Vicipéid

An difríocht idir athruithe ar: "Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus Thuaisceart Éireann"

Browse history interactively
← Gabh chuig an difear roimhe seoAn chéad dhifear eile →
Content deleted Content added
VisualWikitext
AdamLibh (plé | dréachtaí)
3,354 edits
No edit summary
AdamLibh (plé | dréachtaí)
3,354 edits
mNo edit summary
Líne 55:
Tá fo-rialtais chineachta ag na chéad 3 chinn acu seo, a bhfuil cumhachtaí athraitheacha acu<ref>{{cite news |url= http://news.bbc.co.uk/1/hi/education/7859034.stm |teideal= Titim i líon na mac léinn sa RA |work= BBC News |date =29ú Eanáir 2009}}</ref><ref>{{cite web |url= http://www.transport-research.info/web/countryprofiles/uk.cfm |teideal=Foramhairc Tíortha: An Ríocht Aonraithe |publisher=Transport Research Knowledge Centre |accessdate=28ú Márta 2010}}</ref> bunaithe ina bpríomhchathracha, [[Béal Feirste]], [[Dún Éideann]] agus [[Caerdydd]] faoi seach. Gaolmhar leis an RA gan a bheith ina gcodanna di atá 3 [[Spleáchas na Coróine]]: [[Geansaí]], [[Geirsí]] agus [[Oileán Mhanann|Manainn]].<ref>{{cite web |url= http://www.direct.gov.uk/en/Governmentcitizensandrights/LivingintheUK/DG_10012517 |teideal=Bunfhíricí na Ríochta Aontaithe |accessdate=3ú Bealtaine 2011 |publisher=[[Directgov]] |quote=The full title of this country is 'the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland'. 'The UK' is made up of England, Scotland, Wales, and Northern Ireland. 'Britain' is used informally, usually meaning the United Kingdom. 'Great Britain' is made up of England, Scotland and Wales. The Channel Islands and the Isle of Man are not part of the UK.}}</ref> Tá 14 [[Críocha na Ríochta Aontaithe Thar Lear|Chríoch Thar Lear]].<ref>{{cite web |url= http://www.fco.gov.uk/en/about-us/what-we-do/overseas-territories |teideal= Ag Obair le Spleáchais Thar Lear |publisher= [[Foreign and Commonwealth Office]] |accessdate=3ú Bealtaine 2011}}</ref> Is ionann iad seo agus píosa iarmharacha de [[Impireacht na Ríochta Aontaithe]], ina raibh beagnach ceathrú iomlán de dhromchla an domhain ag deireadh an 19ú haois agus toiseacht an 20ú haois. Ba í an Impireacht í an ceann is mó riamh ar domhan. Tchítear tionchar na RA i leitheadúlacht an [[An Béarla|Bhéarla]] mar mheán cumarsáide, cultúr na [[Éire agus an Bhreatain Mhór|nOileán Briotanach]], agus [[An Dlí Coiteann|córais dlí]] i dtíortha ar fud na cruinne.
 
