An difríocht idir athruithe ar: "An Triail (Máiréad Ní Ghráda)"

}}[[Drámaíocht na Gaeilge|Dráma]] le [[Máiréad Ní Ghráda]] is ea 'An Triail',<ref name=":2">Ní Ghráda, M., 1978. ''An Triail''. Baile Átha Cliath: An Gúm.</ref>, atá ar churaclam na h[[Ardteistiméireacht]]<nowiki/>a. (''An Triail'' a thugtar ar leagan [[An Ghaeilge|Gaeilge]] le Risteárd Mac Annraoi de [[scéal]] eile freisin).

Sna [[1960idí|seascaidí]] ba mhór an scannal é páiste a bheith ag [[bean]] shingil. "Tuairim na gcomharsan" is mó a chuireann isteach ar mháthair Mháire. Bhí cumhacht agus smacht an-láidir ag an Eaglais Chaitliceach ar an bpobal ag an am. Bhí bean shingil le leanbh ar imeall na sochaí.<ref name=":1">{{Luaigh foilseachán|title=An triail : staidéar ar an dráma don Ardteistiméireacht (Ardleibhéal)|url=http://worldcat.org/oclc/49738883|publisher=Gill & Macmillan|date=2002|oclc=49738883|author=Ní Ghlinn, Gearóidín.}}</ref>. Bhí Máire imeallaithe ag gach duine, a [[Teaghlach|teaglach]] san áireamh.

Is [[Drámaíocht|dráma]] trágóideach é.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.gaelminn.org/triail/synopsis1.htm|teideal=Gaeltacht Minnesota: An Triail|údar=achoimre i mBéarla|dáta=|work=www.gaelminn.org|dátarochtana=2019-04-28}}</ref>  Léiríonn Ní Ghráda, Máire in umar na haimléise agus í tréighte.  Buaileann Máire le Pádraig ag an rince sa teach scoile.  Titeann sí i ngrá le Pádraig.  Ach tar éis tamaill an-ghairid, is léir go bhfuil sí ag iompar leanbh Phádraig,<ref name=":3">Wikipedia. 2019. ''An Triail''. Ar fáil: <nowiki>https://en.wikipedia.org/wiki/An_Triail#Main_characters</nowiki>. Dáta rochtana: 24/02/19.</ref>. 

Níl aon rogha eile as ag Máire ach dul ina haonar go Baile Átha Cliath agus saol nua a chruthú uirthi féin.  Caitheann Máire tréimhse ag obair i "dTeach Tearmainntearmainn". San áit sin, coinnítear máithreacha singil atá ag súil le breith i bhfad ó shúile an phobail.<ref name=":5" />.  Taispeánann an dráma seo, conas a dhéanann an tsochaí a leithéidí do mháithreacha aonair. Is é seo an píosa:<ref>Headstuff. 2019. ''Why Máiréad Ní Ghráda's play is still relevant''. Ar fáil: <nowiki>https://www.headstuff.org/culture/literature/an-triail-mairead-ni-ghrada-relevant-2018/</nowiki>. Dáta rochtana: 24/02/19.</ref><blockquote>Mathair: “''Ná bítear ag féachaint ormsa. Ní ormsa is cóir an milleán a chur. Thóg mise í go creidiúnach agus go Críostúil. Cad eile a d’fheadfainn a dhéanamh di''?”</blockquote><blockquote>Sean: “''Náirigh sí sinn. Bhí orm éirí as an tsagartóireacht. Ní fheadfainn aghaidh a tabhairt ar mo chomrádaithe sa choláiste…”''</blockquote><blockquote>''Liam: “Bhris Beití an cleamhnas a rinneadh dúinn. Níor fhéad sí an phoiblíocht a sheasamh''.” <ref name=":2" /></blockquote>

Nuair a buaileann Máire le Pádraig Mac Cárthaigh den chéad uair, is cailín goilliúnach, soineanta í. Cuireann a máthair mallacht uirthi, nuair a fhaigheann sí amach go bhfuil Máire ag iompar clainne.<ref name=":3" />.  Glaonn sí [[Striapachas|striapach]] uirthi, agus ruaigeann sí ón dteach í.<ref name=":1" />.  Acht fanann Máire an-dhílís do Phádraig. 

Tá saol dian, uaigneach ag Máire nuair a fhaigheann sí amach go raibh sí ag iompar clainne.  Tréigeann gach duine í, a clann san áireamh mar tá siad burtha faoi ‘''thuairim na gcomharsan''’.  I rith an dráma ar fad, tá Máire ag fás agus ag forbairt mar duine.  Cailín ciúin, soineanta a bhí inti ar dtús, ach, faigheann sí neart agus misneach nuair a théann sí go dtí Baile Átha Cliath.  Ach sroicheann sí deireadh na feide nuair a thréigeann Pádraig í agus a leanbh agus nuair a chuireann sé [[Striapachas|striapach]] uirthi, níl puinn dóchais fágtha aici.  Mar sin, tugann sí a breithiúnas féin ar an bhfadhb ina bhfuil sí: <blockquote>''<nowiki/>'Mharaigh mé mo leanbh de bhrí gur cailín í. Fásann gach cailín suas ina bean. Ach tá m’iníon saor. Ta sí saor. Ní bheidh sí ina hóinsín bhog ghéilliúil ag aon fhear. Tá sí saor''<nowiki/>',<ref name=":4">O Laoghaire, D. 2015. ''An Triail''. Ar fáil: <nowiki>http://dolaoghaire.wdfiles.com/local--files/drama/An%20Triail.pdf</nowiki>. Dáta rochtana: 24/02/19.</ref>.</blockquote>''<nowiki/>''<nowiki/>''<nowiki/>''

