An difríocht idir athruithe ar: "Seiléiniam"

Is é an '''seiléiniam''' [[dúil cheimiceach]] uimhir a 34, agus is é an giorrúchán a sheasann dó sna foirmlí ceimiceacha ná '''Se'''. Neamh-mhiotal é a bhfuil gaol ceimiceach aige leis an [[sulfar]] agus leis an [[teallúiriam]]. Ní bhíonn sé ina dhúil aonraithe sa dúlra: caithfear é a bhaint as na [[mianraí]]. Tá [[Allatrópacht|allatróip]] éagsúla ag an dúil seo, ach is é an seiléiniam liath (an seiléiniam tríogánach) an t-allatróp is tábhachtaí, nó is seoltóir solas-íogair é. Is é sin, tá sé in ann sruth [[leictreachas|leictreach]] a iompar, ach athraíonn a sheoltacht go mór faoi thionchar an [[solas|tsolais]], agus mar sin, is féidir úsáid a bhaint as i mbrathadóirí solais - i ngléasra teicneolaíoch a aithníonn solas. Tá allatróip eile aige fós nach n-iompraíonn leictreachas ar aon nós. Na hallatróip sin, bíonn siad comhdhéanta as [[móilín|móilíní]] ocht n-adamh (Se₈), ach is éard atá sa seiléiniam criostalach ná slabhraí fada héiliciúla d'adaimh sheiléiniam.▼

Faightear seiléiniam mar sheachthoradh nuair a bhítear ag mínghlanadh [[copar|copair]] nó ag táirgeadh aigéid shulfaraigh. Púdar dearg dímhorfach a bhíonn ann ar dtús, ach ansin, leáitear go deora dubha é, agus is iad na liathróidí beaga a fhaightear ar an dóigh seo a bhíonn ar díol. ▼

Ba é an ceimiceoir ceannródaíoch Sualannach [[Jöns Jacob Berzelius]] a d'aithin an seiléiniam mar dhúil ar leith. Is é an focal Gréigise[[Gréigis]]e ''σελήνη/seléné'' - ainm Gréigise na [[An Ghealach|Gealaí]] - is bunús d'ainm na dúile seo. Seachthoradh do tháirgeadh an aigéid shulfaraigh a bhí ann, an turas sin féin. Thuig Berzelius go raibh gaol nó baint ag an dúil seo leis an teallúiriam, a bhí ainmnithe as an Domhan (''tellus'', cf. ''talamh'' na Gaeilge), agus mar sin ba nádúrtha leis gur bhaist sé ainm na Gealaí ar an dúil áirithe seo.▼