Vicipéid

An difríocht idir athruithe ar: "An Triail (Máiréad Ní Ghráda)"

Browse history interactively
← Gabh chuig an difear roimhe seoAn chéad dhifear eile →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Líne 10:
| Leathanaigh = 77
| isbn = 1-85791-126-1, 9781857911
}}[[Drámaíocht na Gaeilge|Dráma]] le [[Máiréad Ní Ghráda]] is ea 'An Triail'<ref name=":2">Ní Ghráda, M., 1978. ''An Triail''. Baile Átha Cliath: An Gúm.</ref>, atá ar churaclam na hArdteistiméireachtah[[Ardteistiméireacht]]<nowiki/>a. (''An Triail'' a thugtar ar leagan [[An Ghaeilge|Gaeilge]] le Risteárd Mac Annraoi de [[scéal]] eile freisin).
 
Scríobh Máiréad Ní Ghráda an dráma seo sna [[1960idí]], ach tá sé chomh tráthúil sa lá atá inniu ann.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=AN TRIAIL le Máiréad Ní Ghráda (2015)|url=https://www.youtube.com/watch?v=BOhEBWVHvRo&feature=youtu.be|date=2015-05-31|author=Garry Bannister}}</ref>  Léiríonn sí samplaí maithe den imeallú a bhíodh coitianta in [[Éirinn]] maidir le [[Máithreachas|máithreacha]] singil. Taispeánann sí smacht láidir ag an [[Eaglais Chaitliceach na hÉireann]] ar an mhuintir agus conas a bhí tionchar acu orthu ar daoine in Éirinn.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.independent.ie/entertainment/theatre-arts/our-forgotten-writer-who-put-society-on-trial-in-the-1960s-30743291.html|teideal=Our forgotten writer who put society on trial in the 1960s|language=en|work=Independent.ie|dátarochtana=2019-04-28}}</ref>
 
== Cúlra ==
Tá an dráma bunaithe in [[Éirinn]] le linn na [[1960idí]]. Sa dráma corraitheach, trágóideach seo, feicimid an dearcadh cúng, bréagchráifeach, fimíneach a bhí ag tír [[An Chríostaíocht|Chríostaí]] seo i leith na cailín mar Mháire.<ref>{{Lua idirlín|url=file:///home/chronos/u-387d750b5958874ec047cafa3a77fd4bab976271/Downloads/An%20Triail.pdf|teideal=An Triail {{!}} Key Phrases|údar=anaithnid|dáta=|dátarochtana=2019}}</ref>[[Íomhá:Máiréad Ní Ghráda.jpg|mion|[[Máiréad Ní Ghráda]]<ref name=":2" />|alt=|306x306px]]
 
Sna [[1960idí|seascaidí]] ba mhór an scannal é páiste a bheith ag [[bean]] shingil. ''"Tuairim na gcomharsan''" is mó a chuireann isteach ar mháthair Mháire. Bhí cumhacht agus smacht an-láidir ag an Eaglais Chaitliceach ar an bpobal ag an am. Bhí bean shingil le leanbh ar imeall na sochaí<ref name=":1">{{Luaigh foilseachán|title=An triail : staidéar ar an dráma don Ardteistiméireacht (Ardleibhéal)|url=http://worldcat.org/oclc/49738883|publisher=Gill & Macmillan|date=2002|oclc=49738883|author=Ní Ghlinn, Gearóidín.}}</ref>. Bhí Máire imeallaithe ag gach duine, a [[Teaghlach|teaglach]] san áireamh. Taispeánann Ní Ghráda léiriú an-dhiúltach ar shochaí na hÉireann sa dráma seo.  Feicimid conas mar a déantar imeallú ar dhaoine áirithe toisc nach leanann siad na seanrialacha<ref>Foinse sa Rang. 2010. ''Máire torrach fághta ar an imeall''. Independent. 24 Feabhra Dé Céadaoin.</ref>. Tugtar léiriú dúinn den bhéalchráifeacht, forlámhas na bhfear, daoine gan scrupaill agus an [[striapachas]]<ref>Foinse sa Rang. 2010. ''An taobh dorcha den duine''. Independent. 5 Bealtaine Dé Céadaoin.</ref>.[[Íomhá:Catilín Maude.jpg|clé|mion|136x136px|Caitlín Maude]]▼
pléann sé [[toircheas]], agus iar-mháithreachas bhean singil óg darb ainm Máire.
 
