An difríocht idir athruithe ar: "Cathal Ó Searcaigh"

| áit_bhreithe = [[Gort an Choirce|Gort A' Choirce]], [[ContaeCo. Dhún na nGall]]

Aithnítear '''Cathal Ó Searcaigh''' mar dhuine de mhórfhilí na Gaeilge. "Tá Cathal Ó Searcaigh ar an bhfile is binne agus is milse béilbéal in Éirinn", adeir [[Alan Titley]]. "Ina dhiadh sin is feidir leis a bheith bog, garbh, scéaltach, Rómánsúil ar a sheal".<ref name="Titley">Alan Titley, Scríbhneoirí faoi Chaibidil (Cois Life, Baile Átha Cliath, 2010)</ref> Laoithe cumainn d'eacstais an tsaoil is ea an chuid is fearr dá shaothar agus tugann sé cuireadh isteach dúinn do charnabhal na beatha. "Ní le [[Dún na nGall]] amháin a bhaineann Ó Searcaigh ach leis an gCruinne", adúirt [[Gabriel Rosenstock]]. <ref>Gabriel Rosenstock, ina léirmheas ar Gúrú i gClúidiní (Comhar, 2006)</ref> "Baineann sé le gach éinne againn, mar sin, agus leis an gCruinne go léir is í istigh ionainn [...] Is í cantaireacht na Cruinne í, an ceol is binne agus is ársa amuigh."

Rugadh Cathal Ó Searcaigh i Mín A' Leá faoi scáth an [[An Earagail|Eargail]] i gcomharsanacht [[Gort an Choirce|Ghort an Choirce]] i d[[Tír Chonaill]]. B'as Mín Doire na Slua i bparóiste na Rosann dá Mháthairmháthair, Agnes Roarty. Fear de bhunadh Mhín A' Leá a bhí i Micí, athair an fhile. Ar nós go leor d'fheara [[Cloich Cheann Fhaola|Chloch Cheann Fhaola]] ag an am shaothraigh Micí a bheatha mar oibrí seasúrachséasúrach ar fheirmeacha i Mid Lothians na hAlban, sna ceantaireacha sin thart ar Haddington, Dunbar agus East Linton. Thit cúram na feirme a bhí acu i Mín A' Leá ar Agnes nuair a bhí a fear céile as baile. Cathal an t-aon duine clainne a bhí acu.

Fuair sé a chuid bunscolaíochta i gCaiseal na gCorr agus a chuid meanscolaíochtameánscolaíochta i nGairm Scoil Ghort A' Choirce.

Ach bhí an tádht-ádh dearg air, adeir sé, a ghabháil chun na gairm scoilegairmscoile i nGort A' Choirce. "Bhí Tomás Breathnach ag muineadhmúineadh ansin. Eisean a bhí i mbun an Bhéarla. Bhí sé iontach. Chan téacsanna as leabhar an Bhéarla amháin a bhí a theagasc aige – ach téacsanna as leabhar na beatha. Thuig seisean an tábhacht a bhain le saol na samhlaíochta. MhuinMhúin sé filíocht dúinn seachas fíricí. Cheadaigh seisean domh a bheith cruthaitheach."^Ibid

[[Íomhá:Cathal.jpg|deas|200pz|thumb|Cathal Ó Searcaigh]]I ndiaidh na gairm scoilegairmscoile chuaigh sé go Londain, Sasana, "le taithí a chuir ar an saol – saol na gcéadfaí go speisialta. Bíonn ort na cúlbhóithre agus na cabhsaí a shiúl sula n'-aimseoidh tú na sméara dubha is mó agus is milse."<ref name="Macalla" /> Léigh sé cuid mhór ag an am sin a bhuíochas sin ag gabháil do shiopaí leabhar dara láimhe Charing Cross agus do leabharlann phoiblí Londan. Bhí na [[Jack Kerouac|Beats]] ar thús cadhnaíochta – Ginsberg, Corso, Ferlinghetti, Snyder agus dar ndóighe, Kerouac. "Mheall saothar na mBeats mé. Bhí comhcheilg ar bun acu in éadan na gcionbhinsiún. Thug siad an fhilíocht amach ar an sráid. Shaoraigh siad Bé na hÉigse ó shaol, seasc, méanaicneachmeánaicmeach na hAcadúileachta, áit a raibh sí ag fáil bháis de dhíobháil aicsean. Agus thug siad cead a cinn díthe an tsráid a shiúl. Dhúisigh na Beats an Dán. Ár nDán."^Ibid

Ba i Londain a chum sé a chéad chnuasach filíochta, "Miontraigéide Chathrach".<ref>Cló Uí Chuirreáin, 1975</ref> Deir sé fosta gur chuir sé "dúspéis i ngraffiti na cathrach." Litríocht an leithris nó Éigse an Phleidhce nó Cacamas, "thaitin sé liom mar go raibh sé greannmhar, graosta, dúshlánach. ShamhlofáShamhlófá gur cuireadh bior dhearg suas tóin na gclicheanna. Scréad dúshláine a bhí sa ghraffiti seo in éadan gach ní agus neach a bhí cúramach, coimeádach, críonna. Tuigeadh domh ag an am go gcaithfeadh friotal na filíochta a bheith chomh beo brathach leis an ghraffiti seo. Cha bheadh tairbhe ar bith teanga a úsáid a bhí chomh righin reoite le cáipéis dlí."<ref name="Macalla" />

I Londain shaothraigh sé a bheatha ag obair i dtabhairne – "The Ox and Gate", leathbealaighleath bealaigh idir Cricklewood agus Neasden, ceantar mór Éireannach ag an am sin.

