An difríocht idir athruithe ar: "Canúint Ghaeilge Uladh"
Content deleted Content added
→Leabhair i nGaeilge Uladh: +naisc sheachtracha |
|||
Líne 32:
* ''ar los'': ''ar los rud a dhéanamh'' le rud a dhéanamh. Le Gaeilge Oirthear Uladh a bhaineann an dul cainte seo, agus ní fheicfeá i litríocht Thír Chonaill é, is dócha.
* ''ar son'' as (ucht): ''dhíol mé go daor ar a shon'' d'íoc mé go daor as. ''Ar mhaithe le'' nó ''i bhfách le'' a chloisfeá in Ultaibh mar Ghaeilge ar ''[[An réamhfhocal Béarla for agus conas é a aistriú go Gaeilge|for]]'' an Bhéarla sa chiall ''for the sake of''. - Coinnigh cuimhne air gurb é ''ar son'' a úsáidtear i nGaeilge na hAlban le ''for'' an Bhéarla a aistriú i ngach ciall, nach mór.
* ''arbhar'': is é ''arbha'' an gineadach traidisiúnta in Ultaibh.
* ''as miosúr, as pabhar'' as cuimse, an-, as compás
* ''barraíocht'' an iomarca
Line 39 ⟶ 40:
* ''caochló'' nó ''caochlódh'', gin. ''caochlóidh'' claochlú, athrú
* ''cleiteáil'' cniotáil
* ''cuid'': deirtear ''mo chuid airgid'', ''do chuid óir'' agus a leithéid i ngach Gaeltacht, ach i gCúige Uladh, d'fheicfeá ''cuid óir an tsagairt'', ''cuid arbha an phobail'' agus a leithéid sa litríocht féin, in áit "ór an tsagairt", "arbhar an phobail".
* ''cuifealán'' cruinneagán de dhaoine (leagan é seo den fhocal ''comhthiolán'', ''comhthionól'')
* ''conáilte'' préachta (le fuacht), fuar feannta
Line 49 ⟶ 51:
* ''gaosán'' srón
* ''gasta'' tapa, luath. ''Go géar gasta'' a deirtear go minic lena rá go bhfuil an-luas, an-siúl, faoi dhuine nó faoi rud.
* ''biadh a ghiollacht (giollaigh!)'' bia a sholáthar, a chócaráil, a ghléasadh
* ''ghoil, ag goil'': sa chiall "dul", úsáidtear an leagan seo, agus é measctha as ''dul'' agus ''gabháil''. Bíonn sé buanséimhithe, mura bhfuil ''ag'' ag teacht roimhe. Níl an fhoirm seo teoranta do Ghaeilge Uladh amháin, mar is léir do chách a d'fhoghlaim Gaeilge Chonamara ón leabhar úd [[Learning Irish]] le [[Mícheál Ó Siadhail]].
* ''iompó'' nó ''iompódh'', gin. ''iompóidh'' iompú, tiontú
Line 57 ⟶ 59:
* ''monamar'' monabhar
* ''muintearas'' gaol; ''duine muinteartha'' gaol, duine gaolmhar
* ''muintir'': Is minic a chloisfeá an ceann seo sa chiall "cinn", Béarla "(the) ones": ''is fearr liom na milseáin dearga ná an mhuintir bhána'' is fearr liom na milseáin dearga ná na cinn bhána. Tabhair faoi deara gurbh é iolra na haidiachta a úsáidtear ar lorg an ainmfhocail seo sa chiall seo. Cf. ''an mhuintir óga'' = na daoine óga, an t-aos óg.
* ''murlas'' maicréal
* ''oirnéis'' uirlis
| |||