▲Sna seascaidí ba mhór an scannal é páiste a bheith ag bean shingil. ''Tuairim na gcomharsan'' is mó a chuireann isteach ar mháthair Mháire. Bhí cumhacht agus smacht an-láidir ag an Eaglais Chaitliceach ar an bpobal ag an am. Bhí bean shingil le leanbh ar imeall na sochaí<ref name=":1">{{Luaigh foilseachán|title=An triail : staidéar ar an dráma don Ardteistiméireacht (Ardleibhéal)|url=http://worldcat.org/oclc/49738883|publisher=Gill & Macmillan|date=2002|oclc=49738883|author=Ní Ghlinn, Gearóidín.}}</ref>. Bhí Máire imeallaithe ag gach duine, a [[Teaghlach|teaglach]] san áireamh. Taispeánann Ní Ghráda léiriú an-dhiúltach ar shochaí na hÉireann sa dráma seo.  Feicimid conas mar a déantar imeallú ar dhaoine áirithe toisc nach leanann siad na seanrialacha<ref>Foinse sa Rang. 2010. ''Máire torrach fághta ar an imeall''. Independent. 24 Feabhra Dé Céadaoin.</ref>. Tugtar léiriú dúinn den bhéalchráifeacht, forlámhas na bhfear, daoine gan scrupaill agus an [[striapachas]]<ref>Foinse sa Rang. 2010. ''An taobh dorcha den duine''. Independent. 5 Bealtaine Dé Céadaoin.</ref>.[[Íomhá:Catilín Maude.jpg|clé|mion|136x136px|Caitlín Maude]]
 
* Ghlac [[Caitlín Maude]] an phíomh-pháirt sa chéad léiriú den dráma 'An Triail', in [[Amharclann an Damer]] i m[[Baile Átha Cliath]] sa bhliain 1964. Craoladh an dráma ar dtús ar RTÉ sa bhliain 1965<ref>RTÉ Archives. 2014. ''An Triail At The Damer Theatre 1965''. Ar fáil: <nowiki>https://www.rte.ie/archives/2014/0922/645418-ground-breaking-play-an-triail-50-years-old/</nowiki>. Dáta rochtana: 24/02/2019.</ref>.▼
 
Taispeánann Ní Ghráda léiriú an-dhiúltach ar [[Sochaí|shochaí]] na hÉireann sa dráma seo.  Feicimid conas mar a déantar imeallú ar dhaoine áirithe toisc nach leanann siad na "rialacha"<ref>Foinse sa Rang. 2010. ''Máire torrach fághta ar an imeall''. Independent. 24 Feabhra Dé Céadaoin.</ref>. Tugtar léiriú dúinn den bhéalchráifeacht, forlámhas na bhfear, daoine gan scrupaill agus an [[striapachas]]<ref>Foinse sa Rang. 2010. ''An taobh dorcha den duine''. Independent. 5 Bealtaine Dé Céadaoin.</ref>.
== Achoimre plota ==
Is [[Drámaíocht|Drámadráma]] trágóideach é.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.gaelminn.org/triail/synopsis1.htm|teideal=Gaeltacht Minnesota: An Triail|údar=achoimre i mBéarla|dáta=|work=www.gaelminn.org|dátarochtana=2019-04-28}}</ref>  Léiríonn Ní Ghráda, Máire in umar na haimléise agus í tréighte.  BhuailBuaileann Máire le Pádraig ag an rince sa teach scoile.  ThitTiteann sí i ngrá le Pádraig.  TarAch tar éis tamaill an-ghairid ar fad, is léir go bhfuil sí ag iompar leanbh Phádraig<ref name=":3">Wikipedia. 2019. ''An Triail''. Ar fáil: <nowiki>https://en.wikipedia.org/wiki/An_Triail#Main_characters</nowiki>. Dáta rochtana: 24/02/19.</ref>.  ▼
[[Íomhá:Máiréad Ní Ghráda.jpg|mion|Máiréad Ní Ghráda<ref name=":2" />|alt=|306x306px]]
▲Is [[Drámaíocht|Dráma]] trágóideach é.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.gaelminn.org/triail/synopsis1.htm|teideal=Gaeltacht Minnesota: An Triail|údar=achoimre i mBéarla|dáta=|work=www.gaelminn.org|dátarochtana=2019-04-28}}</ref>  Léiríonn Ní Ghráda, Máire in umar na haimléise agus í tréighte.  Bhuail Máire le Pádraig ag an rince sa teach scoile.  Thit sí i ngrá le Pádraig.  Tar éis tamaill an-ghairid ar fad is léir go bhfuil sí ag iompar leanbh Phádraig<ref name=":3" />. 
 