Máthair míthrocáireach, coiméadach atá inti.  Glacann sí páirt thábhachtach sa dráma seo.  Bhí saol crua aici ag sclábhaíocht ar an bhfeirm.  Bean an-údarásach atá ann, toisc go bhfuil pleananna móra saoil leagtha amach aici don triúr páiste.  Tá sí ag súil go rachadh Máire sna [[Bean rialta|mná rialta]], go mbeadh Seán ina [[Sagart|shagart]] agus go bhfágfadh sí an [[Feirm|fheirm]] do Liam,<ref name=":3" />.  Ní theastaíonn ar na páistí na bealaigh sin a roghnú, ach ní éisteann sí leo,<ref name=":4" />. Nuair a fhaigheann sí amach go bhfuil Máire torrach, tá fearg uirthi nach mbeidh sí in ann a cuid uaillmhianta a chomhlíonadh. Déanann sí iarracht leanbh sa bhroinn a mharú, mar dar léi ''‘níl aon pheaca deireadh a chur le rud neamhghlan- rud a bhí mallaithe ag Dia agus ag duine’,''<ref name=":2" />.  Níor thaispeáin sí grá mháthair dá híníon.  Tá sí buartha faoi ''thuairimí na gcomharsan'' agus ceapann sí gur mór an [[Peaca marfach|peaca]] leanbh a bheith ag máthair shingil.<ref name=":1" />

Is é an fríthlaoch an dráma seo.  Fear fimíneach é, iarábhar [[Sagart|sagairt]] agus [[Múinteoir|múinteoir scoile]] agus bhí meas mór ag gach duine leis.  Feicimid Pádraig den chéad uair sa [[Scoil|teach scoile]].  Buaileann sé le Máire.  Tuigeann sé go bhfuil cumhacht aige ar Mháire agus úsáideann sé é sin chun a shlí féin a bheith aige<ref name=":4" />.  Meallann sé Máire.  Tuigeann sé go maith go bhfuil sí óg, saonta agus simplí.  Cuireann sé faoi gheasa í ag rá gur rud ''‘beannaithe’'' atá ar siúl eatarthu.  Tá bua na cainte aige.  Síleann sé go bhfuil Máire faoi smacht a máthair,<ref name=":1" />.  Déanann sé dúshaothrú mínáireach ar shoineantacht Mháire.  Tá sé fimíneach chomh maith, mar, os comhair na muintire, is duine urramach é, an máistir scoile. Ach san oíche, i ngan fhios d’éinne, tá sé ag bualadh le Máire, agus iarrann sé uirthi gan aon rud a rá le haon duine,<ref name=":4" />. 

Cara le Máire is ea Mailí. Is í an t-aon chara atá ag Máire agus mhothaíonn trua aici di. Léiríonn sí sualicí an duine ar fad an dráma, mar ní chuireann sí brú ar bith ar Mháire. Feicimid an caidreamh maith idir Mailí agus na mná eile sa Teach Tearmainn,<ref name=":1" />.  Buaileann Máire léi den chéad uair nuair a théann sí go dtí an Teach Tearmainn.  Bhí siad sa chás céanna ach bhí Mailí sásta leis an tsocrú.  [[Striapachas|Striapach]] is ea í, chomh maith, mar sin tá sí imeallaithe ag an tsochaí,<ref name=":4" />.  Is bean chinéalta, chabrach í Mailí agus feiceann sí soineantacht Mháire, tugann sí comhairle di, mar sin, ''<nowiki/>'Croith suas tú féin, ná bí suite i gcónaí ag déanamh trua duit féin''<nowiki/>',<ref name=":1" />. Dar le Máire ''‘Is aingeal í’'', Mailí- ‘''aingeal dubh’'', mar is í Mailí an t-aon duine amháin a chabhraíonn léi.  Tá eitic Chríostaí níos láidre ag Mailí ná duine ar bith eile.

Is é Liam an deartháir is sine.  Tá sé faoi bhois an chait ag a mháthair.  Níl trua ar bith aige dá Mháire- nuair a fhaigheann a mháthair amach go bhfuil Máire ag iompar clainne ní thacaíonn sé léi,<ref name=":5">Studyclix. 2019. ''An Triail''. Ar fáil: <nowiki>https://www.studyclix.ie/resources/leaving-certificate/higher/irish/prose-_dash_-an-triail/</nowiki>. Dáta rochtana: 24/02/19.</ref>.  Tar éis a athair a fuair bás, ghlac sé lena húdaras.  Ach is léir go bhfuil eagla air roimh a mháthair<ref name=":1" />, mar d'éalaíonn sé amach an [[Fuinneog|bhfuinneog]] san [[oíche]] agus buaileann sé lena chailín Beití de Búrca.  Nuair a cheistigh a mháthair é, inisíonn sé bréag dá mháthair.  Tá sé féinlárnach.  Deireann sé ‘''Ní mise a coimeádaí’. '' Tá comhluadar dá chuid féin aige,<ref name=":1" />.