Chaith sé théimhse (1972-74) ag plé leis an Staideár Eorpach san [[Ollscoil Luimnigh|NIHE]] i LuimhneachLuimneach mar a thugtaí ar Ollscoil LuimhnighLuimnigh. Agus é ó dheas d'fhreastal sé ar Úr-Chúirt Éigse na Máighe, scoil filíochta a bhíodh ag Cyril Ó Céirín ina theach conaí i Mungairit ó Shamhain go Bealtaine, ag déanamh aithrise ar na cúirteanna filíochta a bhíodh sa Tuadhmumhain sa tseanam. Tá fianaise ar an fhilíocht a cuireadh os comhair na cúirte le fáil sa leabhar "Breith" (Cló na Cúirte Éigse, Mungairit, 1974) arna chur in eagar ag Cyril Ó Céirín. Le linn do Chathal a bheith ag freastal ar an NIHE bhain sé cáil amach mar léiritheoir drámaí. Ar na léirithe a stiúirigh sé bhí "Shadow of the Glen", "The Midnight Court", "Moll".

Rinne sé bliain amháin de chéim i nGaeilge i [[Ollscoil na hÉireann, Má Nuad|gColáiste Phádhraig, Maigh Nuad]] (1978-79). Foilsíodh a dhara cnuasach agus é ina mhacléinnmhac léinn i Maigh Nuad – TuirlingTuirlingt<ref>Carbad, 1978</ref> i bpáirtíocht le [[Gabriel Rosenstock]]. Agus é i gColáiste Phádraig bhí sé mar bhall lárnach den fhoirean iomráiteach díospóireachta a bhí acu. Ar an fhoireann clúiteachchlúiteach sin bhí daoine a thuill cáil mhór ina dhiaidh sin: John O'Donohue, údar Anamchara; Mary Hanafin, MinistirAire Oideachais, Fianna Fáil; Micheál Ó hÉanaigh, Ardfheidhmeannach i gComhairle Condae Dhún na nGall.

I ndiaidh do Maigh Nuad a fhágáil d'oibrigh sé mar láithreoir teilifise ar "Aisling Gheal", clár ealaíon agus ceoil a léirigh [[Tony McMahonMac Mahon]] do [[TG4|RTÉ]].

Ceapadh é ina scríobhneoirscríbhneoir cónaithe in [[Ollscoil Nua Uladh]], [[Cúil Raithin]] agus in [[Ollscoil na Banríona, Béal Feirste]] (1992–1995). Bhí a mhacasamhail de phost aige in [[Ollscoil na hÉireann, Gaillimh|Ollscoil na Gaillimhe]] sa bhliain 1996.

Ceapadh é ina bhall d'[[Aosdána|Aos Dána]] in 1996.

File idirnáisiúnta atá ann a bhfuil a chuid filíochta léite aige féilte ealáineealaíne ar fud an domhain. Go nuige seo tá aistriúcháin Albáinise, Béarla, Briotáinse, Catalóinise, Danmhairgise, Fraincise, Gearmáinse, Iodáilise, Neapalíse, Polainnse, Rúisise, Rómáinse, Seirbea-Chróitise, Seapáinse agus Spáinnise déanta ar a shaothar.

Ó 1996 tá tréimhsí cáite aige i [[Neipeal]], áit a bhfuil mac uchtaithe aige ann, Prem Timalsina agus anois tá beirt clainne ag Prem, mac agus iníon Prashant agus Parmita. Tugann "Seal i Neipeal"<ref>Cló Iar-Chonnacnta, 2004</ref> sracfhéachaintí i bhfocail, i bpictiúir agus i bhfilíocht ar an tír dhiamhair sin faoi scáth Everest. "Tá Seal i NealealNeipeal ar cheann de na leabhair is aoibhne agus fearr dar scríbhadh sa Gheilge le deich mbliana anuas. Leabhair taistil, ach leabhar smaointe agus leabhar grámhar," adúirt Alan Titley agus é ag tabhairt breith ar shaothar Uí Shearcaigh.<ref name="Titley" />

Sa bhliain 2008 thóg an scannán Fairytale of Kathmandu conspóid mhór agus aird na meáinmeán i dtaca leis an obair charthanach a bhí ar siúil ag an fhile i Neipeal agus an gaol a bhí eadar é féin agus na fir óga a raibh sé ag cabhrú leo. Sa racán a d'éirigh as an scannán a craoladh ar [[RTÉ]], cáineadh Ó Searcaigh as mí-usáid gnéis a bhaint as na fir óga (cé gur admhaíodh go raibh aois toilithe sroicthe acu) agus cáineadh lucht déanta an scannáin as míbhuntáiste a ghlacadh ar an fhile san dóigh gur cuireadh an scannán i láthair.