Nuair a fuair a máthair amach go raibh sí ag [[Toircheas|iompar clainne]], rinne sí iarracht an leanbh i mbroinn Mháire a chur chun báis.  Is é náire an mothúchán is láidir, agus chonaic muid é nuair a dhéanann siad tagairt don ‘''tuairimí gcomharsan’''.  Chuir Bean Uí Chathasaigh brú ar Mháire ainm athair an linbh a thabhairt di, ach níor scar sí lena hainm nó a sloinne. Léiríodh dílis Máire dó.  ▼
 
Níl aon rogha eile as ag Máire ach imeacht ina haonar go Baile Átha Cliath agus saol nua a chruthú uirthi féin.  Chaith Máire tréimhse ag obair sa Teach Tearmainn. San áit sin coinnítear máithreacha singil atá ag súil le breith i bhfad ó shúile an phobail<ref name=":5" />.  Taispeánann an dráma seo, conas a dhéanann an tsochaí a leithéidí do mháithreacha aonair. Is é seo an píosa an-thábhachtach:<ref>Headstuff. 2019. ''Why Máiréad Ní Ghráda's play is still relevant''. Ar fáil: <nowiki>https://www.headstuff.org/culture/literature/an-triail-mairead-ni-ghrada-relevant-2018/</nowiki>. Dáta rochtana: 24/02/19.</ref>▼
 
▲Nuair a fuairfhaigheann a máthair amach go raibhbhfuil sí ag [[Toircheas|iompar clainne]], rinnedéanann sí iarracht an leanbh i mbroinn Mháire a chur chun báis.  Is é náire an mothúchán is láidir, agus chonaicfeiceann muid é nuair a dhéanann siad tagairt don ‘''tuairimí gcomharsan’''.  ChuirCuireann Bean Uí Chathasaigh brú ar Mháire ainm athair an linbh a thabhairt di, ach níor scardiúltann sí; lenatá hainmsí nódílis adá sloinnefear. Léiríodh dílis Máire dó. 
Mathair: “''Ná bítear ag féachaint ormsa. Ní ormsa is cóir an milleán a chur. Thóg mise í go creidiúnach agus go críostúil. Cad eile a d’fheadfainn a dhéanamh di''?”
 
▲Níl aon rogha eile as ag Máire ach imeachtdul ina haonar go Baile Átha Cliath agus saol nua a chruthú uirthi féin.  ChaithCaitheann Máire tréimhse ag obair sai Teach"dTeach Tearmainn". San áit sin coinnítear máithreacha singil atá ag súil le breith i bhfad ó shúile an phobail<ref name=":5" />.  Taispeánann an dráma seo, conas a dhéanann an tsochaí a leithéidí do mháithreacha aonair. Is é seo an píosa an-thábhachtach:<ref>Headstuff. 2019. ''Why Máiréad Ní Ghráda's play is still relevant''. Ar fáil: <nowiki>https://www.headstuff.org/culture/literature/an-triail-mairead-ni-ghrada-relevant-2018/</nowiki>. Dáta rochtana: 24/02/19.</ref><blockquote>Mathair: “''Ná bítear ag féachaint ormsa. Ní ormsa is cóir an milleán a chur. Thóg mise í go creidiúnach agus go Críostúil. Cad eile a d’fheadfainn a dhéanamh di''?”</blockquote><blockquote>Sean: “''Náirigh sí sinn. Bhí orm éirí as an tsagartóireacht. Ní fheadfainn aghaidh a tabhairt ar mo chomrádaithe sa choláiste…”''</blockquote><blockquote>''Liam: “Bhris Beití an cleamhnas a rinneadh dúinn. Níor fhéad sí an phoiblíocht a sheasamh''.” <ref name=":2" /></blockquote>
Sean: “''Náirigh sí sinn. Bhí orm éirí as an tsagartóireacht. Ní fheadfainn aghaidh a tabhairt ar mo chomrádaithe sa choláiste…”''
 
== Na Carachtair sa Dráma ==▼
''Liam: “Bhris Beití an cleamhnas a rinneadh dúinn. Níor fhéad sí an phoiblíocht a sheasamh''.” <ref name=":2" /><br />
▲== Na Carachtair sa Dráma ==
Máire
''<nowiki/>''<nowiki/>''<nowiki/><nowiki/><nowiki/><nowiki/>''<nowiki/>''<nowiki/>''<nowiki/>''<nowiki/><nowiki/>''
 
