An difríocht idir athruithe ar: "Béaloideas"

'''Béaloideas''' a thugtar sa Ghaeilge ar chultur duchasach na ndaoine. Tuigtear go hionduil (ni ga gurb e an ceart e) gurb ionann e agus litriocht bheil go traidisiúnta, .i. scéalta a insítear ó bhéal seachas scéalta scríofa. Is tuiscint i seo ata as data inniu san aonu aois is fiche. Is ionann bealoideas agus cultur anois nach mor. Ta nios mo i gceist le bealoideas na scealta, baineann se le iompar, le deasghnatha agus le siombalachas sa chultur coitinn ar domhan. Thug Sasanach William Thoms 'folklore' ar a leitheid thiar sa bhlian 1846. Bhi a leitheid ann cheana i dteangacha eile san Eoraip. Tagann an focal as an dá fhocal ''[[béal]]'' agus ''[[oideas]]'', a chiallaíonn "eagna" nó "oideachas". Tá an téarma in úsáid ón seachtú céad déag ar a luiod. B'é an seanchaí leannta [[Seathrún Céitinn]] a bhain úsáid as sa saothar cáiliúil de chuid ''[[Foras Feasa ar Éirínn]]''. Nuair a chum William Thoms an focal Béarla "folk-lore" sa bhliain 1846 thosaíodh ar an bhfocal béaloideas a thagairt don téarma sa Bhéarla. Tuigeann an chuid i. sis mo de na daoine nach 'piseoga' amhain ata ann ach tuiscinti eile ar an saol a bhi i measc na sinsear le tamall maith de bhlianta. Sin abhar an leinn a dtugtar 'bealoideas' sa Ghaeilge air sa la ata inniu ann. Ni coincheap Eireannach e in aon chor ach coincheap domhanda, ta ceangal aige le heolas na ngnathghdhaoine, seaneolas ach eolas eigin. Teann se siar go dti tosach an leinn ach ni leagan lag den scolaireacht e ach leagan eile. Bionn se faoin duine aonair cineadh a dheanamh. Seachnaionn roint daltai na brionna ata ag an gcultur duchais toisc gur athraiodh cuid mhor iad o thosach na hathbheochana in Eirnn sa bhfichiu haois. NiAn 'athbheochaint' a bhi ann achno aththuiscint a bhi in oiriuint do thuiscinti nua-aoiseacha mean-aicmeacha. Ba cheart do mhic leinn tamall a thogaint chun an sceal seo a mheabhru i gceart. Bionn bealoideas inniu ar theilifis, ar an idirlion, ar raidio srl., ceapann daoine fos gur seanrud bealoideas ach ni fior i gconai doibh. Ta bealoideas nua ann chomh maith. Maionn udair airithe gur bealoideas an seanchas mar gheall ar athru aoraide srl., Is e sin, deantar amach go bhfuil baint aige le firinne no le malairt na firinne. Deireann daoine gur bealoideas an saol ar fad leis. Is e an miniu gnathach na gur cuid den chultúr dúchasach an béaloideas ina mbíonn scéalta, ceol, damhsa, finscéalta, stair, seanfhocail, creidiúintí, nósanna, piseoga, féiltí agus deasghnatha. Bíonn béaloideas éagsúil ag grúpaí éagsúla sa phobal, is cuid de an cultúr traidisiúnta ach sa lá ata inniu ann cuirtear a lán rudaí comhaimseartha san áireamh chomh maith.