An difríocht idir athruithe ar: "Tír na mBascach Theas"
Content deleted Content added
mNo edit summary |
No edit summary |
||
Líne 26:
|láithreán = www.euskadi.net/r33-2219/es/
}}
Is [[Comhphobail fhéinrialaitheacha na Spáinne|comhphobal féinrialaitheach]] í '''Tír na mBascach Theas''' (nó ''Euzkadi'' as [[Bascais]]) atá suite i ndeisceart [[Tír na mBascach|Thír na mBascach]] (in oirthuaisceart stáit na [[Spáinne]]). Is í [[Vitoria-Gasteiz]] (is í ''Gasteiz'' an t-ainm as [[Bascais]], agus ''Vitoria'' as [[Spáinnis]]) an phríomhchathair.
Sa bhliain [[1978]] tugadh stadas mar ''náisiún'' do Tír na mBascach. Tá a chuid cumhachtaí leagtha amach i Reacht Féinriail Tír na mBascach a thugann creatlach i gcomhair forbairt na mBascaigh sa Spáinn cé go raibh [[Navarre]] fágtha amach lena chomhophobal féinrialaitheach féin. Go hoifigiúil níl aon príomhchathair ag an réigiúin ach tá Parlaimint an chomhphobail agus teach an uachtaráin suite i [[Vitoria-Gasteiz]] agus mar sin is í sin an príomhchathair de facto. Is é Vitoria-Gasteiz, Álava, an Bardas is mó de réir achar le 277 cm2 de ach is í [[Bilbao]] na Bioscáine an chathair is mó de réir daonra de le 353,187 daoine ina gcónaí inti le ceirtleán uirbeach 75,500 daoine. Déanann [[Tír na mBascach]] tagairt ar ndóigh don réigiúin iomláin culturtha Bascach.
== Stair ==
Tá stair iontach suimiúil ag an gceantar seo, tá a chultúr iontach difriúil ón gcultúr Spáinneach é féin. Tá teanga na Bascaise go hiomlán difriúil ní hamháin ó Spáinnis, ach ó na teangacha [[Eorpa]]cha go forleathan. Creideann a lán de mhuintir na háite go mba cheart gur tír neamhspleách í. Tugann [[ETA]] tacaíocht míleata don aidhm seo. Faoi láthair tá rialtas na Spáinne ag déanamh idirbheartaíochta leo rud nár tharla riamh roimhe. Fuair siad a lán neamhspleáchais tar éis na dtoghchán sa bhliain [[1935]], agus throid cuid mhaith dóibh i gcoinne arm [[Francisco Franco]] i g[[Cogadh Cathartha na Spáinne]].
== Tír Eolas agus Cultúr ==
Is tír álainn glas í. Léiriú den áilleacht seo is ea na sléibhte arda idir [[an Fhrainc]] agus tír na mBascach, a thrasnaíonn slí oilithreachta an ''[[camino de Santiago]]'' go rialta. Tá daonra de 2,155,546 daoine, agus is ceann des na réigiúin is saibhre sa Spáinn é.
== Riaracháin agus Daonra ==
Tá an comhphobal roinnte i dtrí cúigí. Seo iad a leans:
Mar sin tá an Aragóin roinnte i dtrí cúige, ainmnithe dona bpríomhchathair: ''[[Huesca (Cúige)|Huesca]], [[Zaragoza (Cúige)|Zaragoza]]'' agus ''[[Teruel (Cúige)|Teruel]]''. Tá na cúige roinnte i 33 contaetha agus tá 732 bardais sa réigiúin.
[[Íomhá:Mapa_comarcal_del_País_Basc.svg|thumb|right|Léarscáil contaetha Tír na mBascach Theas]]
[[Íomhá:Municipios_comunidad_autonoma_pais_vasco.svg|thumb|right|Léarscáil bardais Tír na mBascach Theas]]
{| class="wikitable"
<!---- Tír na mBascach---->
| bgcolor="#FFFFFF" rowspan = "5" | <center>[[Íomhá:Silueta de la Comunidad Vasca.png|50px]]<br />'''Tír na mBascach'''</center>
|-----
|- style="background:#BFCFFF; color:#000; font-size:100%"
! colspan = "2" |Cúige
! Contaetha
! Bardais
|-
| style="background: #E6ECFF; border-right: 1px solid #E6ECFF;"| <center>[[Íomhá:Escudo alava.png|50px]]
| bgcolor="#E6ECFF" |'''[[Cúige Álava]]'''<br />''Daonra''<br />''321,932''
| '''Contaetha Álava'''<br />Contae Vitoria, Ayala, Laguardia-Rioja Alavesa, Salvatierra, Zuya, Añana agus Campezo-Montaña Alavesa.