Is í Máire an phríomh-charactar an dráma seo.  Cailín ciúin, cúthail atá inti.  Tá sí go mór faoi smacht ag a máthair.  Chomh maith, tá meas aici ar a máthair agus déanann sí gach rud dá máthair mar, beidh Máire ag dul isteach sna [[Bean rialta|mná rialta]], dar léi, ach tá Máire féin in amhras faoi sin.  Níl mórán de thaithí an tsaoil ag Máire. 
Ba í Máire an phríomh-charactar an dráma seo.  Cailín ciúin, cúthail a bhí inti.  Tá sí go mór faoi smacht ag a máthair.  Chomh maith, bhí meas aici ar a máthair agus rinne sí gach rud dá máthair, mar, beidh Máire ag dul isteach sna mná rialta, dar léi, ach tá Máire féin in amhras faoi sin.  Ní raibh mórán de thaithí an tsaoil ag Máire bocht.  Nuair a bhuail sí le Pádraig Mac Cárthaigh den chéad uair, ba cailín goilliúnach, soineanta í.  Bhí sí an-dhílís do Phádraig.  Níor scar sí lena hainm nó a sloinne<ref name=":3">Wikipedia. 2019. ''An Triail''. Ar fáil: <nowiki>https://en.wikipedia.org/wiki/An_Triail#Main_characters</nowiki>. Dáta rochtana: 24/02/19.</ref>. Cuireann a máthair mallacht uirthi, nuair a fhaigheann sí amach go bhfuil Máire ag iompar clainne.  Glaonn sí striapach uirthi, agus ruaigeann sí ón dteach í<ref name=":1" />.  Bhí saol dian, uaigneach ag Máire nuair a fuarthas amach go raibh sí ag iompar clainne.  Thréig gach duine í, a clann san áireamh mar bhí siad burtha faoi ‘''thuairim na gcomharsan''’.  I rith an dráma ar fad, bhí Máire ag fás agus ag forbairt mar duine.  Cailín ciúin, soineanta a bhí inti ar dtús, ach, fuair sí neart agus misneach nuair a chuaigh sí go dtí Baile Átha Cliath.  Ach sroicheann sí deireadh na feide nuair a thréig Pádraig í agus a leanbh agus nuair a chuireann sé striapach uirthi, níl puinn dóchais fágtha aici.  Mar sin, tugann sí a breithiúnas féin ar an bhfadhb ina bhfuil sí: ''<nowiki/>'Mharaigh mé mo leanbh de bhrí gur cailín í. Fásann gach cailín suas ina bean. Ach tá m’iníon saor. Ta sí saor. Ní bheigh sí ina hóinsín bhog ghéilliúil ag aon fhear. Tá sí saor''<nowiki/>'<ref name=":4">O Laoghaire, D. 2015. ''An Triail''. Ar fáil: <nowiki>http://dolaoghaire.wdfiles.com/local--files/drama/An%20Triail.pdf</nowiki>. Dáta rochtana: 24/02/19.</ref>.▼
 
Nuair a buaileann Máire le Pádraig Mac Cárthaigh den chéad uair, is cailín goilliúnach, soineanta í. Cuireann a máthair mallacht uirthi, nuair a fhaigheann sí amach go bhfuil Máire ag iompar clainne<ref name=":3" />.  Glaonn sí [[Striapachas|striapach]] uirthi, agus ruaigeann sí ón dteach í<ref name=":1" />.  Acht fanann Máire an-dhílís do Phádraig. 
''<nowiki/>''<nowiki/>''<nowiki/>''<br />''<nowiki/>''▼
 
