Vicipéid

An difríocht idir athruithe ar: "Núicléón"

Browse history interactively
← Gabh chuig an difear roimhe seoAn chéad dhifear eile →
Content deleted Content added
VisualWikitext
No edit summary
Gramadach. Dothuigthe ar fad. Bhí athscríobh iomlán de dhíth.
Líne 1:
Is é is '''núicléón''' ann ná cáithnín núicléach, nó cáithnín fo-adamhach den chineál atá le fáil i núicléas an adaimh. Tá dhá chineál núicléón ann, mar atá, an [[prótón]] agus an [[neodrón]]. [[Barón (fisic)|Baróin]] is ea iad, is é sin, cáithníní atá comhdhéanta as trí [[Cuarc|chuarc]]. Go dtí na seascaidí, ba nós a shíleadh gur buncháithníní a bhí iontu, agus nach bhféadfaí struchtúr inmheánach a aithint iontu. Inniu, tá a fhios ag na saineolaithe go bhfuil cuarcanna ann, agus iad á ngreamú dá chéile ag na [[Glúón|glúóin]].
Séard is núicléón ná na gcomhpháirtithe a dhéanann suas an [[núicléas]], sé sin na dhá [[barón]]; [[prótón]] agus [[neodrón]], ó sin tá sé sóiléir go taispeanann an uimhir mais de dúil áirithe an méid núicléón a bhfuil i láithir. Go dtí na [[1960í]] chreid eolaithe gurb iad na comhpháirtithe búnasach den adaimh.
Glaotar an fórsa láidir núicléach ar na imoibrithe idir eatartha.
Anois tá fíanaise ann go bhfuil siad déanta suas de chomhpairthe eile, déanta suas de cuairc agus glúóin.
 
Tá na núicléóin féin á gcoinneáil le chéile i núicléas an adaimh ag na fórsaí núicléacha. Sna laethanta a bhí, ba nós "idirghníomhaíocht láidir" a thabhairt ar na fórsaí seo, ach is é an tuiscint atá ag na fisiceoirí inniu gur fearr a rá gurb í an idirghníomhaíocht idir na cuarcanna agus na glúóin an "idirghníomhaíocht láidir". Is í an chrómaidinimic chandamach an teoiric is nua-aimseartha le taighde a dhéanamh ar an idirghníomhaíocht láidir le saintréithe na núicléón a mhíniú.
Tá an [[prótón]] an barón is eatroime agus tá a comhsaíocht mar tomhais ar coamhnú uimhir barón. Tagann meath radaighníomhach ar an neodrón tríd an meath lag. Tá an beirt acu mar baill den rothlú dúbailte I=1/2.
 
Is é an [[prótón]] an barón is éadroime atá ann, agus is í cobhsaíocht an phrótóin atá ina miosúr ar imchoimeád na h[[Uimhir bharónach|uimhreach barónaí]]. Cuireann cobhsaíocht an phrótóin diansrianta leis na teoiricí tuairimíochta atá ag iarraidh samhail chaighdeánach na [[fisice cáithníní|Fisic cháithníneach]] a fhairsingiú. Is dual don neodrón meath lag a theacht air, ionas go n-iompóidh sé ina phrótón, rud is cúis leis an radaighníomhach.
 
Tá a mhalairt ag gach caithnín, tá frithnúicléón, sé sin le rá frithpróton agus frithneodrón, go ginirealta cothrom ach a mhalairt, mar shampla ó thaobh a luch leictreach, agus i gcónaí tá coamhnú luichte agus uimhir barón.
 
 
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/wiki/Núicléón"