Leagan ó 01:12, 4 Deireadh Fómhair 2022 athraigh InternetArchiveBot (plé \| dréachtaí) 6,998 edits Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.2 ← Gabh chuig an difear roimhe seo		Leagan ó 22:11, 12 Márta 2023 athraigh cealaigh TGcoa (plé \| dréachtaí) Confirmed users 31,271 edits No edit summary chlib amháin: Visual edit An chéad dhifear eile →
Líne 1: [[Íomhá:WWW logo by Robert Cailliau.svg~~\|deas\|250px~~\|thumb\|An lógó stairiúil, deartha ag [[Robert Cailliau]].]] Is córas poiblí [[hipirtéacs]] ar an [[Idirlíon]] é an '''Gréasán Domhanda''' (as [[Béarla]] ''World Wide Web'' nó '''WWW'''), cruthaithe ag [[Tim Berners-Lee]] agus [[Robert Cailliau]] i [[CERN]] i [[1990]] le haghaidh torthaí eolaíochta a scaipeadh. Is é an Gréasán Domhanda an chuid is iomráití den [[Idirlíon]] ach tá seirbhísí eile ar an Idirlíon nach cuid den Ghréasán Domhanda iad, (cosúil le [[ríomhphost]] agus teachtaireachtaí ~~meandaracha~~meandracha). Más mian leat an Gréasán Domhanda a thaisteal, tá gá le [[ríomhaire]] le ceangal Idirlín agus [[Brabhsálaí gréasáin\|brabhsálaí]] air. Coinnítear [[leathanach gréasáin\|leathanaigh gréasáin]] ar [[freastalaí gréasáin\|fhreastalaithe gréasáin]] agus déantar rochtain orthu tríd an bprótacal [[HTTP]]. Tagann íomhá an ghréasáin ó úsáid hipirnaisc chun na leathanaigh lín a cheangail le chéile. [[Íomhá:Cailliau Abramatic Berners-Lee 10 years WWW consortium.png\|mion\|aithreacha an [[Gréasán Domhanda\|WWW]] ... Robert Cailliau, Jean-François Abramatic, and [[Tim Berners-Lee]] sa bhliain 2004]] [[Íomhá:Where the WEB was born.jpg\|mion\|[[CERN]] inniu]] Is éard atá i gceist leis an Gréasán Domhanda ná na ríomhairí go léir atá ceangailte leis an Idirlíon, agus a choinníonn doiciméid atá inrochtana ar an dá thaobh tríd an bprótacal caighdeánach (an prótacal aistrithe hipirtéacs, HTTP). An gréasán a thugtar air mar ghiorrú (nó an líon, nó w3), agus i seoltaí Idirlín úsáidtear an t-acrainm www.<ref name=":0">{{Luaigh foilseachán\|author=Hussey, Matt\|date=2011\|title=Fréamh an Eolais\|volume=Coiscéim}}</ref> == URLanna agus Hipirnaisc == [[Íomhá:World Wide Web Foundation Logo.png\|mion\|[[Feadhnacht an Ghréasáin Dhomhanda]]]] Más mian leat an Gréasán Domhanda a thaisteal, tá gá le [[ríomhaire]] nó fón srl. le ceangal Idirlín agus [[Brabhsálaí gréasáin\|brabhsálaí]] air. Coinnítear [[leathanach gréasáin\|leathanaigh gréasáin]] ar [[freastalaí gréasáin\|fhreastalaithe gréasáin]] agus déantar rochtain orthu tríd an bprótacal [[HTTP]]. Tagann íomhá an ghréasáin ó úsáid hipirnaisc chun na leathanaigh lín a cheangail le chéile. Lonannaítear gach láithreán lín le seoladh uathúil nó URL (aimsitheoir aonfhoirmeach acmhainne) agus leathanaigh dhifriúla sonraí, dealaithe óna chéile le lipéid scartha le tulslaiseanna (I). Aon rud is féidir a bheith ina chomhad ríomhaire, is féidir é a chur ar fáil mar dhoiciméad gréasáin: téacs, grafaic, fuaim, fís is eile. Gné eile den líon is ea an t-inneall cuardaigh, modh chun doiciméid a chuardach is a aimsiú ar bhonn ábhair seachas seolaidh. Níl aon teorainn theoiriciúil ná dhlíthiúil le méid an ghréasáin.