▲Ba í Máire an phríomh-charactar an dráma seo.  Cailín ciúin, cúthail a bhí inti.  Tá sísaol go mór faoi smacht ag a máthair.  Chomh maithdian, bhí meas aici ar a máthair agus rinne sí gach rud dá máthair, mar, beidh Máireuaigneach ag dul isteach sna mná rialta, dar léi, ach tá Máire féin in amhras faoi sin.  Ní raibh mórán de thaithí an tsaoil ag Máire bocht.  Nuair a bhuail sí le Pádraig Mac Cárthaigh den chéad uair, ba cailín goilliúnach, soineanta í.  Bhí sí an-dhílís do Phádraig.  Níor scar sí lena hainm nó a sloinne<ref name=":3">Wikipedia. 2019. ''An Triail''. Ar fáil: <nowiki>https://en.wikipedia.org/wiki/An_Triail#Main_characters</nowiki>. Dáta rochtana: 24/02/19.</ref>. Cuireann a máthair mallacht uirthi, nuair a fhaigheann sí amach go bhfuil Máire ag iompar clainne.  Glaonn sí striapach uirthi, agus ruaigeann sí ón dteach í<ref name=":1" />.  Bhí saol dian, uaigneach ag Máire nuair a fuarthas amach go raibh sí ag iompar clainne.  ThréigTréigeann gach duine í, a clann san áireamh mar bhítá siad burtha faoi ‘''thuairim na gcomharsan''’.  I rith an dráma ar fad, bhítá Máire ag fás agus ag forbairt mar duine.  Cailín ciúin, soineanta a bhí inti ar dtús, ach, fuairfaigheann sí neart agus misneach nuair a chuaighthéann sí go dtí Baile Átha Cliath.  Ach sroicheann sí deireadh na feide nuair a thréigthréigeann Pádraig í agus a leanbh agus nuair a chuireann sé [[Striapachas|striapach]] uirthi, níl puinn dóchais fágtha aici.  Mar sin, tugann sí a breithiúnas féin ar an bhfadhb ina bhfuil sí: <blockquote>''<nowiki/>'Mharaigh mé mo leanbh de bhrí gur cailín í. Fásann gach cailín suas ina bean. Ach tá m’iníon saor. Ta sí saor. Ní bheighbheidh sí ina hóinsín bhog ghéilliúil ag aon fhear. Tá sí saor''<nowiki/>'<ref name=":4">O Laoghaire, D. 2015. ''An Triail''. Ar fáil: <nowiki>http://dolaoghaire.wdfiles.com/local--files/drama/An%20Triail.pdf</nowiki>. Dáta rochtana: 24/02/19.</ref>.</blockquote>''<nowiki/>''<nowiki/>''<nowiki/>''
''<nowiki/>''<nowiki/>''<nowiki/>''
Bean Uí Chathasaigh (máthair Mháire)
Máthair míthrocáireach, coiméadach a bhíatá inti.  Glacann sí páirt thábhachtach sa dráma seo.  Bhí saol crua aici ag sclábhaíocht ar an bhfeirm.  Bean an-údarásach a bhí inti, chomhatá maithann, toisc go bhfuil pleananna móra saoil leagtha amach aici don triúr páiste.  BhíTá sí ceartaiseach freisin agus í ag súil go rachadh Máire sna [[Bean rialta|mná rialta]], go mbeadh Seán ina [[Sagart|shagart]] agus go bhfágfadh sí an [[Feirm|fheirm]] do Liam<ref name=":3" />.  Ní theastaíonn ar na páistí na bealaigh sin a roghnú, ach ní éisteann sí leo<ref name=":4" />. Nuair a fhaigheann sí amach go bhfuil Máire torrach, tá fearg uirthi nach thiocfadhmbeidh sí in ann a cuid uaillmhianta ia gcríochchomhlíonadh. Déanann sí iarracht leanbh sa bhroinn a mharú, mar dar léi ''‘níl aon pheaca deireadh a chur le rud neamhghlan- rud a bhí mallaithe ag Dia agus ag duine’''<ref name=":2" />.  Níor thaispeáin sí grá mháthair dá híníon.  Tá sí buartha faoi ''thuairimí na gcomharsan'' agus ceapann sí gur mór an [[Peaca marfach|peaca]] leanbh a bheith ag máthair shingil.<ref name=":1" />
Pádraig Mac Carthaigh
Is é an fríthlaoch an dráma seo.  Fear fimíneach é, iarábhar [[Sagart|sagairt]] agus [[Múinteoir|múinteoir scoile]] agus bhí meas mór ag gach duine leis.  Feicimid Pádraig den chéad uair sa [[Scoil|teach scoile]].  Buaileann sé le Máire.  Tuigeann sé go bhfuil cumhacht aige ar Mháire agus úsáideann sé é sin chun a shlí féin a bheith aige<ref name=":4" />.  Meallann sé Máire.  Tuigeann sé go maith go bhfuil sí óg, saonta agus simplí.  Cuireann sé faoi gheasa í ag rá gur rud ''‘beannaithe’'' atá ar siúl eatarthu.  BhíTá bua na cainte aige.  Síleann sé go bhfuil Máire faoi smacht a máthair<ref name=":1" />.  Déanann sé dúshaothrú mínáireach ar shoineantacht Mháire.  Tá sé fimíneach chomh maith, mar, os comhair na muintire, is duine urramach é, an máistir scoile. Ach san oíche, i ngan fhios d’éinne, tá sé ag bualadh le Máire, agus iarrann sé uirthi gan aon rud a rá le haon duine<ref name=":4" />. 