Is é Seán an deatháir is óige.  Tá sé faoin smacht ag a mháthair agus tá plean ag a mháthair go mbeidh a mac ina [[Sagart|shagart]]. Cosúil le Liam, duine leithleasach atá ann; ní smaoiníonn sé ar dhuine ar bith ach air féin,<ref name=":1" />. 

[[Íomhá:Teach Tearmainn.jpg|clé|mion|Teach Tearmainntearmainn<ref>Fallon, D. 2014. ‘''Hidden Dublin: From the Monto to Little Jerusalem''’. Ar fáil: <nowiki>https://comeheretome.com/2014/01/06/hidden-dublin-from-the-monto-to-little-jerusalem/</nowiki>. Dáta rochtana: 27/02/19.</ref>]]<br />

*Bhuail Máire le Pádraig Mac Cárthaigh, ag an rince sa teach scoile. Fimíneach ba ea é gan dabht,<ref>Foinse sa Rang. 2010. ''An fhimíneacht mar thréith Éireannach.'' Independent. 3 Feabhra Dé Céadaoin.</ref>.  Creideann Máire gach rud a deireann sé.  Cuireann sé faoi gheasa í.

*Tháinig na scéalta truamhéalacha ar fad amach faoi mhná agus leanaí sna '''Tithe Níocháin Maigdiléanacha''’<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-run-na-dtithe-niochain-maigdileanacha.aspx|teideal=Rún na dTithe Níocháin Maigdiléanacha|language=ga|work=Beo!|dátarochtana=2019-04-28}}</ref> agus sna dílleachtlanna, le déanaí.  Faraor nuair a scríobh Ní Ghráda an dráma seo, ba bheag caint faoi in Éirinn ag an am,<ref>Ní Nuadháin, M., 2019. ''Feimineach a bhí i Mairéad Ní Ghráda nuair nárbh ann don téarma sin''. Tuairisc.</ref>.

[[Íomhá:Catilín Maude.jpg|mion|Ghlac [[Caitlín Maude]] an phíomh-pháirt sa chéad léiriú den dráma |alt=]]

* Ghlac [[Caitlín Maude]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Próifíl: Caitlín Maude (Géibheann)|url=https://www.youtube.com/watch?v=4zeA4Oae8hI|date=2017-03-30|author=TG4}}</ref> an phíomh-pháirt sa chéad léiriú den dráma 'An Triail', in [[Amharclann an Damer]] i m[[Baile Átha Cliath]] sa bhliain 1964. Craoladh an dráma ar dtús ar Raidió Éireann sa bhliain 1965,<ref>RTÉ Archives. 2014. ''An Triail At The Damer Theatre 1965''. Ar fáil: <nowiki>https://www.rte.ie/archives/2014/0922/645418-ground-breaking-play-an-triail-50-years-old/</nowiki>. Dáta rochtana: 24/02/2019.</ref>.

* Gaeilge Coláiste Pobail Acla - gaeilgecpa.blogspot.com: [http://gaeilgecpa.blogspot.com/2012/05/bean-ui-chathasaigh.html Bean Uí Chathasaigh]<ref>{{Lua idirlín|url=http://gaeilgecpa.blogspot.com/2012/05/bean-ui-chathasaigh.html|teideal=Gaeilge Coláiste Pobail Acla: Bean Uí Chathasaigh|údar=L. Ní Mhuineog|dáta=2012-05-14|work=Gaeilge Coláiste Pobail Acla|dátarochtana=2019-04-28}}</ref>, [http://gaeilgecpa.blogspot.com/2012/05/triail-ceisteanna-scrudaithe.html Ceisteanna Scrúdaithe]<ref>{{Lua idirlín|url=http://gaeilgecpa.blogspot.com/2012/05/triail-ceisteanna-scrudaithe.html|teideal=Gaeilge Coláiste Pobail Acla: An Triail : Ceisteanna Scrúdaithe|údar=L. Ní Mhuineog|dáta=2012-05-03|work=Gaeilge Coláiste Pobail Acla|dátarochtana=2019-04-28}}</ref>, [http://gaeilgecpa.blogspot.com/2012/05/triail-ce-ata-ciontach.html An Triail: Cé atá ciontach?]<ref>{{Lua idirlín|url=http://gaeilgecpa.blogspot.com/2012/05/triail-ce-ata-ciontach.html|teideal=Gaeilge Coláiste Pobail Acla: An Triail: Cé atá ciontach?|údar=L. Ní Mhuineog|dáta=2012-05-03|work=Gaeilge Coláiste Pobail Acla|dátarochtana=2019-04-28}}</ref>