Bronn Ó Searcaigh bailiúchán dá lámhscríbhiní, á chnuasach ealáineealaíne agus a leabharlann pearsanta féin ar an Stáit. Tá cúram an deonacháin seo faoi Leabharlann Condae Dhún na nGall faoi láthair. Is minic go mbíonn ócáidí chultúrtha ar siúil ina theach cónaí i Mín A' Leá, faoi scáth an Eargail.

1996: Togadh é ina bhall d'[[Aosdána|Aos Dána]]

2000: Bronadh [[The Irish Times]] Literature Prize ar "Ag Tnuth leis an tSolas, DantaDánta 1975–2000

2013: Mórán duaiseanna Oireachtas buaite aige thar na blianta, na cinn is déanaí ar son na mbailiúchanmbailiúchán filíochta "Aimsir Arsa" (2013) agus "An Bhé Ghlas" (2016).

* 2006: ''Gúrú i gClúidíní'', ealáinealaín le Ian Joyce) Cló Iar-Chonnacht, Indreabhán

* 2011: ''An tAm Marfach ina Mairimid'' (ealáinealaín le Ian Joyce) Arlen House, Gaillimh

* 2013: ''Aimsir Ársa'' (ealáinealaín le Ian Joyce) Arlen House, Gaillimh

* 2014: ''Na Saighneáin'' (ealáinealaín le Ian Joyce) Arlen House, Gaillimh

* 2015: ''An Bhé Ghlas'', ealáinealaín le Pauline Bewick, aistrithe ag Paddy Bushe; Leabhar Breac, Indreabhán

* 2015: ''An Fear Glas / The Green manMan, ealáinealaín le Pauline Bewick'' (aistrithe ag Paddy Pushe, Gabriel Rosenstock agus Frank Sewell) Arlen House, Galway

* 2011: ''Pianó Mhín na bPreachánbPréachán'' (úrscéal) Cló Iar-Chonnacht, Indreabhán

* 2016: ''Thugamar Féin an Samhradh Linn'' (úrscéal) Leabhar Breac, Indreabhán *****?2017*****

* 2014: ''Soul Space'', leabhar ar chúrsaí spioradálta (foilsithe faoin ainm cleite Charles Agnes) Evertype, Cathair na Mart, ContaeCo. Mhaigh Eo

* 1997: ''An Chéad Chló'', rogha de saotharshaothar nuafhilí, Cló Iar-Chonnacht, Indreabhán

* 2005: ''Tearmann'', sraith de dánta Uí Shearcaigh cóiriú ceoil le Neil Martin, curtha i láthair an phobal den chéad uair ag Féile EaláineEalaíne an Chlacháin. An West Ocean String Quartet a tabhairt tionlacan don fhile

* 2012: ''Síle an tSléibhe'', ceoldráma, an ceol cumtha ag Derek Ball, canta ag Elizabeth Hilliard, curtha i láthair an phobal den chéad uair sa Back Loft (La Catedral theatre) BÁC, MeanMeán Fómhair 2012

===Tionscnaimh EaláineEalaíne===

* 2003: ''Trasnú'', saothar filíochta le Cathal Ó Searcaigh, taispeántas ealáineealaíne le Maria Simonds Gooding. Foilsíodh catalóg den taispeántas (An Gailearaí, [[Gaoth Dobhair]])

* 2004: ''Luxury of a Skylight'', in éineacht le Janet Mullarney: dánta agus saothar ealáineealaíne. Eagrán teoranta i gcása, sínithe agus uimhrithe. Foilsithe ag Edizioni Canopo, Prato, Italy

* 2005: ''Dialann / Diary'', in éineacht le Barbara Lea (ealáintóirealaíntóir) agus Paulette Myres-Rich (déantóir leabhar), eagrán teoranta i gcása, sínthe agus uimhrithe. Foilsithe ag Traffic Street Press, St Paul, Minnesota

* 2012: ''The Green Man'', Bailiúchán de 10 liotagrafanna cruthaithe agus curtha i gcló ag Aoife McGarrigle i gCló Ceardlann na gCnoc, ContaeCo. Dhún na nGall, maraon le 10 dánta le Cathal Ó Searcaigh: eagrán teoranta i gcása, sínthe agus uimhrithe.

* 2004: ''The View from Bealtaine'', bunaithe ar ''Cór Úr'', dán iomráiteach de chuid Uí Shearcaigh, curtha i gcló ag Barbara Tetenbaum i gCló Ceardlann na gCnoc, ContaeCo. Dhún na nGall. Eagrán teoranta, sínthe agus uimhrithe

* 2000: ''Duanaire an Chéid'', eagarthóir Gearóid Denver: Cló Iar-Chonnacht, Indreabhán, ContarCo. na Gaillimh

* 2002: ''In the Chair: Interviews with Poets from the North of Ireland'' curtha in eagar ag John Brown, Salmon Publishing, ContaeCo. an Chláir

[[Catagóir:Daoine as ContaeCo. Dhún na nGall]]