Is bréagóir é, nuair a fhaigheann sé amach go bhfuil sí ag iompar clainne, tréigeann sé í, mar is ar a shon féin atá sé i gcónaí.  Ag an deireadh, chuireann Máire [[Féinmharú|lámh in bás féin]] agus go maraíonn sí a leanbh mar gheall ar mheabhla gur bhraith sí.
Mailí
▲''<nowiki/>''<nowiki/>''<nowiki/>''<br />''<nowiki/>''
Cara le Máire is ea Mailí. Ba í an t-aon chara a bhí ag Máire agus mhothaigh trua aici di. Léiríonn sí sualicí an duine ar fad an dráma, mar ní chuireann sí brú ar bith ar Mháire. Feicimid an caidreamh maith idir Mailí agus na mná eile sa Teach Tearmainn<ref name=":1" />.  Bhuail Máire léi den chéad uair nuair a théann sí go dtí an Teach Tearmainn.  Bhí siad sa chás céanna ach bhí Mailí sásta leis an tsocrú.  Striapach is ea í, chomh maith, mar sin tá sí imeallaithe ag an tsochaí<ref name=":4" />.  Is bean chinéalta, chabrach í Mailí agus feiceann sí soineantacht Mháire, tugann sí comhairle di, mar sin, ''<nowiki/>'Croith suas tú féin, ná bí suite i gcónaí ag déanamh trua duit féin''<nowiki/>'<ref name=":1" />. Dar le Máire ''‘Is aingeal í’'', Mailí- ‘''aingeal dubh’'', mar is í Mailí an t-aon duine amháin a chabhraíonn léi.  Tá Mailí níos mó Chríostúla ná duine ar bith eile de na carachtair.▼
 
''<nowiki/>''
 
▲Cara le Máire is ea Mailí. BaIs í an t-aon chara a bhíatá ag Máire agus mhothaighmhothaíonn trua aici di. Léiríonn sí sualicí an duine ar fad an dráma, mar ní chuireann sí brú ar bith ar Mháire. Feicimid an caidreamh maith idir Mailí agus na mná eile sa Teach Tearmainn<ref name=":1" />.  BhuailBuaileann Máire léi den chéad uair nuair a théann sí go dtí an Teach Tearmainn.  Bhí siad sa chás céanna ach bhí Mailí sásta leis an tsocrú.  [[Striapachas|Striapach]] is ea í, chomh maith, mar sin tá sí imeallaithe ag an tsochaí<ref name=":4" />.  Is bean chinéalta, chabrach í Mailí agus feiceann sí soineantacht Mháire, tugann sí comhairle di, mar sin, ''<nowiki/>'Croith suas tú féin, ná bí suite i gcónaí ag déanamh trua duit féin''<nowiki/>'<ref name=":1" />. Dar le Máire ''‘Is aingeal í’'', Mailí- ‘''aingeal dubh’'', mar is í Mailí an t-aon duine amháin a chabhraíonn léi.  Tá Mailí eitic Chríostaí níos móláidre Chríostúlaag Mailí ná duine ar bith eile de na carachtair.
''<nowiki/>''
Liam Ó Cathasaigh (dearthair Mháire)
Is é Liam an deartháir is sine.  BhíTá sé faoi bhois an chaichait tagag a mháthair.  Níl trua ar bith aige dá Mháire- nuair a fuairfhaigheann a mháthair amach go raibhbhfuil Máire ag iompar clainne níorní thacaighthacaíonn sé léi<ref name=":5">Studyclix. 2019. ''An Triail''. Ar fáil: <nowiki>https://www.studyclix.ie/resources/leaving-certificate/higher/irish/prose-_dash_-an-triail/</nowiki>. Dáta rochtana: 24/02/19.</ref>.  Tar éis a athair a fuair bás, ghlac sé lena húdaras.  Ach, is léir go raibhbhfuil eagla air roimh a mháthair<ref name=":1" />, mar éalaighd'éalaíonn sé amach an fhuinneog[[Fuinneog|bhfuinneog]] san [[oíche]] agus bhuailbuaileann sé lena chailín Beití de Búrca.  Nuair a cheistigh a mháthair é, d’inisinisíonn sé bréag dá mháthair.  BhíTá sé féinlárnach.  Ar an deireadh, nuair atá sé a cheistiú, dúirtDeireann sé ‘''Ní mise a coimeádaí’. '' BhíTá comhluadar dá chuid féin aige<ref name=":1" />.<br />
Seán Ó Cathasaigh (dearthair Mháire)
[[Íomhá:Teach Tearmainn.jpg|clé|mion|284x284px|Teach Tearmainn<ref>Fallon, D. 2014. ‘''Hidden Dublin: From the Monto to Little Jerusalem''’. Ar fáil: <nowiki>https://comeheretome.com/2014/01/06/hidden-dublin-from-the-monto-to-little-jerusalem/</nowiki>. Dáta rochtana: 27/02/19.</ref>]]Is é Seán an deatháir is óige.  Tá sé faoin smacht ag a mháthair agus tá plean ag a mháthair go mbeidh a mac ina [[Sagart|shagart]]. Cosúil le Liam, bhíduine séleithleasach fiosrachatá ann féin<ref name=":1" />.  Fiú go mbeadh sé ina shagart,; ní thaispeánannsmaoiníonn sé aonar catharnachtdhuine doar Mháirebith marach deirair sé ''‘ní ghlacann sí Comaoineach Naofa’''féin<ref name=":51" />''.'' Ní raibh sé ag smaoineamh faoi conas a mhothaíonn Máire.  Nuair a fuair sé amach go raibh Máire ag iompar clainne, níor léirigh sé aon trua di. Dar leis, pheacaigh Máire in aghaidh Dé<ref name=":4" />.
 