Is tír fhorbartha í an RA, a bhfuil an [[Liosta na dtíorthatíortha de réir OTI|seachtúcúigiú geilleagar is mó]] ar domhan aige de réir [[OTI]] ainmneach agus an [[Liosta na dtíortha de réir Paireachta Cumhacht Cheannaigh|t-ochtúnaoú ceann is mó]] ar domhan de réir [[Paireacht Cumhacht Cheannaigh|Paireachta Cumhacht Cheannaigh]]. Ba í an chéad tír [[Tionsclaíocht|thionsclaíoch]] ar domhan í <ref>{{cite book |teideal= An Chéad Náisiún Tionsclaíoch: Stair Gheilleagrach na Ríochta Aontaithe, 1700–1914 |publisher= Routledge |location =Londain |author=Mathias, P. |year=2001 |isbn=0-415-26672-6}}</ref> agus an neart is tábhachtaí ar domhan i rith an 19ú haois agus go luath san 20ú haois.<ref name="ferguson">{{cite book |last=Ferguson |first=Niall |year=2004 |teideal=Impireacht: Fás agus Titim an Oird Bhriotanaigh Domhanda agus na Ceachtanna do Cumhacht Domhanda |publisher=Basic Books |location =New York |isbn=0-465-02328-2}}</ref> Déantar tagairt go seadh don RA mar [[neart ollmhór]] agus tá go fóill cumhachtaí ollmhóra aigi i leith na heacnamaíochta, an chultúir, an mhíleata agus na n-eolaíochtaí aici, mar aon le tionchar nach beag go hidirnáisiúnta.<ref>{{cite news |url= http://www.theaustralian.com.au/news/opinion/cameron-has-chance-to-make-uk-great-again/story-e6frg6zo-1225866975992 |author=Sheridan, Greg |teideal=Tá deis ag Cameron an RA a thabhairt chun bearr a fheabhais in athuair |accessdate=23ú Bealtaine 2011 |work=The Australian |location =Sydney |date =15 May 2010}}</ref><ref>{{cite news |url= http://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/britain-is-now-most-powerful-nation-on-earth-8326452.html |author=Dugan, Emily |teideal=Is í an RA an náisiún is cumhachtaí ar domhan |accessdate=18 November 2012 |work=The Independent |location =London |date =18 November 2012}}</ref> Is stát [[Liosta na dtíortha a bhfuil Airm Núicléacha acu|núicléach]] [[Conradh in Aghaidh Iomadú Núicléach|aitheanta]] é agus caitheann sé an [[Liosta na dtíortha de réir Caiteachas Míleata|ceathrú caiteachas is mó]] ar domhan ar chúrsaí míleata. <ref>{{cite web |url= http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/15majorspenders |teideal =Na 15 Thír is mó Caithimh i 2011 |work=Military Expenditures |publisher=[[Stockholm International Peace Research Institute]] |accessdate=3ú Bealtaine 2012}}</ref>
 
Tá tuairim is 65 milliún duine ina gcónaí sa Ríocht Aontaithe: breis is 55 milliún i [[Sasana]], cúig mhilliún in [[Albain]], trí mhilliún [[an Bhreatain Bheag|sa Bhreatain Bheag]] agus cúpla milliún i d[[Tuaisceart Éireann]].
Líne 64:
 
== Eacnamaíocht ==
Úsáidtear an [[punt steirling]] mar airgeadra sa Ríocht Aontaithe. Dar le tuairisc na bliana 2017 ón [[Ciste Airgeadaíochta Idirnáisiúnta|gCiste Airgeadúil Idirnáisiúnta]], is é geilleagar na Ríochta Aontaithe an 11ú9ú ceann is mó ar domhan de réir olltáirgeacht intíre ([[Olltáirgeacht intíre|OTI]]) chothroime cumhachta ceannaíochta (CCC), agus an 5ú ceann de réir OTI ainmniúla. De réir OTI CCC de réir chónaithigh, is an 28ú geilleagar is mó ar domhan atá ag an Ríocht Aontaithe, é ar $43,620 don chónaitheach. Dar le ''hInnéacs Forbartha Daonna Socraithe don Éagothroime'' na [[Na Náisiúin Aontaithe|Náisiún Aontaithe]], a thomhaiseann caighdeán an tsaoil i dtíortha éagsúla de réir gnéithe eacnamaíochta agus neamh-eacnamaíochta, is í an Ríocht Aontaithe an 18ú tír is forbartha ar domhan, as 151 ceann a tomhaiseadh, agus an 11ú tír is forbartha san [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]], as 28 ceann.
 
Is í an earnáil seirbhíse (nó an ''tríú earnáil'') an earnáil is mó i ngeilleagair na tíre, agus timpeall ar 80% de phostanna sa Ríocht Aontaithe san earnáil seo.<ref>{{Luaigh foilseachán|author=Lorna Booth|date=2019-01-11|url=https://researchbriefings.parliament.uk/ResearchBriefing/Summary/SN02787|title=Components of GDP: Key Economic Indicators}}</ref> I Mí na Samhna 2018, bhí ráta dífhostaithe na tíre ar 4.1%, an ochtú leibhéal is lú san Aontas Eorpach.<ref>{{Lua idirlín|url=https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Unemployment_statistics|teideal=Unemployment statistics - Statistics Explained|work=ec.europa.eu|dátarochtana=2019-01-26}}</ref>
 
== Tagairtí ==
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/wiki/Ríocht_Aontaithe_na_Breataine_Móire_agus_Thuaisceart_Éireann"