Ionsaí na hAsarbaiseáine ar Nagorno-Karabakh, 2023

I mí Mheán Fómhair 2023, rinne an Asarbaiseáin ionradh ar 'Phoblacht Artsakh', nó 'ionsaí' ar Nagarna-Carabaic (Béarla: Nagorno-Karabakh) mar ab fhearr aithne uirthi. Ceantar a bhí timpeallaithe ag an Asarbaiseáin, ach ina mbíodh cónaí ar Airméanaigh le cuimhne na ndaoine, a bhí in Artsakh. Chuir na hAsarbaiseánaigh an ruaig ar na hAirméanaigh go léir (120,000 Airméanach a bhí ina cónaí sa chríoch)

Ionsaí na hAsarbaiseáine ar Nagorno-Karabakh, 2023

39° 50′ N, 46° 45′ E
Cineál	ionsaí míleata coinbhleacht eitneach
Cuid de	Nagorno-Karabakh conflict (en)
Tréimhse	19 - 20 Meán Fómhair 2023
Dáta na bliana	Meán Fómhair 2023
Tréimhse ama	stair chomhaimseartha
Suíomh	Mardakert District (en) Khojaly District, An Asarbaiseáin (en) Khojavend District, An Asarbaiseáin (en) Khankendi, An Asarbaiseáin Aghdam District (en) Shusha, An Asarbaiseáin (en) , An Nagarna-Carabaic, An Asarbaiseáin
Tír	an Asarbaiseáin
Rannpháirtí	Fórsaí Armtha na hAsarbaiseáine Arm Cosanta Phoblacht Artsakh
Sprioc	Poblacht Artsakh
Is cúis le	2023 Armenian protests (en) flight of Nagorno-Karabakh Armenians (en) Fórsaí Armtha na hAsarbaiseáine
Croineolaíocht
	Nagorno-Karabakh fuel depot explosion (en)
Codanna
2023 killing of Russian peacekeepers in Nagorno-Karabakh (en)

na hAirméanaigh gruaigthe as áit

bhí Conair Lachin, an t-aon nasc talún idir an Nagarna-Carabaic agus Poblacht na hAirméine, blocáilte, a bheag nó a mhór, ag an Asarbaiseáin.

Cúlra

Bhí an chuid is mó den chríoch á rialú ag 'Poblacht easaontach na hArtsakh', ar a dtugtar Poblacht Nagarna-Carabaic (PNC) freisin - ó dheireadh an chéad Chogaidh Nagarna-Carabaic idir an Airméin agus an Asarbaiseáin i 1994. Rinne an Grúpa OSCE Minsk idirghabháil orthu maidir le stádas díospóide an réigiúin.

Idir 27 Meán Fómhair 2020 - 10 Samhain 2020, ghabh fórsaí armtha ón Asarbaiseáin seilbh ar chuid den réigiún. Maraíodh cúpla míle nó níos mó.

Idir 2022-2023, bhí an réigiún nach mór faoi léigear ag na hAsaraigh agus bhí muintir na háite ar an ngannchuid dá bhíthin ar aon chuma. Ó mhí na Samhna 2022, cuireadh isteach go mór ar ghluaiseacht rialta daoine, feithiclí agus lastais. Cuireadh saol 120 000 Airméanach, a bhí fós ina gcónaí sa Nagarna-Carabaic ag an am sin, i mbaol. Cuireadh bac ar a rochtain ar sholáthairtí úra agus ar shaorghluaiseacht, agus ciorraíodh a soláthairtí gáis agus leictreachais. Ón 12 Nollaig 2022 ar aghaidh, bhí Conair Lachin, an t-aon nasc talún idir an Nagarna-Carabaic agus Poblacht na hAirméine, blocáilte, a bheag nó a mhór, ag an Asarbaiseáin.

2023

I mhí Meán Fómhair 2023, thosaigh an cogadh arís agus ghabh fórsaí armtha ón Asarbaiseáin seilbh go hiomlán ar Nagorno-Karabakh. Cás an leoin agus na luiche a bhí ann.

Glanadh eitneach

Cuireadh an ruaig ar na hAirméanaigh ar fad a bhí fós ina gcónaí sa Nagarna-Carabaic. Coicís tar éis ionradh na nAsarbaiseánach, ní raibh ach 1,000 den 120,000 Airméanach a mbíodh cónaí orthu in Artsakh fágtha sa cheantar; bhí an chuid eile tar éis teitheadh go dtí an Airméin – ceann de na cásanna is tromchúisí le tamall de bhlianta anuas, de réir na nAirméanach, den éagóir ar a dtugtar ‘glanadh eitneach’.

Féach freisin

• An Nagarna-Carabaic