An difríocht idir athruithe ar: "Tobac"

Content deleted Content added
Tagairtí
Líne 3:
Is éard is '''tobac''' ná duillí úra na b[[planda]]í sa [[Géineas|ghéineas]] úd ''Nicotiana'' a leasaítear ar bhealach ar leith le haghaidh úsáide mar dhruga. Is é an dóigh is minice a gcaitear tobac ná é a chur ag cráindó i d[[toitín]], i b[[píopa]] nó i d[[todóg]] agus an toit a análú isteach. Sa Ghaeilge, deirtear go bhfuiltear ag ''caitheamh'' tobac, ach úsáidtear an leagan ''tobac a ól'' freisin, go háirithe sna canúintí deisceartacha.
 
Is é an ''Nicotiana tabacum'' an cineál is mó a chuirtear,<ref>http://kids.britannica.com/comptons/article-208927/tobacco</ref> ach baintear úsáid as an gcineál ''Nicotiana rustica'' chomh maith. Tá an ''rustica'' chomh saibhir sa nicitín is gur féidir é a úsáid le nicitín a tháirgeadh mar fheithidicíd. Bíonn na [[Seaman|seamain]] bhundúchasacha i Meiriceá Theas ag úsáid an chineáil sin mar dhruga sícideileach freisin.
 
==An Planda==
 
Baineann an planda tobac leis an bhfine úd ''Solanaceae'', agus mar sin, tá gaol aige le plandaí mar [[stoc an aingil]], [[práta]], [[lus mór na coille]], [[mandrác]], [[píobar dearg]], [[tráta]], agus [[ubhthoradh]]. <ref>http://www.medterms.com/script/main/art.asp?articlekey=13428</ref>
 
==An Tobac san Oileán Úr==
Líne 19:
==Stair Úsáide an Tobac==
 
Bhí an tobac á úsáid san Oileán Úr i bhfad roimh theacht na nEorpach, ach ba nós do na bundúchasaigh Mheiriceánacha srianta éigin a chur leis an úsáid. Mar shampla, d'fhéadfadh an t-asarlaí nó an seaman siabhráin agus mearuithe súl a tharraingt air féin trína lán tobac a úsáid, agus é in ann na siabhráin a chiallú de réir a thuisceana reiligiúnaí féin, ach ní bhlaisfeadh na daoine eile den tobac, ó shílfidís go raibh draíocht ann. Agus ar ndóigh, ba nós le treibheacha áirithe píopa a chaitheamh le séala a chur ar an gconradh síochána. Cibé scéal é, searmanas ar leith ab ea é tobac a chaitheamh, agus ba iad na hEorpaigh ba túisce a rinne nós laethúil de. Tháinig borradh mór ar úsáid an tobac i ndiaidh do James Bonsack an meaisín rollta toitíní a chéadcheapadh sa bhliain 1880.<ref>http://www.britannica.com/facts/5/147744/James-A-Bonsack-as-discussed-in-cigarette</ref> Faoi lár na fichiú haoise, áfach, chuaigh an tuiscint ar feadh an domhain go raibh an tobac thar a bheith dainséarach don tsláinte, agus de réir a chéile, thosaigh na daoine ag éirí as an nós.
 
==An Tobac agus an tSláinte==
 
Glactar leis inniu go bhfuil sé mífholláin ar fad tobac a chaitheamh. Ba iad na [[eolaí|heolaithe]] Gearmánacha ba túisce a d'aithin chomh dainséarach agus a bhíonn an tobac don tsláinte, thiar sna 1930idí, ach bhí an tuiscint seo an-mhall ag dul i bhfeidhm ar na caiteoirí tobac. Thar aon rud eile, ba sa Ghearmáin Naitsíoch ba túisce a tháinig an ghluaiseacht in aghaidh an tobac ar an bhfód, agus le linn [[an Dara Cogadh Domhanda]], bhí na comhghuaillithe den tuairim nach raibh ann ach leannán smaoinimh eile de chuid na [[Naitsithe]], nó bhí a lán idéanna áiféiseacha acu siúd faoi chúrsaí na sláinte mar chuid d'uaisliú an chine. Sa bhliain 1950, áfach, d'fhoilsigh Richard Doll alt tábhachtach ar an m''British Medical Journal'' faoin mbaint a bhí ag an tobac le hailse na scamhóg, agus i gceann ceithre bliana eile, dheimhnigh an ''British Doctors Study'' - staidéar a rinneadh ar nósanna caite tobac na ndochtúirí sa [[Ríocht Aontaithe]] - go raibh priacal na hailse scamhóg agus an taom croí ní b'airde ag lucht an tobac. <ref>http://info.cancerresearchuk.org/healthyliving/smokingandtobacco/howdoweknow/#Risks</ref>
 
Is iad na scamhóga, an croí agus na bealaí riospráide is mó atá faoi bhagairt ag na galair a bhaineann leis an tobac. [[Nicitín]] is cúis leis an dúil nimhe a thugann na daoine don tobac, agus is iad na nimheanna eile is cúis leis an ailse a thagann sna sála ag an andúil. Go bunúsach, is iad na hidreacarbóin aramatacha ilnúicléacha is mó a tharraingíonn ailse ar an gcaiteoir tobac. Is minic a thugtar "tarra" ar na hidreacarbóin seo, nó cineál tarra atá iontu go bunúsach, is é sin, meascán hidreacarbón a úscann as ábhar orgánach agus é ag cráindó.
 
==Tagairtí==
{{reflist}}
 
{{síol}}