Fiú go mbeadh sé ina shagart, ní thaispeánann sé aon catharnacht do Mháire. Deireann sé ''‘ní ghlacann sí Comaoineach Naofa’''<ref name=":5" />''.'' Níl sé ag smaoineamh faoi conas a mhothaíonn Máire.  Ní léiriíonn sé aon trua di. Dar leis, pheacaigh Máire in aghaidh Dé<ref name=":4" />.
 
== Téamaí ==
[[Íomhá:Teach Tearmainn.jpg|clé|mion|284x284px|Teach Tearmainn<ref>Fallon, D. 2014. ‘''Hidden Dublin: From the Monto to Little Jerusalem''’. Ar fáil: <nowiki>https://comeheretome.com/2014/01/06/hidden-dublin-from-the-monto-to-little-jerusalem/</nowiki>. Dáta rochtana: 27/02/19.</ref>]]
 
* Gan amhras, is í fimíneacht mhuintir na hÉireann sna [[1950idí|caogaidí]] agus sna [[1960idí|seascaidí]] an phríomh-théama an dráma seo.
 
*[[Íomhá:Catilín Maude.jpg|clé|mion|304x304px|[[Caitlín Maude]]|alt=]]Léiríonn an t-údar béim mhór ar chúrsaí [[creideamh]], ba mhaith máthair Mháire go mbeadh a hiníon ina [[bean rialta]].  Ach, nuair a fuairfhaigheann sí amach go raibhbhfuil a hiníon ag iompar- is beag rian den Chríostaíocht a fheicimid inti - ‘''níl aon pheaca deireadh a chur le rud neamhghlan- rud a bhí mallaithe ag Dia agus ag duine’''.  Fiú, is máthair í, níl treithe maithreacha aici in aon chor.
 
* Bhuail Máire le Pádraig Mac Cárthaigh, ag an rince sa teach scoile. Fimíneach ba ea é gan dabht<ref>Foinse sa Rang. 2010. ''An fhimíneacht mar thréith Éireannach.'' Independent. 3 Feabhra Dé Céadaoin.</ref>.  Níor inis sé go raibh sé pósta, agus chreidCreideann Máire gach rud a deirdeireann sé.  ChuirCuireann sé faoi gheasa í.
 
* Tháinig na scéalta truamhéalacha ar fad amach faoi mhná agus leanaí sna ‘'''Tithe MagdaleneNíocháin Maigdiléanacha''’<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-run-na-dtithe-niochain-maigdileanacha.aspx|teideal=Rún na dTithe Níocháin Maigdiléanacha|language=ga|work=Beo!|dátarochtana=2019-04-28}}</ref> agus sna dílleachtlanna, le déanaí.  Faraor, nuair a scríobh Ní Ghráda an dráma seo, ba bheag caint a bhí déantafaoi in Éirinn ag an am<ref>Ní Nuadháin, M., 2019. ''Feimineach a bhí i Mairéad Ní Ghráda nuair nárbh ann don téarma sin''. Tuairisc.</ref>.
 
== Stair ==
Ghlac [[Caitlín Maude]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Próifíl: Caitlín Maude (Géibheann)|url=https://www.youtube.com/watch?v=4zeA4Oae8hI|date=2017-03-30|author=TG4}}</ref> an phíomh-pháirt sa chéad léiriú den dráma 'An Triail', in [[Amharclann an Damer]] i m[[Baile Átha Cliath]] sa bhliain 1964.
[[Íomhá:Unitarian Church, St Stephens Green, Dublin (2683674018).jpg|mion|277x277px|[[Amharclann an Damer]] i m[[Baile Átha Cliath]] ]]
▲* Ghlac [[Caitlín Maude]] an phíomh-pháirt sa chéad léiriú den dráma 'An Triail', in [[Amharclann an Damer]] i m[[Baile Átha Cliath]] sa bhliain 1964. Craoladh an dráma ar dtús ar RTÉRaidió Éireann sa bhliain 1965<ref>RTÉ Archives. 2014. ''An Triail At The Damer Theatre 1965''. Ar fáil: <nowiki>https://www.rte.ie/archives/2014/0922/645418-ground-breaking-play-an-triail-50-years-old/</nowiki>. Dáta rochtana: 24/02/2019.</ref>.
 
