An difríocht idir athruithe ar: "Aigéad sulfarach"

Content deleted Content added
No edit summary
{{bosca sonraí}} ++
Líne 1:
{{chembox
Is é an t-'''aigéad sulfarach''' (H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>) ocsaigéad an tsulfair, agus is é an uimhir ocsaídiúcháin atá ag an sulfar ann ná +6. "Ola vitriail" an seanainm. Tá sé intuaslagtha san uisce i ngach coibhneas measctha, agus is aigéad láidir agus ocsaídeoir láidir é araon. Tá sé in ann uisce a bhaint as móilíní orgánacha freisin, agus úsáidtear i bpróisis cheimiceacha é dá réir. Is amhábhar agus imoibreán ardtábhachtach é sa tionsclaíocht. Is í an trí-ocsaíd sulfair, SO<sub>3</sub>, is ainhidríd don aigéad sulfarach - is é sin, an chomhdhúil a thabharfaidh aigéad sulfarach má imoibríonn sé leis an uisce.
| íomhá1 = Sulfuric-acid-2D-dimensions.svg
| íomhá2 = Sulfuric-acid-3D-vdW.png
| ainm_IUPAC = Aigéad sulfarach
| ainmneacha_eile = Ola vitriail
| CASNo = 7664-93-9
| RTECS = WS5600000
| EINECS = 231-639-5
| UNNumber = 1830
| foirmle_mhóilíneach = H<sub>2</sub>S<sub>O4</sub>
| dlús = 1.84 g/cm<sup>3</sup>, leacht
| intuaslagthacht = Inmheasctha
| leáphointe = 10 °C, 283 K, 50 °F
| fiuchphointe = 337 °C, 610 K, 639 °F
| slaodacht = 26.7 [[Poise|cP]] (20 °C)
| pKa = &minus;3
| ExternalMSDS = [http://www.ilo.org/public/english/protection/safework/cis/products/icsc/dtasht/_icsc03/icsc0362.htm ICSC 0362]
| EUIndex = 016-020-00-8
| EUClass = Creimneach ('''C''')
| NFPA-H = 3
| NFPA-F = 0
| NFPA-R = 2
| NFPA-O = W
}}
 
Is é an t-'''aigéad sulfarach''' (H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>) ocsaigéad an [[sulfar|tsulfair]], agus is é an uimhir ocsaídiúcháin atá ag an sulfar ann ná +6. "Ola vitriail" an seanainm. Tá sé intuaslagtha san uisce i ngach coibhneas measctha, agus is aigéad láidir agus ocsaídeoir láidir é araon. Tá sé in ann [[uisce]] a bhaint as [[móilín|móilíní]] orgánacha freisin, agus úsáidtear i bpróisis cheimiceacha é dá réir. Is amhábhar agus imoibreán ardtábhachtach é sa tionsclaíocht. Is í an trí-ocsaíd sulfair, SO<sub>3</sub>, is ainhidríd don aigéad sulfarach - is é sin, an chomhdhúil a thabharfaidh aigéad sulfarach má imoibríonn sé leis an uisce.

Faightear aigéad sulfarach trí shulfar a ocsaídiú. Ar dtús, dóitear sulfar go [[dé-ocsaíd sulfair]] SO<sub>2</sub>. San ocsaíd seo, áfach, níl an sulfar ach +4 ar uimhir ocsaídiúcháin, agus mar sin, tá sé riachtanach é a ocsaídiú go +6, rud a dhéantar trí thuilleadh ocsaigine a thabhairt don dé-ocsaíd agus an pheantocsaíd [[vanaidiam]], V<sub>2</sub>O<sub>5</sub>, ag catalú an imoibriúcháin. Ansin, gheofar an trí-ocsaíd. Imoibriú an-eisiteirmeach é, áfach, imoibriú na trí-ocsaíde sulfair leis an uisce, is é sin, scaoiltear a lán fuinnimh saor dá thoradh, agus is deacair srianta maithe a choinneáil leis an imoibriú seo fiú faoi imthoscaí na monarchan. Mar sin, is é an rud a dhéantar ná go dtuaslagtar an trí-ocsaíd san aigéad sulfarach tiubhaithe, ionas go bhfaighfear leacht tromghluaiste ar a dtugtar ''oleum''. Focal Laidine[[Laidin]]e é ''oleum'' a chiallaíonn "ola", ach i ndéantús an aigéid shulfaraigh, is é is brí leis ná meascán as aigéad sulfarach agus cineál polaiméirí, ar nós an dé-aigéad sulfarach H<sub>2</sub>S<sub>2</sub>O<sub>7</sub>. Ansin, cuirfear an t-uisce leis an ''oleum'' go cúramach, go dtí go mbeidh sé ina aigéad sulfarach glan.
 
Tugtar sulfáití ar shalainn an aigéid seo. Tá an chuid is mó acu sothuaslagtha san uisce, ach is eisceachtaí iad sulfáití na miotal cré-alcaileach, ar nós sulfáit chailciam (gipseam, plástar gipsim), sulfáit strointiam, sulfáit bhairiam, agus sulfáit raidiam. Tá an tsulfáit raidiam ar an tsulfáit is dothuaslagtha ar fad. Is mianraí nádúrtha iad a lán sulfáití, na cinn seo mar shampla:
Line 20 ⟶ 45:
 
* meilintirít (sulfáit iarainn)
 
[[Catagóir:Aigéid]]
 
[[ar:حمض الكبريتيك]]
[[bn:সালফিউরিক এসিড]]
[[bs:Sumporna kiselina]]
[[br:Trenkenn sulfurek]]
[[bg:Сярна киселина]]
[[ca:Àcid sulfúric]]
[[cs:Kyselina sírová]]
[[cy:Asid swlffwrig]]
[[da:Svovlsyre]]
[[de:Schwefelsäure]]
[[et:Väävelhape]]
[[el:Θειικό οξύ]]
[[en:Sulfuric acid]]
[[es:Ácido sulfúrico]]
[[eo:Sulfata acido]]
[[fa:اسید سولفوریک]]
[[fr:Acide sulfurique]]
[[gl:Ácido sulfúrico]]
[[ko:황산]]
[[hi:गन्धाकम्ल]]
[[id:Asam sulfat]]
[[is:Brennisteinssýra]]
[[it:Acido solforico]]
[[he:חומצה גופרתית]]
[[la:Acidum sulphuricum]]
[[lv:Sērskābe]]
[[lt:Sieros rūgštis]]
[[lmo:Acid sulforich]]
[[hu:Kénsav]]
[[ml:സൾഫ്യൂരിക് അമ്ലം]]
[[ms:Asid sulfurik]]
[[nl:Zwavelzuur]]
[[ja:硫酸]]
[[no:Svovelsyre]]
[[nn:Svovelsyre]]
[[nds:Swevelsüür]]
[[pl:Kwas siarkowy(VI)]]
[[pt:Ácido sulfúrico]]
[[ro:Acid sulfuric]]
[[ru:Серная кислота]]
[[sq:Acidi sulfurik]]
[[simple:Sulfuric acid]]
[[sk:Kyselina sírová]]
[[sl:Projekt:Žveplova kislina]]
[[sr:Сумпорна киселина]]
[[sh:Sumporna kiselina]]
[[fi:Rikkihappo]]
[[sv:Svavelsyra]]
[[ta:கந்தகக் காடி]]
[[th:กรดกำมะถัน]]
[[tr:Sülfürik asit]]
[[uk:Сульфатна кислота]]
[[ur:ترشۂ گندھک]]
[[vec:Àsido solfòrico]]
[[vi:Axít sulfuric]]
[[zh:硫酸]]