<ref name=":0" /> Is é atá i láithreán lín ná ríomhaire a bhfuil doiciméid ann ar féidir iad a aistriú is a chur ar fáil ag ransaitheoirí i bhformáid chaighdeánach éigin (HTML nó XML, de ghnáth). Bíonn seoladh ag gach píosa eolais ar an nGréasán Domhanda. Tugtar an [[URL]] ar an seoladh seo (cé go bhfuil [[URI]] i ndáiríre níos cruinne don sainmhíniú seo - is fothacar iad na URLanna de na URIanna). Seasann URL le haghaidh ''Uniform Resource Locator'' nó Aimsitheoir Aonfhoirmeach Acmhainne i nGaeilge. Is féidir an URL a chló isteach sa mbrabhsálaí nó is féidir cliceáil ar [[hipearnasc]] ar leathanach gréasáin chun taisteal chuig URL nua. Seo roinnt samplaí de URLanna: * http://www.wikipedia.org Line 9 ⟶ 19: Ní gá an http:// a chló isteach sa bhrabhsálaí mar go bhfuil sé inghlactha go bhfuil sé ann. Tabhair faoi deara thuas nach dtosaíonn gach URL le www. Is seoladh slán é an tríú shampla. Is féidir é sin a aithint mar go dtosaíonn sé le [[https]]. I gcás an cheathrú shampla, is URL é seo de phictiúr atá mar chuid de [[leathanach gréasáin]]. == Stair == ~~{{síol}}~~ Agus é ag obair ag [[CERN]] san [[An Eilvéis\|Eilvéis]], d'fhorbair an ríomh-eolaí Sasanach [[Tim Berners-Lee]] agus an Beilgeach [[Robert Cailliau]] prótacail chun eolas a mhalartú idir ríomhairí. I 1989 thairg siad scéim uiledhomhanda hipirtéacs, le húsáid ag fisicithe ar fud an Domhain ar dtús, agus cuireadh i bhfeidhm mar "an idirlíon" (do ghnáthdhaoine) níso déanaí.<ref name=":0" /> Ceapadh taobh istigh de CERN sa Ghinéiv chun gurbh fhéidir le fisicithe in institiúidí éagsúla eolas ar fhisic ardfhuinnimh a roinnt le chéile go héasca. ~~<!---Idirvicí--->~~ Ba ar 12 Márta 1989 a chuir Tim Berners-Lee a mholadh chun tosaigh go gcruthódh sé córas gréasánach eolais don institiúid núicléach. Glacadh leis agus an bhliain dár gcionn scríobh sé an chéad bhrabhsálaí idirlín, ar ar thug sé ‘WorldWideWeb.<ref>{{Lua idirlín\|url=https://nos.ie/teic/10000-la-den-idirlion/\|teideal=10,000 lá den idirlíon!\|údar=NÓS\|dáta=28 Iúil 2016\|language=ga-IE\|dátarochtana=2023-03-12}}</ref> Rinne Berners-Lee cinnte de gur cheadaigh CERN na teangacha seo a úsáid gan chead gan phaitinn, saor in aisce. Cuireadh ar fáil don phobal domhanda ar an Idirlíon é i 1991. Leath sé amach go tapa chuig gach ábhar, disciplín is tír ar Domhan, ionas go bhfuil sé uilechuimsitheach anois. Tá eagraíocht curtha le chéile ag comhlachtaí a bhaineann leis an ngréasán, [[Feadhnacht an Ghréasáin Dhomhanda]], ó 1994 chun comhphrótacail a fhorbairt dó. Lonnaithe in Institiúid Teicneolaíochta Massachusetts atá sí. D'éirigh Lee ina Stiúrthóir ar [[Feadhnacht an Ghréasáin Dhomhanda]] sa.bhliain 1994, go dtí 2008. I rith na 1990idí d'fhás an WWW timpeall 40% in aghaidh na bliana, agus bhí sé ag méadú 60% gach bliain sna 2000idí.<ref name=":0" /> == Féach freisin == * Idirlíon * [[Feadhnacht an Ghréasáin Dhomhanda]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Gréasán Domhanda\|*]] [[Catagóir:Idirlíon]]

An difríocht idir athruithe ar: "Gréasán Domhanda"