== Féách freisin ==
Line 77 ⟶ 75:
== Físeanna ==
 
*''An Triail'' ar Youtube<ref>{{Luaigh foilseachán|title=AN TRIAIL le Máiréad Ní Ghráda (2015)|url=https://www.youtube.com/watch?v=BOhEBWVHvRo&feature=youtu.be|date=2015-05-31|author=Garry Bannister}}</ref>: [https://www.youtube.com/watch?v=BOhEBWVHvRo Tionscnamh den dráma 'AN TRIAIL' a rinne rang 5] i gColáiste Choilm.
*''[https://www.youtube.com/watch?v=ybesH2kC7HE An Triail: Téama an Dráma - Anailís]'':<ref>{{Luaigh foilseachán|title=An Triail: Téama an Dráma - Anailís|url=https://www.youtube.com/watch?v=ybesH2kC7HE&feature=youtu.be|date=2017-11-23|author=Leavingcertirish.com}}</ref> Pádraig Mac Cárthaigh and Bean Uí Chathasaigh
*[https://www.youtube.com/watch?v=EgZsZO5YgwA Taifeadadh fuaime proifisiúnta] - ní fios go díreach a bhunús<ref>{{Luaigh foilseachán|title=An Triail le Máiréad Ní Ghráda - An Dráma|url=https://www.youtube.com/watch?v=EgZsZO5YgwA|date=2017-04-05|author=Mo Dhuine}}</ref>
 
== Acmhainní ==
 
* Gaeilge Coláiste Pobail Acla - gaeilgecpa.blogspot.com: [http://gaeilgecpa.blogspot.com/2012/05/bean-ui-chathasaigh.html Bean Uí Chathasaigh]<ref>{{Lua idirlín|url=http://gaeilgecpa.blogspot.com/2012/05/bean-ui-chathasaigh.html|teideal=Gaeilge Coláiste Pobail Acla: Bean Uí Chathasaigh|údar=L. Ní Mhuineog|dáta=2012-05-14|work=Gaeilge Coláiste Pobail Acla|dátarochtana=2019-04-28}}</ref>, [http://gaeilgecpa.blogspot.com/2012/05/triail-ceisteanna-scrudaithe.html Ceisteanna Scrúdaithe]<ref>{{Lua idirlín|url=http://gaeilgecpa.blogspot.com/2012/05/triail-ceisteanna-scrudaithe.html|teideal=Gaeilge Coláiste Pobail Acla: An Triail : Ceisteanna Scrúdaithe|údar=L. Ní Mhuineog|dáta=2012-05-03|work=Gaeilge Coláiste Pobail Acla|dátarochtana=2019-04-28}}</ref>, [http://gaeilgecpa.blogspot.com/2012/05/triail-ce-ata-ciontach.html An Triail: Cé atá ciontach?]<ref>{{Lua idirlín|url=http://gaeilgecpa.blogspot.com/2012/05/triail-ce-ata-ciontach.html|teideal=Gaeilge Coláiste Pobail Acla: An Triail: Cé atá ciontach?|údar=L. Ní Mhuineog|dáta=2012-05-03|work=Gaeilge Coláiste Pobail Acla|dátarochtana=2019-04-28}}</ref>
* [http://www.beo.ie/alt-run-na-dtithe-niochain-maigdileanacha.aspx Rún na dTithe Níocháin Maigdiléanacha] ar beo.ie
* [https://pdst.ie/sites/default/files/An%20Triail.pdf Ár Triail]<ref>{{Lua idirlín|url=https://pdst.ie/sites/default/files/An%20Triail.pdf|teideal=Cá bhfuil ár dTriall nuair a léímid “An Triail”? • Moltaí praiticiúla ... Powerpoint|údar=PDST|dáta=|dátarochtana=2019}}</ref> Cá bhfuil ár dTriall nuair a léímid “An Triail”? • Moltaí praiticiúla ... - PDST
* D Ó Laoghaire, 2015: "[http://dolaoghaire.wdfiles.com/local--files/drama/An%20Triail.pdf Téama an Scéil]" agus "[http://dolaoghaire.wdfiles.com/local--files/drama/An%20Triail%20-%20Breitheamh.pdf Breitheamh a thabhairt]"
* Foinse: "[http://dolaoghaire.wdfiles.com/local--files/drama/Foinse%20-%20An%20Triail.pdf Níor cás eisceacthúil Máire ag an am" (pdf])<ref>{{Lua idirlín|url=http://dolaoghaire.wdfiles.com/local--files/drama/Foinse%20-%20An%20Triail.pdf|teideal=Níor cás eisceachtúil Máire ag an am|údar=Foinse|dáta=|dátarochtana=2019}}</ref>
* [https://www.scoilnet.ie/uploads/resources/26050/25786.pdf Scoilnet]
 
== Tagairtí ==
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/wiki/An_Triail_(Máiréad_Ní_Ghráda)"