|<center>[[Íomhá:Escudo de Vitoria.svg|50px]]<br />'''[[Vitoria]]'''<br />''245,036''<br />Tá 51 bardais i gCúige Álava.
|-
| style="background: #E6ECFF; border-right: 1px solid #E6ECFF;"| <center>[[Íomhá:Escudo de Guipuzcoa.svg|50px]]
| bgcolor="#E6ECFF" |'''[[Cúige Guipúzcoa]]'''<br />''Daonra''<br />''709,607 ''
| '''Contaetha Vitoria'''<br />Bajo Martín, Jiloca, Cuencas Mineras, Andorra-Sierra de Arcos, Bajo Aragón, Comhphobal Teruel, Maestrazgo, Sierra de Albarracín, Gúdar-Javalambre agus Matarraña.
|<center>[[Íomhá:Escudo de Donostia.svg|50px]]<br />'''[[San Sebastián]]'''<br />''186,185 hab.''<br />Tá 89 bardais i gCúige Guipúzcoa.
|-
| style="background: #E6ECFF; border-right: 1px solid #E6ECFF;"| <center>[[Íomhá:Escudo de Bizkaia 2007.svg|50px]]
| bgcolor="#E6ECFF" |'''[[Cúige Bioscáine]]'''<br />''Daonra''<br />''1,155,772''
| '''Contaetha Bioscáine'''<br />Gran Bilbao, Duranguesado, Lea-Artibai, Busturialdea - Urdaibai, Uribe, Las Encartaciones agus Arratia-Nervión.
|<center>[[Archivo:Escudo de Bilbao (ovalado).svg|50px]]<br />'''[[Bilbao]]'''<br />''352 700 hab.''<br />Tá 112 bardais i gCúige Bioscáine.
|-
|-----
|}
Seo iad a leanas na cathracha de réir daonra i dTír na mBascach Theas:
{| class="infobox" style="text-align:center; width:60%; margin-left:0px; font-size:85%"
|+ align=center style="font-weight:bold; background: #BFCFFF" | <span style="color:black">Cathracha agus Bailte de réir daonra (2016)</span>
|-
! align=center style="background:#f5f5f5;" | Uimh.
! align=center style="background:#f5f5f5;" | Cathair
! align=center style="background:#f5f5f5;" | Cúigex
! align=center style="background:#f5f5f5;" | Daonra
! align=center rowspan=21 | [[íomhá:Guggenheim_Bilbao_Museum.jpg|borde|150px|[[Iarsmalann Guggenheim]]]]<br />[[Bilbao]]<br />[[íomhá:Plaza_Virgen_Blanca_VITORIA-GASTEIZ_tras_reforma.JPG|borde|110px|Vitoria-Gasteiz]]<br />[[Vitoria-Gasteiz]]<br />[[íomhá:San_Sebastian_from_Igeldo.jpg|borde|110px|San Sebastian]]<br />[[San Sebastián]]<br />[[íomhá:Done_Bidendiko_Dorreak.jpg|borde|110px|Baraklado]]<br />[[Baraklado]]
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 1 ||align=left | '''[[Bilbao]]''' || [[Bizkaia]] || 345,122 ||
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 2 ||align=left | '''[[Gasteiz]]''' || [[Araba]] ||244,634||
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 3 ||align=left | '''[[Donostia]]''' || [[Gipuzkoa]] || 186,064 ||
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 4 ||align=left | '''[[Barakaldo]]''' || [[Bizkaia]] || 100,025 ||
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 5 ||align=left | '''[[Getxo]]''' || [[Bizkaia]] || 78,554 ||
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 6 ||align=left | '''[[Irun]]''' || [[Gipuzkoa]] ||61,608||
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 7 ||align=left | '''[[Portugalete]]''' || [[Bizkaia]] ||46,375||
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 8 ||align=left | '''[[Santurtzi]]''' || [[Bizkaia]] || 46,043 ||
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 9 ||align=left | '''[[Basauri]]''' || [[Bizkaia]] || 40,983||
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 10 ||align=left | '''[[Errenteria]]''' || [[Gipuzkoa]] || 39,381 ||
|}
== Íomhánna ==
| |||