An difríocht idir athruithe ar: "Rialtas Sealadach na hÉireann (1922)"
Content deleted Content added
Leathanach cruthaithe le 'mion Bunaíodh '''Rialtas Sealadach na hÉireann''' ('Provisional Government of Ireland') in Eanáir 1922 faoi stiúir Mhíchíl Uí Choileáin. Ba chéim mhór í seo i dtreo an neamhspleáchais agus bunú Shaorstát Éireann níos déanaí sa bhliain 1922. Tháinig deireadh leis an Rialtas Sealadach ar 5 Nollaig 1922 === Bunú === Ar 7 Eanáir 1...' |
No edit summary |
||
Líne 1:
[[Íomhá:Stamps-15_Irish_Free_State_1922_overprints_bw.jpg|mion|na focail “Rialtas Sealadach na hÉireann 1922” clóite ar stampaí poist de chuid na Breataine]]
[[Íomhá:Michael Collins and Arthur Griffith.jpg|mion|Michael Collins agus Arthur Griffith]]
Bunaíodh '''Rialtas Sealadach na hÉireann''' ('Provisional Government of Ireland') in Eanáir 1922 faoi stiúir [[Mícheál Ó Coileáin|Mhíchíl Uí Choileáin]].
=== Bunú ===
Síníodh an [[Conradh Angla-Éireannach]] ar an 6 Nollaig 1921, chun teacht i bhfeidhm bliain amháin níos déanaí (ar an 6 Nollaig 1922) agus rialtas idirthréimhseach a bheith ann idir an dá linn.
Ar [[7 Eanáir]] [[1922]], glacadh leis an gConradh Angla-Éireannach sa Dáil, ar son 64, in aghaidh 57, tar éis mí tréandíospóireachta, agus roinnt babhtálacha teasaí le linn na ndíospóireachtaí,
Ar [[14 Eanáir]] [[1922]], tháinig an sciar de [[Sinn Féin|Shinn Féin]] a bhí ar son an Chonartha i gcumhacht faoin teideal an Rialtais Shealadaigh.<ref>{{Lua idirlín|url=http://centenaries.ucd.ie/wp-content/uploads/2015/04/83980-UCD-Decade-of-Centenaries_A5-IRISH_FA_download_v2.pdf|teideal=DEICH mBLIANA na gCUIMHNEACHÁN|údar=COBÁC (ucd.ie)|dáta=2013|dátarochtana=2022}}</ref> Bhí [[Mícheál Ó Coileáin]] ina Chathaoirleach agus ina Aire Airgeadais araon sa Rialtas Sealadach.▼
Ar 9 Eanáir, sheas Eamon de Valera síos mar “Uachtarán ar an Phoblacht” (leigh an méid a dúirt sé sa Dail ar an lá sin anseo<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.oireachtas.ie/en/debates/find|teideal=Find a Debate – Houses of the Oireachtas|údar=Ar 9 Ean 1922, mhaigh De Valera nach mbeadh "fratricidal strife" (fionaíolach) ann & choinneodh sé an IRA ar iall ghearr|dáta=2022-01-12|language=en-ie|work=www.oireachtas.ie|dátarochtana=2022-01-13}}</ref>).
Ar 10 Eanáir, toghadh Art Ó Gríofa mar “phríomh-aire” ar Dháil Éireann.
▲Ar [[14 Eanáir
Thosaigh na focail “Rialtas Sealadach na hÉireann 1922” a bheith clóite ar stampaí poist de chuid na Breataine.
=== 16 Eanáir 1922ː an t-aistriú cumhachta ===
Ar an [[16 Eanáir]] [[1922]] ag 1.45 i.n., thug Fear Ionaid Dheireanaigh an Rí in Éirinn cumhacht agus Caisleán Bhaile Átha Cliath féin don Rialtas Sealadach nua go foirmiúil.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.britishpathe.com/video/dublin-castle|teideal=Dublin Castle|údar=Féach ar an ócáid stairiúil .... British Pathé|dáta=16 Eanáir 1922|language=en-GB|work=www.britishpathe.com|dátarochtana=2022-01-13}}</ref> Tháinig deireadh le riarachán na Breataine. Bhailigh [[Mícheál Ó Coileáin|Michael Collins]] ansin eochracha Chaisleán BhÁC agus ghlac arm na hÉireann seilbh fhoirmiúil ar an gCaisleán. Níor mhair an searmanas ach 45 nóiméad.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.gov.ie/ga/preasraitis/dce03-cuireann-an-taire-martin-failte-roimh-imeachtai-chun-comoradh-a-dheanamh-ar-chead-bliain-o-tugadh-caislean-bhaile-atha-cliath-do-rialtas-sealadach-na-heireann/|teideal=Cuireann an tAire Martin fáilte roimh imeachtaí chun comóradh a dhéanamh ar chéad bliain ó tugadh Caisleán Bhaile Átha Cliath do Rialtas Sealadach na hÉireann|language=ga|work=www.gov.ie|dátarochtana=2022-01-13}}</ref>
Ba shiombail de chumhacht na Breataine in Éirinn é an Caisleán ar feadh beagnach 700 bliain agus ba imeacht ríthábhachtach agus siombalach é aistriú an Chaisleáin chuig fórsaí an tSaorstáit.
=== Nollaig 1922 ===
Mhúnlaigh an t-aistriú cumhachta seo agus imeachtaí 1922 ina dhiaidh sin tírdhreach polaitiúil an Stáit ar bhealach suntasach. Tháinig [[Cogadh Cathartha na hÉireann|Cogadh na gCarad]] a thosaigh tamaill ina dhiaidh sin salach ar an imeacht seo i gcuimhne an phobail.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.gov.ie/ga/preasraitis/dce03-cuireann-an-taire-martin-failte-roimh-imeachtai-chun-comoradh-a-dheanamh-ar-chead-bliain-o-tugadh-caislean-bhaile-atha-cliath-do-rialtas-sealadach-na-heireann/|teideal=Cuireann an tAire Martin fáilte roimh imeachtaí chun comóradh a dhéanamh ar chéad bliain ó tugadh Caisleán Bhaile Átha Cliath do Rialtas Sealadach na hÉireann|language=ga|work=www.gov.ie|dátarochtana=2022-01-13}}</ref>▼
Tháinig deireadh leis an rialtas idirthréimhseach ar 5 Nollaig 1922 agus bunaíodh [[Saorstát Éireann]] ar [[6 Nollaig]] [[1922]], i ndiaidh shíniú an [[Conradh Angla-Éireannach|Chonartha Angla-Éireannaigh]]. Síníodh an Conradh ar an [[6 Nollaig]] [[1921]] agus tháinig sé i bhfeidhm bliain amháin níos déanaí, ar an 6 Nollaig 1922.
▲Mhúnlaigh an t-aistriú cumhachta seo agus imeachtaí 1922 ina dhiaidh sin tírdhreach polaitiúil an Stáit ar bhealach suntasach
== Féach freisin ==
* [[Conradh Angla-Éireannach]]
*
* [[Saorstát Éireann]]
Line 29 ⟶ 42:
[[Catagóir:Stair na hÉireann]]
[[Catagóir:Saorstát Éireann]]
[[Catagóir:Caisleán Bhaile Átha Cliath]]
| |||
