|
:''Féach freisin: [[Óglaigh na hÉireann (idirdhealú)]]''
Eagraíocht mhíleata ba ea iad '''Óglaigh na hÉireann''' a bunaíodh mar fhreagra ar [[Óglaigh Uladh]]. Nuair a d'fhógair Rialtas impiriúil na [[an Bhreatain Mhór|Breataine]] go dtabharfaí féinriail[[Rialtas Dúchais]] d'[[Éire|Éirinn]] isa bhliain [[1912]], eagraíodhd'eagraigh na h[[Aontachtóirí]] feachtas láidir ina choinne le cabhair ón b[[an Páirtí Coimeádach|Páirtí Coimeádach]]. Tugadh airm agus armlón i dtír i [[Latharna]] agus bhagair [[Óglaigh Uladh]] cogadh fuilteach dá leanfaí ar aghaidh leis an scéimRialtas féinrialaitheDúchais.
Nuair a chonaic náisiúnaithe na hÉireann an bhagairt seo cuireadh Óglaigh na hÉireann ar bun agus tugadh airm i dtír ar an luamh [[Asgard]] i m[[BeannBinn Éadair]]. Rinne arm na Breataine iarracht na hairm sin a ghabháil agus maraíodh roinnt daoine sa scliúchas (níor cuireadh in éadan Óglaigh Uladh ar an mbealach céanna). Thosaigh Óglaigh na hÉireann ag earcú agus ag druileáil agus níorbh fhada go raibh na scórtha míle ball acu.
Nuair a bhris an chéad chogadh domhanda amach d'fhógair ceannaire anna pháirtíNáisiúnaithe NáisiúnaighParlaiminteacha, [[John Redmond]], go mbeadh na hÓglaigh sásta troid in aghaidh na [[an Ghearmáin|Gearmáine]], 'ar son saoirse na náisiún beagabeag'. Lean formhór na mball a chomhairle ach bhí dream eile ann, faoi cheannas [[Eoin Mac Néill|Eoin Mhic Néill]] agus [[Pádraig Mac Piarais|Phádraig Mhic Phiarais]] a d'fhógair nach dtroidfidís ach ar son na hÉireann. Tugadh [[na hÓglaigh Náisiúnta]] orthu siúd a lean Redmond, agus Óglaigh na hÉireann ar an gcuid eile.
Bhí na hÓglaigh seo páirteach in [[Éirí Amach na Cásca]], 1916, agus throid siad i g[[Cogadh na Saoirse]]. De réir a chéile, tar éis fhógairt na Poblachta isa bhliain 1919, tugadh 'the"Arm Poblachtánach na hÉireann" (''Irish Republican Army'' as Béarla, nó an t[[IRA]]) orthu chomh maith,. agusI nuair andiaidh bunaíodhbhunú an saorstáttSaorstáit, mhair an IRAtIRA mar arm mídhleathachmídhlíthiúil. De réir mar a ghlac cuid den IRA leis an stát Éireannach, agus iad ag dul le polaitíocht shíochánta, tháinig scoilt ói amndiaidh goscoilte hamar an IRA, agus faicsin nua ag eagrúteacht ionsaithear inan Éirinnsaol agusle saleanúint leis an gcath, go Bhreatainháirithe in aghaidh chríochdheighilt na hÉireann.
MaireannInniu, tugann arm an t-ainmStáit "Óglaigh na hÉireann" arair armféin, ach baineann an stáit,tIRA agusúsáid úsáideannas anchomh dreammaith, arag atagairt dtugtardó iféin, mBéarlago anháirithe IRAina anchuid t-ainmpreasráiteas chomhagus maithcáipéisí polasaí eile.
[[Rang:Stair na hÉireann|Oglaigh]]
| 