Vicipéid

An difríocht idir athruithe ar: "Plútón (abhacphláinéad)"

Browse history interactively
← Gabh chuig an difear roimhe seoAn chéad dhifear eile →
Content deleted Content added
VisualWikitext
No edit summary
No edit summary
Líne 1:
[[Íomhá:Pluto by LORRI and Ralph, 13 July 2015.jpg|300px|thumb|Plútón]]
[[Abhacphláinéad]] is ea '''Plútón''' atá suite ar [[imeall]] an [[grianchóras|ghrianchórais]]. Ó [[1930]] go [[2006]], thugadh an t''[[Aontas Idirnáisiúnta Réalteolaíochta]]'' agus na gnáthdaoine [[pláinéad]] air, ach athraíodh an cinneadh sin i mí [[Lúnasa]] [[2006]], ós rud é go bhfuil reanna neimhe sonraithe i g[[Crios Kuiper]] taobh thiar de atá ar aon mhéid leis.<ref>Sa bhliain 2005, thángthas ar réad de chuid Kuiper, [[2003 UB313|2003 UB<sub>313</i>]], atá níos mó ná Plútón.</ref> MarDe sinréir dealraimh, istá féidirPlútón nach bhfuil i gceistcosúil le Plútón achTríotón, an ceannghealach is cóngaraímó dúinnag deNeiptiún<ref>Hussey, reannaMatt - Fréamh an chreasaEolais (Coiscéim seo2011)</ref>.
 
Mar sin, is féidir nach bhfuil i gceist le Plútón ach an ceann is cóngaraí dúinn de reanna an chreasa seo. I ndáiríre, níl sé ag imeall an ghrianchórais mar a cheaptaí: taobh amuigh de, leanann réimse maighnéadach na Gréine agus. tá crios de na billiúin cóiméad i [[scamall Oort]], cuid den bhunscamall as ar cumadh an grianchóras.
 
==Tréithe==
 
Tá Plútón ag timpeallú na [[Grian|gréine]] ar [[Fithis|fhithis]] atá an-difriúil le fithisí na ngnáthphláinéad. Fithis an-chlaonta, an-éalárnach í. Mar sin, siúd is go raibh sé de nós ag na daoine a shíleadh gurb é Plútón an pláinéad is faide ón ngrian, chaith sé na blianta [[1979]]-[[1999]] taobh istigh d'fhithis [[Neiptiún (pláinéad)|Neiptiúin]]. ▼
=== Fithis ===
Ceapann réalteolaithe gur ghealach de chuid Neiptiúin é lá dá raibh, ach gur tharla eachtra éigin chun é a chuaradh amach ina fhithis féin.
 
▲TáMar sin, tá Plútón ag timpeallú na [[Grian|gréine]] ar [[Fithis|fhithis]] atá an-difriúil le fithisí na ngnáthphláinéad. Fithis an-chlaonta, an-éalárnach í. Mar sin, siúd is go raibh sé de nós ag na daoine a shíleadh gurb é Plútón an pláinéad is faide ón ngrian, chaith sé na blianta [[1979]]-[[1999]] taobh istigh d'fhithis [[Neiptiún (pláinéad)|Neiptiúin]].
 
Sa bhliain 1978, cuireadh an chéad sonrú i satailít Phlútóin, [[Carón]]. Tugadh dhá [[gealach|ghealach]] níos lú faoi deara sa bhliain [[2005]], mar atá, [[Nix]] agus [[Hydra]].
Line 11 ⟶ 17:
=== Atmaisféar ===
 
Tá Plútón fuar, le meanteocht -223°C, agus tuigtear gur as [[carraig]], [[meatán]] is [[oighear]] atá sé déanta, le hatmaisféar éadlúth meatáin.

Níl ach [[atmaisféar]] an-tanaí ag Plútón, agus é comhdhéanta as [[nítrigin]]meatán go hairithe, [[meatánnítrigin]], agus [[aonocsaíd charbóin]]. Tá na substaintí céanna ar fáil i bhfoirm sholadach ar dhromchla Phlútóin, agus an dóigh a bhfuil siad ag galú agus ag sioc arís, tá an-bhaint acu le cothromaíocht na [[teocht]]<nowiki/>a ar Phlútón.
 
Níl brú an atmaisféir ar Phlútón ach aon seacht míliú cuid de bhrú ár n-atmaisféir féin, ach mar sin, is féidir é a thabhairt faoi deara le linn urú. Nuair a bhogann Plútón amach óna gharphointe don [[An Ghrian|ghrian]], siocann tuilleadh den atmaisféar go solad, agus é ag titim ar dhromchla an phláinéid.
Line 67 ⟶ 75:
 
== Tréithe fisiceacha ==
Níl Plútón ach dhá thrian mhéid ár n[[An Ghealach|gealaí]], cothrom le 1/500 mhais [[An Domhan|an domhain]].
 
=== Mais agus méid ===
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/wiki/Plútón_(abhacphláinéad)"