith ina n-dachtal nó ina spoindéanna, chóir a bheith faoi shaoirse. De ghnáth is dachtal é an cúigiú troigh (thart ar 95% den am i Hóiméar).
Is féidir an séú troigh a líonadh le trócae (siolla gearr agus ansin siolla gearr) nó le spoindé. Mar sin, de ghnáth, déantar scanadh ar an líne dhachtalach mar seo a leanas:
- –⏕ | –⏕ | –⏕ | –⏕ | –⏑⏑ | –X
(Tabhair faoi deara go bhfuil - = ina siolla fada, ⏑ = ina siolla gearr, ⏕ ceachtar ceann fada nó dhá cheann gearr, agus X = siolla anceps. )
Nótaí
cuir in eagarNaisc sheachtracha
cuir in eagar- Réamhrá ar heicsiméadar damhlaileach le haghaidh véarsa Laidine.
- Léitheoireacht heicseagán dé-eitileach, go sonrach Homer.
- Aithris ag Stanley Lombardo ar Homer Iliad 23.62-107 (i nGréigis).
- Léitheoireacht ó bhéal Aeinéid Virgil, le Robert Sonkowsky, Ollscoil Minnesota.
- Uirlis anailíse ar líne hexameter na Gréige, Ollscoil Vilnias.
- Ranganna Teagaisc Fuaime / Amhairc do Hexameter Vergil Curtha i gcartlann 2010-03-22 ar an Wayback Machine, ag Dale Grote, UNC Charlotte.
- Cleachtann Hexameter.co, línte scanála de heicsiméadar dactylic ó éagsúlacht údair Laidine
- Léann Rodney Merrill a aistriúchán ar Iliad Homer, i véarsa hexameter dactylic i mBéarla